کبوترخانه ها که به کفترخانه و کبوترخان نیز شهرت دارند، مکان هایی هستند که برای جمع آوری کود کبوترها و پرنده های دیگر که مصارف کشاورزی داشته ساخته می شدند. شاید امروزه کبوترخانه ها کمی عجیب و غریب به نظر برسند اما زمانی از معروف ترین و کاربردی ترین بناهای موجود در برخی از شهرهای ایران محسوب می شدند. یکی از کبوترخانه های زیبا و معروف ایران در میبد، استان یزد قرار دارد. کبوترخانه ای که به خوبی مرمت شده و به یکی از معروف ترین جاذبه های گردشگری شهر میبد تبدیل گشته است.
برج کبورتخانه میبد حدود 4 هزار لانه کبوتر داشته و امروزه پذیرای گردشگرانی است که به بناهای تاریخی علاقه دارند. برج تاریخی مربوط به دوران قاجار، به شکل استوانه و با سبک و سیاق اصیل ایرانی ساخته شده و لانه های پرنده آن همگی به شکل مستطیل هستند. این برج دارای پوشش گنبدی شش ضلعی است و از تزئینات قطار بندی آجری و گچی که مانع ورود مارها در داخل برج شود استفاده شده است. معماری این بنا، به شکلی بوده که حیواناتی مثل قوش، جغد و … نمی توانستند راهی آن شوند و کفترها را شکار کنند. خط سفید دور بنا هم همین کاربرد را داشته است. این خط نه تنها موجب جذب کبوترها به این محل می شده، بلکه از نفوذ خزندگان و دیگر حیوانات به داخل بنا هم جلوگیری می کرده است. بر روی پشت بام برج کبوترخانه میبد چهار برج کوچک و یک برج بزرگ قرار دارد که در واقع محل ورود و خروج کبوتران از آن جا بوده است.
شاید در بین تمامی برج های کبوترخانه کشور، برج کبوترخانه میبد به دلیل سالم ماندن و مرمت خوب آن، امروزه پذیرای هزاران توریست داخلی و خارجی است. آشیانه کبوترها در این برج، ابعادی حدودا 20 سانتی متر در 20 سانتی متر داشتند و دقیقا متناسب با اندازه کبوترها بودند. برج کبوترخانه میبد سه طبقه دارد و در جای جای آن می توان تزئیناتی از جمله گچ بری را مشاهده کرد. عمده مصالح به کار رفته در این بنا همچون دیگر بناهای تاریخی یزد، خشت خام و گل است.
کبوترخانه میبد، با شماره 1691 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
و اما این کودها در زمین های کشاورزی و باغ ها مورد استفاده قرار می گرفتند. کود این پرندگان از بهترین کودها برای مصارف کشاورزی هستند اما مصارف کشاورزی تنها مورد مصرف یک برج کبوتر خانه نبوده است. از این کودها در صنایعی همچون دباغی، چرم سازی و همچنین باروت سازی استفاده می شده است. کاربرد دیگر این پرندگان، استفاده از گوشت آن ها برای مصارف خوراکی بود. شاید به همین خاطر است که شاه عباس صفوی هم مالیات های نسبتا سنگینی بر کبوترخانه ها بسته بود.
پیشینه ساخت کبوترخانه ها در ایران به درستی مشخص نیست. اما بر اساس اظهارات برخی از باستان شناسان و کارشناسان تاریخی کشور، کبوترخانه ها در قرن چهارم هجری وجود داشتند و از رونق خوبی هم برخوردار بودند. بنابراین، شاید بتوان گفت که قدمت این بناهای کاربردی حدود هزار تا هزار و دویست سال قبل باشد.
خوب بود ولی کسی ک نرفته همین عکس رو ببینه کافیه. چی الکی ورودی میگیرن اخه.
من که رفتم این عکسها خیلی گویای ابهت و اصالت اون مکان نیستن .... شنیدن کی بود مانند دیدن....
من که مرداد 97 رفتم کبوتری اونجا نبود عکسها قشنگترن
دمشون گرم
عالیه حرف نداره
عالی بودع