آیا استرس موجب بیماری می شود؟

عصر ایران/ فردی که به طور مداوم استرس را تجربه می کند، ممکن است متوجه علائمی مانند الگوهای نامنظم غذا خوردن، دشواری در به خواب رفتن، یا مشکلات قلبی و سیستم ایمنی شود.

«اگرچه استرس بخشی طبیعی از وجود بدن انسان است اما زمانی که حالت مزمن به خود می گیرد می تواند به سلامت روانی و جسمانی انسان آسیب برساند.

استرس می تواند محرکی برای شرایط و بیماری های مختلف باشد. ترشح هورمون های استروئیدی به نام گلوکوکورتیکوئیدها در بدن فردی که استرس دارد، افزایش می یابد. کورتیزول نیز شامل این هورمون ها می شود که به عنوان «هورمون استرس» نیز شناخته می شود.

این هورمون ها به طور معمول به تنظیم فعالیت سیستم ایمنی و کاهش التهاب کمک می کنند، اما استرس مزمن می تواند موجب یک ارتباط نادرست بین سیستم ایمنی و محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال شود. این تعاملی بین غدد آدرنال (فوق کلیوی)، غده هیپوفیز، و هیپوتالاموس است.

در نتیجه، احتمال ابتلا به شرایط روانی و جسمانی از جمله موارد زیر بیشتر می شود:

- خستگی

- دیابت

- چاقی

- افسردگی

- بیماری های مرتبط با سیستم ایمنی

در ادامه با آثار جسمانی استرس بر بدن بیشتر آشنا می شویم.

آثار قلبی - عروقی

پزشکان سطوح بالای استرس را با شرایطی مانند فشار خون بالا و بیماری قلبی پیوند داده اند. همچنین، استرس می تواند موجب افزایش ضربان قلب فرد و افزایش میزان اکسیژن مورد نیاز وی شود.

کاردیومیوپاتی تاکوتسوبو نیز یک شرایط خاص مرتبط با استرس است که بر قلب تاثیر می گذارد و به نام های کاردیومیوپاتی استرس و سندرم قلب شکسته نیز شناخته می شود.

این شرایطی موقتی است که می تواند موجب علائمی مشابه با علائم یک حمله قلبی، مانند سینه درد شود.

در کاردیومیوپاتی تاکوتسوبو بخشی از قلب به طور موقت بزرگ می شود و پمپاژ خون با دشواری صورت می گیرد. اما بخش های دیگر قلب عملکرد عادی خود را ارائه می کنند.

به گفته انجمن قلب آمریکا، این می تواند به نارسایی عضلانی کوتاه مدت یا حتی شوک منجر شود. اما این شرایطی قابل درمان است. بیشتر افراد طی چند روز یا چند هفته بهبودی کامل را تجربه می کنند.

با این وجود، سندرم قلب شکسته در موارد نادر می تواند به مرگ نیز منجر شود.

آثار گوارشی

استرس می تواند بر اشتهای انسان و عملکرد دستگاه گوارش تاثیرگذار باشد.

به عنوان مثال، استرس می تواند بر موارد زیر تاثیرگذار باشد:

- نفوذپذیری روده

- ترشح اسید معده

- التهاب دستگاه گوارش

- روند جذب

در ادامه با تاثیر استرس بر بخش های مختلف دستگاه گوارش بیشتر آشنا می شویم.

روده ها

به گفته انجمن روانشناسی آمریکا، استرس می تواند سرعت حرکت غذا در بدن را تغییر داده و این می تواند احتمال بروز اسهال یا یبوست را افزایش دهد. همچنین، استرس می تواند بر شرایط گوارش و جذب مواد مغذی توسط بدن تاثیرگذار باشد.

بنابر مقاله ای که در نشریه the World Journal of Gastroenterology منتشر شد، مشخص شده است که استرس یک عامل تاثیرگذار در سندرم روده تحریک پذیر محسوب می شود. استرس می تواند اثر منفی بر حرکت، حساسیت و جذب روده بگذارد که می تواند به بروز علائم سندرم روده تحریک پذیر منجر شود.

بر همین اساس، پزشکان ممکن است سندرم روده تحریک پذیر را با تجویز داروهای تسکین استرس، مانند داروهای ضد افسردگی مدیریت کنند.

مری

استرس می تواند تمایل فرد به استفاده از سیگار یا مصرف نوشیدنی های الکلی را افزایش دهد که این موارد می توانند احتمال رفلاکس اسید معده و مشکلات سوزش سردل را افزایش دهند.

همچنین، استرس می تواند بر نحوه بلع فرد تاثیرگذار باشد. این می تواند مقدار هوایی که فرد هنگام غذا خوردن می بلعد را افزایش داده و موجب آروغ زدن بیشتر و به طور بالقوه تجربه نفخ شود.

معده

استرس مزمن ممکن است احتمال تجربه حالت تهوع و استفراغ را افزایش دهد.

همچنین، ذکر این نکته اهمیت دارد که اگرچه استرس به طور مستقیم موجب بروز زخم های معده نمی شود، اما می تواند شرایط زخم های موجود را وخیم تر کند.

افزون بر این، استرس ممکن است اثر منفی بر تولید اسید معده و دیگر عملکردهای قسمت بالایی دستگاه گوارش داشته باشد.

آثار تنفسی

استرس می تواند محرکی برای برخی شرایط تنفسی مانند آسم و آلرژی بوده و یا علائم آنها را تشدید کند. این به دلیل آن است که استرس می تواند محرکی برای یک واکنش التهابی باشد که به تنگ شدن مسیرهای هوایی منجر می شود.

اگر فردی به یک بیماری تنفسی مبتلا نباشد، معمولا در معرض هیچ گونه خطر جدی از جانب استرس قرار ندارد. با این وجود، در افراد مبتلا به مشکلات تنفسی، مانند بیماری مزمن انسدادی ریه، استرس و تنگ شدن مسیرهای هوایی می تواند به شکل گیری حملات هراس و دشواری بیشتر در تنفس منجر شود.

درد

استرس می تواند موجب بروز تنش در عضلات بدن انسان شود. استرس مزمن فرصتی برای کسب ارامش را در اختیار عضلات بدن قرار نمی دهد و این می تواند موجب دردهای عضلانی شود.

همچنین، به نظر می رسد بین استرس و اختلال تمپورومندیبولار (TMD) ارتباطی وجود دارد.

بنابر مقاله ای که در سال 2017 منتشر شد، استرس بر سیستم عصبی مرکزی و چگونگی پردازش درد توسط مغز تاثیر می گذارد.

همچنین، استرس می تواند موجب سردردهای مزمن تنشی شود. مطالعه ای در سال 2012 نشان داد که استرس یک محرک شایع برای سردردها است و می تواند درد ناشی از این شرایط را نیز تشدید کند.

همچنین، پژوهشگران افزایش استرس را با تجربه درد بیشتر پیوند داده اند.

آثار استرس بر پوست

استرس مزمن می تواند به بروز انواع مختلف مشکلات مرتبط با پوست منجر شود. مطالعه ای در سال 2018 نشان داد تجربه موارد زیر در افرادی که استرس داشتند بیشتر بوده است:

- شوره سر

- راش هاش پوستی خشک یا دردناک

- خارش پوست

- راش پوستی خارش دار

- آکنه

- زگیل

آثار استرس بر باروری

در زنان

استرس می تواند به روشهای مختلفی زنان را تحت تاثیر قرار دهد. به عنوان مثال، استرس می تواند بر موارد زیر تاثیرگذار باشد:

میل جنسی: استرس، افسردگی، و خستگی می توانند موجب کاهش میل جنسی در زنان شوند.

تولید مثل: استرس می تواند به شعله ور شدن ویروس هرپس سیمپلکس و سندرم تخمدان پلی کیستیک منجر شود. همچنین، استرس می تواند موجب تشدید علائم پیش از قاعدگی و تحریک چرخه های نامنظم قاعدگی شود.

یائسگی: استرس می تواند آثار جسمانی یائسگی را تشدید کند.

باروری: استرس می تواند بر توانایی باردار شدن زنان اثرگذار باشد.

در مردان

استرس می تواند بر موارد زیر تاثیرگذار باشد:

میل جنسی: استرس می تواند بر تولید تستوسترون در مردان تاثیرگذار بوده و به کاهش میل جنسی منجر شود. این شرایط می تواند به اختلال در نعوظ منجر شود.

تولید مثل: استرس می تواند بر تولید اسپرم تاثیرگذار باشد.

عفونت ها: از آنجایی که استرس می تواند بر سیستم ایمنی فرد تاثیرگذار باشد، احتمال ابتلا به عفونت ها می تواند افزایش یافته و ممکن است بر غده پروستات، بیضه ها و مجرای ادرار تاثیرگذار باشد.

آثار استرس بر روان انسان

استرس می تواند اثر چشمگیری بر سلامت روانی فرد داشته باشد. بنابر مقاله ای که در سال 2017 منتشر شد، افرادی که در اوایل زندگی خود استرس را تجربه می کنند ممکن است در ادامه به افسردگی ماژور، اختلال دوقطبی، یا اختلال استرس پس از سانحه مبتلا شوند.

همچنین، استرس می تواند بر حافظه و توانایی یادگیری شناختی فرد تاثیرگذار باشد.

نتایج یک بررسی در سال 2017 نشان داد که استرس خفیف می تواند به بهبود عملکرد شناختی یک فرد کمک کند اما استرس شدید می تواند اثری منفی بر حافظه و قضاوت داشته باشد.

گزینه های درمان

به طور معمول امکان درمان استرس در خانه نیز وجود دارد. از جمله گزینه های درمان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

فعالیت بدنی منظم. ورزش برای حداقل 30 دقیقه در روز ممکن است به تسکین استرس کمک کند. از جمله گزینه های خوب در این زمینه می توان به پیاده روی، دوچرخه سواری و شنا اشاره کرد.

خواب کافی. خواب خوب شبانه می تواند به احساس شادابی و استرس کمتر کمک کند. اگر فردی در به خواب رفتن با دشواری مواجه است بهتر است از مصرف کافئین و الکل و کشیدن سیگار پرهیز کند، در اتاقی خنک بخوابد و پیش از خواب از قرار گرفتن مقابل نمایشگرها پرهیز کند.

تکنیک های پزشکی جایگزین. یوگا، طب سوزنی، یا ماساژ ممکن است به کاهش سطوح استرس یک فرد کمک کنند.

تعیین اولویت ها. اگر فردی طرز تفکر خود را از تمرکز بر آنچه که باید انجام دهد، بر آنچه که انجام داده تغییر دهد، ممکن است کاهش سطوح استرس خود را تجربه کند.

ارتباط با دیگران. صحبت کردن با افرادی که دوستشان دارید می تواند به تسکین استرس و حفظ ارتباط با دیگران کمک کند. اگر با سطوح بالای استرس مواجه هستید نباید از دریافت کمک از دیگران هراس داشته باشید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر روش های تسکین استرس که پیشتر به آنها اشاره شد برای بهبود این شرایط کارایی لازم را نداشتند، بهتر است با یک پزشک صحبت کنید.

پزشک ممکن است شما را به یک تراپیست ارجاع دهد، تغییرات بیشتر در سبک زندگی را توصیه کند یا داروهایی را برای کمک به کاهش سطوح استرس و اضطراب تجویز کند.

گاهی اوقات، استرس می تواند موجب شکل گیری افکار خودآزاری یا خودکشی در فرد شود. در این موارد، باید در کوتاه ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کرد.