اجساد مومیایی کشف شده در ایران تعجب همگان را برانگیخت

در شمال غربی ایران نزدیک روستاهای همزه لی، مهرآباد و چهرآباد در استان زنجان یک تپه بزرگ گنبدی شکل پوشیده از نمک وجود دارد که در دل صخره ها جای گرفته است و دقیقا در همین مکان بود که مردهای نمکی کشف شده باعث تعجب همگان شدند.
این گنبد نمکی دربرگیرنده ترکیبات نمک به ویژه سنگ گچ، خاک رس و نمک سنگ است که به تدریج و حدود 5 الی 23 میلیون سال قبل در دوره سوم زمین شناسی روی هم انباشته شده اند. فعالیت های زمین ساختی و فقدان لایه رویی سبب شده است نمک به اندازه ای به سطح زمین نزدیک شود که بتوان از طریق معادن زیرزمینی آن را استخراج کرد.
معادن نمک فراوانی در قسمت شمال شرقی کوهستان وجود دارند که بسیاری از آن ها از اعصار گذشته تحت کاوش و عملیات استخراجی قرار داشته اند. طی یکی از همین عملیات استخراجی در سال 1994 معدن کاران به یک سر جدا از بدن برخورد کردند که احتمالا متعلق به دوران باستان بود. نمک سر را خشک کرده و مانع از پوسیدگی آن شده بود به طوری که گوشواره های طلایی هنوز هم از سوراخ های گوش او آویزان بودند. این سر موهای بلند و ریش و سیبیل داشت. حفاری های بیشتر در آن ناحیه سبب پیدا شدن بخش های دیگری از یکی از اجساد مومیایی کشف شده مانند پاهایش در حالیکه چکمه های چرم به پا داشت، شد. تیم جستجو همچنین 3 چاقوی آهنی، یک شلوار پشمی، یک سوزن نقره، یک تسمه کمری، بخش هایی از یک طناب چرمی، یک سمباده، چوب گردو، خرده ریزهای سفالی، تکه پارچه های طرحدار و تعدادی استخوان شکسته پیدا کردند که حاکی از وجود این مومیایی های نمکی کشف شده بود.

مردهای نمکی دیگر

به دنبال کشف دومین نفر از مومیایی های نمکی کشف شده در سال 2004 یک حفاری سیستماتیک و دقیق در آن قسمت شروع شد و در طول 6 سال بعد 4 مرد مومیایی دیگر نیز کشف شد که مجموع این مردهای نمکی کشف شده به 6 عدد رسیدند.
قدمت اولین مرد از اجساد مومیایی کشف شده به حدود 1700 سال قبل یعنی اوج دوران امپراتوری ساسانی برمی گردد. قدمت دومین مرد از مومیایی های نمکی کشف شده نیز به حدود 1500 سال قبل برمی گردد که مجددا همان دوران حکومت ساسانیان را شامل می شود. قدمت مردهای نمکی کشف شده سوم، چهارم و پنجم به اعصار کاملا متفاوتی برمی گردد. دوره زندگی این اجساد مومیایی کشف شده به 2200 سال قبل برمی گردد که عصر حکمرانی نخستین سلسله ایرانی یعنی هخامنشیان است. محققان حدس می زنند که تمام مردهای نمکی کشف شده در واقع قربانیان ریزش در غار باشند.

تاریخچه اجساد مومیایی

اجساد محفوظ مانده این مومیایی ها و مصنوعات یافت شده از معدن گنجینه ای از اطلاعات با ارزش در مورد معدن کاران باستان، تغذیه آن ها، محل سکونتشان و همچنین عملیات معدنکاری در اختیار باستان شناسان و دانشمندان قرار داد. به عنوان مثال در روده یکی از این مومیایی های 2200 ساله تخم انگل روده ای مشاهده شده است که نشان می دهد او گوشت خام یا نپخته مصرف می کرده است.
این اولین مورد از وجود این نوع انگل در ایران باستان و نخستین مدرک در رابطه با وجود انگل های روده ای در این ناحیه است. نخستین مرد نمکی کشف شده یک شکاف دور چشم و صدمات دیگری در صورتش داشت که قبل از مرگش و در اثر با سر به زمین افتادن ایجاد شده اند. گوشواره های طلایی و چکمه های چرمی باشکوه مومیایی نشان می دهند که او در زمان خودش فردی صاحب منصب بوده است. حضور یک مقام عالی رتبه در معدن هنوز به شکل یک راز باقی مانده است. آیا این فرد به قتل رسیده و سپس به داخل معدن انداخته شده است یا واقعا قربانی ریزش معدن بوده است؟
این مومیایی نمکی در موزه ملی ایران در شهر تهران نگهداری می شود.