موزه ارتباطات

ساختمان موزه ارتباطات یکی از ساختمان های قدیمی تهران بشمار می رود و زمان ساخت آن به سالهای ابتدایی قرن چهاردهم شمسی بر می گردد. این موزه در یکی از قدیمی ترین و شکیل ترین عمارتهای دولتی تاسیس شده، از دو طبقه بنا متشکل از سالنها و غرفه های متعدد تشکیل گشته و مکانی مناسب جهت بازدید مشتاقان از آثار تاریخی و کهن است. در مجموعه احیا شده موزه نمونه هایی از قدیمی ترین نوشت افزارها، ارسال مرسولات پستی و چاپاری، تلفن های اولیه، تلگرام های مورس، تمبرها و ابزارهای دیگر ارتباطات و مخابرات از کبوتر نامه بر تا ماهواره به نمایش گذاشته شد.

این بنا در 1307 شمسی و در زمان وزرای قدیم پست، صوراسرافیل و نظام الدین حکمت با صرف هزینه پانصد هزار تومان و با مساحت 15000 متر مربع در خیابان سپه (امام خمینی ) تأسیس گردید. قسمتی از این ساختمان در کنار سردر باغ ملی که قبلاً اداره گمرکات پست بوده، به موزه اختصاص داده شده است. استفاده از ستونهای سبک نو هخامنشی در ساختمان پست بقدری جالب و موفق بود که در شکلی بارزتر و حجمی وسیع تر در عمارت نظمیه یا کاخ شهربانی بکار گرفته شد.

بنای پست در منطقه ای فرهنگی تاریخی به نام میدان مشق واقع شده که اکثر ساختمانهای آن از قاجاریه تا پهلوی اول زمان گذاری شده اند و به غیر از بنای وزارت جنگ، مقابل سردر باغ ملی که متعلق به دوره ناصری است، ساختمانهای این محوطه در زمان وزارت جنگ پهلوی اول بنا شد. در ساختمان موزه مانند سردر باغ ملی و سایر بناهای میدان مشق و هم عصر از مصالح مشابهی استفاده شده است از جمله از سنگ در پی (ستون و سرستون و کف و پله ها) و آجر در بیشتر نقاط بنا و بدنه و در و پنجره و سقف چوبی و بام شیروانی استفاده شده و در ترکیب این مصالح نهایت ظرافت و زیبایی مد نظر قرار گرفته است.

زیر زمین موزه با دو متر بالاتر از سطح خیابان در حالت نیم سطح قرار گرفته است. بنای موزه سه در ورودی شمالی جنوبی و غربی دارد که در حال حاضر ورودی شمالی مسدود است. کل بنای پست دارای یک محور مرکزی بوده که شرق و غرب بنا را قرینه ساخته است. این محور در حال حاضر ورودی منطقه 11 پستی بوده که قسمت غربی آن (موزه پست و مخابرات) درست معادل شرق آن که در حال بازسازی و احیا است، ساخته شد. عمارت پست و گمرک تهران از پست ایالتی تهران (یال شرقی)، گمرک امانات پستی و دو قسمت دیگر تشکیل شده که در آینده نزدیک به موزه فعلی اضافه و تبدیل به یکی از بزرگترین موزه های ارتباطات (پست و مخابرات) در دنیا خواهد شد.

موزه ارتباطات از هشت غرفه تشکیل گردیده که در دو طبقه بنا قرار گرفته اند. طبقه اول شامل غرفه های تشریفات یا وزراست که شامل تصاویری از وزرای پست و تلگراف و تلفن، از اولین وزیر تلگراف، علی قلی خان مخبرالدوله (1255 ش / 1293 ق ) تا وزیر وقت است. سالن تمبرهای داخلی شامل 1100 سری تمبر از سه دوره قاجاریه، پهلوی و جمهوری اسلامی بوده و نیز دو ویترین مربوط به کلیشه ادیسون و کلیشه تمبر احمد شاه و در انتهای سالن، ماکت پستچی زمان قاجاریه و نمادی از کوچه پست قرار دارد.

غرفه اشیای پستی شامل صندوق های پستی دوره پهلوی، انواع مهرهای دستی، گرد، ساده، بیضی، مستطیل و غلتکی، نمونه های مهرهای مصرفی دفاتر پست خارج از کشور، مهر روز جمهوری اسلامی، انواع حکم های دولتی، حکومتی، دستگاه های دستی و برقی قدیمی ابطال تمبر، دستگاه های دستی و برقی قدیمی نقش تمبر، دستگاه تایپ قدیمی و ویترین هایی از قبیل ویترین سیم و سرب و انواع پلمپ شکن، وسایل و پاکتهای پست مالی، قاب عکسهای وسایل پستی دوره قاجاریه و تصاویر کارکنان پست دوره قاجار هست.

غرفه راه ابریشم یا سالن مرکزی شامل انواع وسایل ارتباطی قدیمی و حمل محموله های پستی اعم از ارابه، ماشین سه چرخ و هواپیما، ویترین های وسایل و هدایایی از کشورها، دولتها و اشخاص مختلف، چندین نمونه از مجسمه های پستچی های زمان قاجار، نقشه راههای مختلف پستی و ارتباطی، صندوق های پستی قدیمی زمان قاجار و در راهروهای طبقه اول، پانل هایی از عکسهای کارکنان پست قدیم و پستچی های زمان قدیم و ویترین وسایل اهدایی از شخصیتهای مختلف است. همچنین در طبقه اول قسمتهای اداری، فروشگاه و کتابخانه قرار دارد و کتابهایی راجع به تاریخچه پست و تلگراف و تلفن، تمبر و منابع قدیمی درباره ارتباطات به زبانهای فارسی، لاتین و فرانسوی که دانشجویان و محققان در امور ارتباطات و معماری می توانند از منابع بهره برداری کنند.

طبقه دوم متشکل از سالن تمبر بین الملل و شامل قطعه هایی از تمبرهای منتشره توسط 130 کشور عضو اتحادیه جهانی پست و همچنین ویترین های افقی شامل پاکتهای مهر روز اهدایی شخصیتهای مختلف، تمبر و پاکتهای ارسالی از کشورهای مختلف است. غرفه اشیای پستی شامل انواع ترازوهای قدیمی پست، نمونه صندوق های پستی کشورهای مختلف از جمله برزیل، مصر، کانادا، آلمان، مکزیک و سوئد هست. غرفه شماره یک مخابرات هم شامل انواع وسایل ارتباطی از مورس تا ماهواره زهره، تله تایپ، تلگراف، تلکس، فاکس و نمونه تیروسیم است. در این غرفه همچنین ویترین افقی مربوط به نمونه دست خط حضرت امام (ره) در خصوص ثبت تلفن منزل ایشان به اداره تلفن شهرستان قم در 1341 مشاهده می گردد.

غرفه شماره دو مخابرات شامل انواع دستگاه های تلفن مغناطیسی صد شماره ای قدیمی، دیواری، دستگاه های ارتباطی قدیمی مثل دستگاه گیرنده و فرستنده و تلفن بی سیم، میز سوئیچ برد، دستگاه اندازه گیری و آزمایش خطوط کاریر و تلفن های مغناطیسی رومیزی است.

در طبقه دوم نیز بخشهای اداری، سالن اجتماعات با گنجایش 100 نفر جهت نمایش فیلم و CD و نیز برگزاری جلسات و همایش ها و سالن کنفرانس که مربوط به جلسات اداری هیئت امنای موزه پست و مخابرات و جلسات داخلی بوده و همچنین بوفه جهت پذیرایی از بازدید کنندگان قرار دارد. مهندس نیکلای مارکوف، معمار ساختمان اداره پست تهران این سبک خاص معماری را در نهایت ظرافت هم در این بنا و هم در دیگر بناها پیاده کرده است. سبک وی در معماری مدرن، التقاطی، ایرانی و همچنین غربی هست. اگر دوست دارید که هر چه بیشتر درباره جاذبه های دیدنی تهران نظیر موزه ارتباطات بدانید، می توانید سری به راهنمای سفر به تهران زده و حسابی کسب اطلاعات کنید.