مسجد النبی قزوین (مسجد شاه، مسجد سلطانی)

مسجد النبی یکی از مساجد تاریخی شهر قزوین است. این مسجد که مساحتی قریب به 14000 متر مربع دارد، کتیبه هایی داشته که بر طبق آن، فتحعلی شاه قاجار بانی مسجد ثبت گردید. اما شواهدی دال بر وجود مسجد در دوران صفوی نیز وجود دارد و معمار بنا را شخصی بنام استاد میرزای شیرازی دانسته اند. این مسجد در سال 1166 هجری شمسی ساخته شده و علاوه بر ارزش تاریخی، مکانی معنوی است که جهت جمع شدن نمازگزاران برای خواندن نماز جمعه هر هفته کاربرد دارد. این اثر در تاریخ 30 خرداد 1337 با شماره 390 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مسجد النبی از نظر گستردگی صحن و شبستان ها و شیوه معماری در نوع خود منحصر بفرد هست. این مسجد سه ورودی دارد که عبارتند از ورودی شمالی، غربی و شرقی. ورودی شمالی بسیار بزرگ و چشم نواز است. سردر شمالی مسجد بسیار مجلل و رفیع به نظر می رسد و سراسر آن با کاشی های مینایی و روشی بدیع تزئین شده است. در این بخش کتیبه ای از کاشی لاجوردی به خط نستعلیق ممتاز به تاریخ 1202 هجری قمری به چشم می خورد. سردر شمالی به ایوانی وصل می شود که ماذنه بزرگی بر بالای آن ساخته شده است.

صحن وسیع مسجد ابعادی حدود 87 در 89 متر دارد و حوض سنگی بزرگی در وسط آن قرار گرفته است. این صحن از شمال و جنوب به شبستان و از شرق و غرب به رواق منتهی می شود. مسجد النبی قزوین چهار ایوان دارد که دو گوشواره در هر طرف آن به چشم می خورد. این گوشواره ها ایوان ها را به رواق های هشت گانه مسجد وصل می کنند. هر شبستان هم 16 متر مربع وسعت دارد و شامل 28 طاق نمای کوچک می شود که به فاصله 6 متر از همدیگر روی 18 ستون استوار شده اند. طاق نماها دارای ارسی سه چشمه و مشرف به حیاط مسجد هستند. گنبد زیبایی بر فراز مقصوره جنوبی قرار دارد که با تزئینات کاشی هندسی و خطی همچون نگینی می درخشد. این گنبد به صورت دو پوسته پیوسته ساخته شده و قطر دهانه آن 15 متر، ارتفاع تیزه داخلی تا کف بنا 20 متر و ارتفاع راس خارجی تا کف حدود 23 متر است.

محراب ازاره ای از سنگ مرمر داشت و با کاشی های مینایی رنگارنگ تزئین شده بود که تخریب شد. کتیبه های ایوان های شرقی و غربی مزین به سوره «عم یتسائلون» هستند و کتیبه دو ایوان شمالی و جنوبی سوره «هل اتی علی الانسان حین من الدهر» را چون نقشی جاویدان در خود نگه داشته اند. در وسط دیوارهای شرقی و غربی هم یک ارسی سه چشمه کار گذاشته شده و در طرفین ارسی دو راهروی عریض احداث شده که مقصوره را به رواق شبستان متصل می کند. طول مقصوره 150 و عرض آن 14 متر است.