تعیین جنسیت جنین؛ تبعیض یا تنوع جنسیتی در خانواده

سیناپرس/ پیشرفت هایی که در سال های اخیر در حوزه فناوری های زیست پزشکی اتفاق افتاده، انتخاب جنسیت جنین را در مراحل پیش از لقاح و کاشت محقق کرده است.

این روش اکنون طرفداران زیادی پیدا کرده و پیرو این موضوع با اظهارنظرهای متفاوتی نیز رو به رو بوده است. تعیین جنسیت ژنتیکی، روشی موثر و پایا قلمداد می شود که همین ویژگی قابلیت اطمینان آن و به تبع طرفداران آن را افزایش می دهد.

روش تشخیص ژنتیکی پیش از کاشت جنین که تعیین جنسیت تنها یکی از کارکردهای آن است، در اواخر دهه 1980 میلادی ابداع شد. مهمترین کارکرد این روش، کمک به تولد فرزندان سالم از والدینی که حامل اختلالات ژنتیکی بودند، معرفی شده است. چراکه، تا پیش از ابداع این روش، حاملان اختلالات ژنتیکی باید فرزندخواندگی، پذیرش گامت اهدا شده، ختم بارداری و در نهایت عقیمی را انتخاب می کردند.

یکی از پرچالش ترین کارکردهای روش مورد نظر، تعیین جنسیت است که با اما و اگرهای فراوانی روبه روست. به گونه ای که همواره سوالات پیچیده ای درباره تبعیض جنسیتی، پندارهای کلیشه ای در مورد هویت جنسی، آزادی تولید مثل، تخصیص منابع پزشکی و رعایت ملاحظات اخلاقی پیرامون این مقوله مطرح می شود.

بسیاری از متخصصان حوزه اخلاق پزشکی معتقدند که تعیین جنسیت جنین به دلایل غیرپزشکی در فرزند اول، می تواند نشانه ای از تبعیض جنسیتی باشد، اما ارزیابی اخلاقی آن از فرزند دوم، به دلیل ایجاد تنوع جنسیتی در خانواده، در صورت عدم ترجیح جنسیتی نامتناسب در جامعه، موضوع دیگری است. این افراد معتقدند تعیین جنسیت به دلایل غیرپزشکی از طریق تشخیص ژنتیکی پیش از کاشت جنین، در جوامعی که ترجیح نامتناسب جنسیتی در آنها مطرح نیست، در شرایطی خاص و با رعایت ملاحظاتی می تواند بدون مانع باشد.

لزوم توجه به عدم تبعیض جنسیتی

یک متخصص اخلاق زیستی پیرامون این موضوع گفت: در روش تعیین جنسیت ژنتیکی جنین پیش از کاشت، ملاحظات مذهبی و اخلاقی بسیاری را شامل می شود که جدا از مسائل پزشکی باید به آن توجه شود. دکتر فروزان اکرمی تصریح کرد: در هرحال، اگر در جامعه ای نگاه جنسیتی وجود نداشته باشد و والدین بخواهند جنسیت فرزند دوم به بعد خود را تعیین کنند با در نظر گرفتن مسائلی انجام این کار بلامانع است.

وی عنوان کرد: در مورد فرزندان نخست اغلب به دلیل رعایت مسائل اخلاقی در حوزه تبعیض جنسیتی این عمل انجام نمی گیرد، اما در فرزندان دوم به بعد، والدین می توانند با توجیه تمایل به ایجاد تنوع جنسیتی در خانواده اقدام به این عمل کنند. ایجاد تنوع جنسیتی مناسب خانواده هایی است که در آن فرزندان دارای تنوع جنسیتی نبوده و تک‏ جنسیتی هستند که ملاک بررسی آن هم لحظه تقاضای زوجین است.

اکرمی ادامه داد: توجه به موضوعاتی از قبیل حفظ تعادل نسبت جنسیتی سالیانه در هر کدام از مراکز انجام دهنده این روش در راستای تعیین جنسیت و همچنین، اهدای جنین های سالم دارای جنسیت غیردلخواه برای حفظ شانس حیات برابر با جنین کاشته شده دارای جنسیت دلخواه می تواند از موضوعاتی باشد که توجه به آن مسائل اخلاق پزشکی را تعدیل می کند.

این متخصص اظهار کرد: البته به طور کلی در نگاه پزشکی و بالینی انجام این عمل تنها به دلیل تعیین جنسیت توصیه نمی شود. از آنجاکه، این اقدام پرهزینه بوده و نفع بالینی خاصی هم برای والدین به همراه ندارد، هیچ گاه اقدام به این مورد خاص مورد توجه جامعه پزشکی نبوده است.

اکرمی ادامه داد: در شرایطی که زوجی بدون توجیه پزشکی و درمانی و تنها بنا به دلایل شخصی، خانوادگی یا فرهنگی، اقدام به تعیین جنسیت جنین کنند، باید طی گذراندن دوره های مشاوره ژنتیک از همه جوانب مثبت و منفی این روش آگاه شوند و سپس خدمت را دریافت کنند.

این متخصص اخلاق زیستی عنوان کرد: در هرحال، نگاه جنسیتی و نابرابرانه به جنس دختر و پسر است که موضوعات اخلاقی را در رابطه با این روش برجسته می کند، اگر با در نظر گرفتن ملاحظاتی بتوان این معضلات و تبعات اجتماعی آن را به حداقل رساند، می توان از این روش هم مانند سایر روش های درمانی و پزشکی برای آرامش و رضایت انسان ها استفاده کرد.

باید متوجه این موضوع باشیم که تبلیغاتی که در آنها از تعیین جنسیت براساس نوع تغذیه و رعایت برخی مسائل در روابط زناشویی، صحبت می شود، پایه علمی نداشته، به هیچ وجه قطعی نیست و در بهترین حالت تنها 10 درصد شانس انتخاب جنسیت را افزایش می دهد. تنها روش قطعی در رابطه با تحقق این امر همان روش ژنتیکی است که در این گزارش از آن صحبت شد که هزینه بسیار بالایی برای والدین خواستار استفاده از آن به همراه دارد.

حال اگر افرادی از پس هزینه انجام این کار برمی آیند و در نظر دارند در این راستا اقدام کنند، باید بدانند که رفتار و تربیت و ارزشی که والدین برای فرزندانشان قائل می شوند، هیچ ربطی به جنسیت آنها ندارد. اهمیت این موضوع تا آنجاست که محل نزاع بین موافقان و مخالفان این امر نداشتن نگاه تبعیض جنسیتی به این روش و استفاده صحیح پزشکی، درمانی در انتخاب جنسیت فرزند است.