محله عودلاجان

عودلاجان از محله های قدیمی شهر تهران است که ساکنین آن در قدیم بیشتر یهودی بودند و از غرب به خیابان ناصرخسرو، از شرق به ری، از شمال به امیرکبیر و از جنوب به 15 خرداد محدود است. سه محله اصلی امامزاده یحیی، پامنار و ناصرخسرو را در بر می گیرد و از نظر تاریخی، به دلیل وجود بناهای تاریخی متعدد بسیار غنی است. عودلاجان همراه با محله های ارگ، سنگلج، بازار و چاله میدان، تهران اوایل عصر ناصری را شکل می دادند. عودلاجان قدیم با 2619 خانه و 1146 دکان بزرگترین محله شهر و مرفه نشین بود.

ساکنان این محله در قدیم بیشتر کلیمی بوده اند. زرتشتیانی نیز در این محله سکونت داشتند. همچنین، برخی از مشاهیر تاریخ معاصر ایران مانند خاندان قوام الدوله، خاندان مستوفی، نصیرالدوله بدر تاجر ثروتمند و نخستین وزیر فرهنگ دوره پهلوی، سید حسن مدرس، نماینده مجلس شورای ملی و چهره نامدار مشروطیت در عودلاجان ساکن بودند. خانه های پراتاق این محله در عرف عوام به خانه قمر خانم معروف بوده است. عودلاجان از مناطق اعیان نشین تهران در دوره قاجار بوده و همپای بازار وفاداری بیشتری را به مذهب و روحانیت بروز می دادند. این را میتوان از وجود 16 مسجد و مدرسه در این کوچکترین محله تهران دریافت و اینکه طبق اسناد بجا مانده از دوره قاجار، بیشترین آمار روضه خوانی، زیارت نامه خوانی و تعزیه گردانی در آن به چشم می آمد.

عودلاجان تا اواسط دوره پهلوی اعتبار اجتماعی خود را حفظ کرد اما پس از دگرگونی های بزرگ اجتماعی و شهری که در دهه 1340 رخ داد، به تدریج از اهمیتش کاسته شد. آنچه اکنون محله عودلاجان را به شدت تحت فشار قرار داده ، گسترش بازار در تمامی اضلاع محله است. این روند باعث شده که عودلاجان از یک محله اعیان نشین عمدتا تبدیل به انباری برای بازار شود و برخی خانه های قدیمی و فاقد مالک آن جایگاه معتادان و افراد خطرناک گردد.