آرامگاه امیر اسماعیل سامانی که مرکز شهر بخارا قرار گرفته است، از مهمترین آثار باستانی در آسیای میانه به شمار می آید. تاریخ نویسان آغاز بنا نهادن و ساخت این مقبره را سال دویست و هفتاد و یک شمسی و پایان آن را سال سیصد و بیست و دو شمسی دانستند. قسمت های زیادی از این آرامگاه که کهن ترین مقبره ی ایرانی تاریخ دار در جهان است تا چند دهه ی قبل زیر خاک قرار داشته و به همین جهت از عبور زمان و هجوم حوادث سالیان دراز در امان مانده است. این آرامگاه دارای بنایی چهارگوش با طول و عرض 10 متر در 10 متر می باشد و گنبدی کروی دارد. ساختمان و معماری این مقبره شبیه ساختمان آتشکده های دوران ساسانیان است. آرامگاه های بسیاری از این آرامگاه الگو برداری شدند که از جمله ی آنان می توان به مزارهای محمد علی جناح بنیان گزار پاکستان ، مزار قائد و آرامگاه کشته شدگان واقعه ی لهاک خان در شهر بجنورد اشاره کرد. مزار نوه ی امیر اسماعیل سامانی هم در این مکان قرار دارد.