حسینیه تاریخی کرسف از قدیمی ترین مراکز مذهبی خدابنده است

میراث آریا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، حسینیه تاریخی کرسف از قدیمی ترین مراکز مذهبی خدابنده است.

حسینیه تاریخی کرسف یکی از این بناهای تاریخی است که شاهکار هنر معماری در محله ای قدیمی ساری کورپی شهر کرسف در شهرستان خدابنده قرار دارد. قدمت حسینیه به دوران قاجار برمی گردد و به عهد سلطنت ناصرالدین شاه قاجار مربوط می شود. این بنا در طول دوره تاریخی خود همواره محل عزاداری و تعزیه خوانی سرور و سالار شهیدان عالم حضرت اباعبدالله الحسین (ع) بوده است.

این بنا به دستور امیرجهانشاه خان افشار و توسط استاد ملاقلی شیرازی که از اهالی شیراز بود به سبک معماری دوره اسلامی و با طراحی دقیق و ظرافتی بی نظیر ساخته شده است. مصالح بکار رفته در ساخت این بنای زیبا آجر و ملاط آهک است و اساس معماری این بنا مانند سایر بناها تابع شیوه، سنت و سبک رایج زمان خود بوده است و از لحاظ ساختار معماری و نقشه بکار رفته در استان زنجان بی نظیر است. این حسینیه از معدود حسینیه های شمال غرب کشور است که با نقشه روباز (حیاط مرکزی) و رواق های دورتادور آن ساخته شده است. علاوه بر حیاط و رواق ها دو شبستان در شمال و جنوب ساخته شده بود که امروزه یکی از آنها پابرجاست. این بنا به شکلی ساخته شده که وسط آن حیاط بزرگی قرار دارد و در اضلاع شش گانه آن ایوان هایی شش ضلعی به ارتفاع چهار متر بالاتر از سطح زمین و با طاق نماهای آجری زیبایی بنا شده است.

از نظر طرح و نقشه این حسینیه تاریخی از نوع شش ایوانی بوده و مصالح بکار رفته در آن شامل سنگ، آجر، گل و گچ است. در ضلع شمالی و جنوبی این بنای عظیم شبستان هایی قرار دارد که از آنها استفاده های مختلفی میشده است. این حسینیه با انگیزه مذهبی و بیشتر برای اجرای برنامه تعزیه خوانی ساخته شده است. در سر درب ورودی این بنا طرحی شبیه طاس کلاه (کلاه خود) که جنگ آوران در دوره اسلامی بر سر خود می گذاشتند ساخته شده که حکایت از مذهبی بودن این بنا دارد.

در آجرکاری نمای بیرونی ایوان ها و طاق نماها اشکال هندسی کنگره های منظم و مقرنس های بسیار زیبایی بکار رفته و دیوارهای ضخیم پشت این حسینیه به بیش از هشت متر می رسد که بالای پشت بام نیز به اندازه یک متر جان پناه برای آن درست شده و از پشت بام هم برای تماشای مراسم استفاده می شود. نکته قابل توجه در این بنا این است که تمام اضلاع آن در قرینه هم قرار گرفته اند به نحوی که اشکال هندسی و طاق نماهای ضلع شمالی با جنوبی و ضلع شرقی با غربی قرینه هم هستند. در جنوب شرقی بنا درب ورودی آقایان و در ضلع جنوب غربی آن درب مختص بانوان تعبیه شده است. بام این بنا مسطح و با شیب کم ساخته شده و تمام در و پنجره ها و تورفتگی های دیوارهای حیاط و اتاق ها با سقف هلالی ساخته شده اند. در زمانهای قدیم شبستانهای بنا در زمان قدیم از هیزم برای ایجاد گرما بهره می بردند.

زمانی که در منطقه خمسه یا استان زنجان فعلی حاکم مقتدری به نام امیر جهانشاه خان افشار قدرت را در دست داشت منطقه از لحاظ قدرت نظامی و دارایی و املاک در دوران قاجار بی همتا بود و با وجود اینکه جهانشاه خان املاک وسیعی را در اختیار داشت محل زندگی و حکمرانی خود را شهر کرسف انتخاب کرده بود.

حسینیه تاریخی کرسف اوج شکوفایی معماری ایرانی بوده و معرف ذوق هنری و اسلامی و مهارت معماران آن هم چون ملاقلی شیرازی است. این بنا علاوه بر ارزش هنری از دیدگاه مسائل اجتماعی و مذهبی نیز حائز اهمیت فراوان بوده و نیازمند مطالعات گستره تری است. احداث چنین بنایی با حیاط باز مرکزی سابقه طولانی در معماری ایران دارد و نمونه آن را میتوان در کاخ اشکانی آشور ملاحظه کرد.