ورزش منظم و تآثیر آن بر سیستم ایمنی بانوان

ایسنا/ امروزه ورزش نه تنها برای ورزشکاران، بلکه برای کلیه افراد جامعه ضرورت دارد؛ چراکه انسان، متحرک آفریده شده و فعالیت لازمه سلامتی است.

این پژوهش نشان می دهد، ورزش و فعالیت های بدنی در تأمین سلامتی و تندرستی افراد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. جهان پیرامون ما، آکنده از عوامل عفونت زایی است که انسان را از هر سو تهدید می کنند. بدن انسان برای مقابله با این عوامل از ساز و کارهای دفاعی لازم برخوردار است.

محققان در پژوهشی با عنوان «تأثیر هشت هفته ورزش منظم صبحگاهی بر شاخص های سیستم ایمنی و کورتیزول سرم بانوان» آورده اند: «در ورزشکاران پس از انجام فعالیت های شدید بدنی و طولانی مدت، میزان کورتیزول سرم افزایش یافته و در شرایط خاص، غلظت های بالای کورتیزول از تولید آنتی بـادی جلوگیری می کند و در نتیجه افزایش کورتیزول سرم، باعث تضعیف سیستم ایمنی افراد می شـود».

این پژوهش که توسط سمانه شمسی پور گروه تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد مورد بررسی قرار گرفته است، نشان می دهد، البته تمرین های منظم بدنی با شدت متوسط، اثر مثبت بر کارایی بدن و حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماری ها دارند. کورتیزول یکی از مهمترین هورمون های استروئیدی است که در تنظیم عملکردهای قلبی و عروقی، ایمونولوژیکی، هموستازی و متابولیکی بدن نقش مهمی دارد. همچنین موجب شتاب گلوکونئوژنز، لیپوژنز و پروتئولیز در بدن می شود.

عواملی مانند شدت ورزش، تغییرات حجم پلاسما و خون، تغییرات درجه حرارت محیط و فشارهای روانی ناشی از فعالیت و شدت ورزشی، غلظت کورتیـزول سـرم را در ورزشـکاران تحـت تأثیر قرار می دهد. به طوری که در یک تحقیق بر روی 13 دونده بر روی نوارگردان در مدت زمان 30 دقیقه، موجب افزایش غلظت کورتیزول سرم خون شد، البته به طور کلی ارتباط کورتیزول بـا واسطه های متابولیکی به ویژه هنگام فعالیت های ورزشی، به خوبی روشن نشده اسـت. همچنین پاسخ هـای فیزیولوژیک به فعالیت بدنی از زمان اجرای آن در طول شبانه روز قابل تغییر هستند.

یافته های مطالعه های محققان نشان داد کـه غلظت کورتیزول در هندبالیست ها بعد از تمرین افزایش معنی داری پیدا میکند، در حالی که در سایر ورزشکاران از جمله شناگران چنین یافته ای به دست نیامد. یافته های مطالعه مذکور حاکی از آن بود که غلظت کورتیزول سرم به عواملی از جمله نوع رشته ورزشی، شدت فعالیت، استرس گرمایی و وضعیت بدن بستگی دارد.

ایمنوگلوبولین سرمی توسط ورزش های سبک یا شدید، نسبتاً بدون تغییر باقی می ماند. در بعضی از ورزشکاران استقامتی با عملکرد بالا غلظت سرمی پایین است. ورزشکارانی که سطح سرمی آنها پایین اسـت ممکن است در هنگام تمرین های شدید در خطر ابتلاء به بیماری های عفونی باشند. نشر و گسترش یافته های علمی و رشد بهداشت، فرهنگ و آگاهی روزافزون مردم به ویژه بانوان به تأثیر ورزش بر تندرستی، موجب روی آوردن عموم افراد به خصوص بانوان به فعالیت های بدنی شـده اسـت.

سیستم ایمنی بدن ارتباط نزدیکی بـا سیستم های قلبی عروقی، عصبی، تنفسی و عضلانی دارد

براساس این پژوهش، به طور کلی ورزش و فعالیت های بدنی از عوامل مهم در پیشرفت و بهبود سیستم های فیزیولوژیکی و هورمونی است. سیستم ایمنی بدن ارتباط نزدیکی بـا سیستم های قلبی عروقی، عصبی، تنفسی و عضلانی دارد. در مطالعه حاضر تمرینات ورزش صبحگاهی تأثیر معنی داری بر IgA سرمی بانوان نداشت. ایمنوگلوبولین A سرمی یکی از مهمترین ایمنوگلوبولین های سرمی است و کارکرد طبیعی آن برای عملکرد سیستم ایمنی بدن بسیار مهم است. البته بعضی از پژوهش ها افزایش ایمنوگلوبولین های سرمی را متعاقب فعالیت بدنی و ورزش های منظم نشان داده اند و این افزایش را به دلیل فعالیت بیشتر سیستم سمپاتیک عصبی دانسته اند.

در بررسی دیگر در سال 2004 گزارش شد که میزان ایمنوگلوبولین ها در زنان با فعالیت بیشتر جسمانی در مقایسه با زنان بدون فعالیت جسمانی در سطح بالاتری قرار دارد، به طوری که در زنان بعد از فعالیت های بیشتر، سطح IgA سرم خون افزایش می یابد که به علت ورود ایمنوگلوبولین ها از محل های قبلی خود احتمال به جریان خون باشد، در همین بررسی غلظـت IgA را قبل و بعد از ورزش متوسط در گرما و در حالت کم آبی و آب کافی اندازه گیری کردند، به طوری که غلظت IgA پلاسما در حال استراحت، در حین و بعد از ورزش در حالت کم آبی به طور معنی داری بالاتر از حالت داشتن آب کافی بود که به دلیل تغییرات حجم پلاسما و خروج IgA از ذخایر خارج عروقی است.

البته شاید وضعیت قرارگیری بدن و طرز قرار گرفتن بازو در حین خون گیری نیز ممکن است بر روی سطح IgA سرمی تأثیرگذار باشد. هر چند اغلب مطالعات مقایسه ای نشان می دهند که سطح ایمنوگلوبولین های سرمی در ورزشکاران در حال استراحت تفاوتی با غیر ورزشکاران و مقادیر طبیعی آن ندارد اما در دونده های دارای تمرین شدید و در رقابت های سنگین بین ورزشکاران حرفه ای، غلظت IgA سرمی و تولید آنتی بادی اختصاصی کاهش پیدا می کند.

این پژوهش نشان می دهد، با توجه به اینکه ورزش و فعالیت های بدنی به عنوان یک استرس روانی و فیزیولوژیکی محسوب شده و باعث تولید و ترشح لنفوسیت های B از طریق افزایش فعالیت عوامل نرو اندروکرینی و متابولیکی شده و در نتیجه باعث افزایش میزان ایمنوگلوبولین های سرم خواهد شد لذا نتیجه گیری می شود که انجام ورزش صبحگاهی در بانوان بر روی افزایش ایمنوگلوبولین های سرم IgAاز نظر آماری معنی دار نیست که احتمالا به دلایل روحی و روانی ارتباط داشته باشد اما در ارتباط با افزایش کورتیزول سرم خون معنی دار است.

این پژوهش در مجله علمی پژوهشی کمیته تحقیقات دانشجویی، در سال 1395 منتشر شده است.