قلعه بهستان

قلعه بهستان یا کهن دژ در شهرستان ماهنشان و در نزدیکی روستای بهستان جای گرفته است. دیرینگی این دژ به دوره مادها باز می گردد و در تاریخ 1356/07/11 و با شماره 1458 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. بنای نخستین این دژ منسوب به دوره ساسانی است اما در دوره اسلامی و سده های 5 تا 7 هجری مورد استفاده بوده است. سازندگان قلعه با در نظر داشتن طرح اولیه، اقدام به کندن کوه و تخلیه خاک ها و سنگ ها کرده اند و اتاق ها را بوجود آوردند و به هر تعدادی که به اتاق های آن اضافه شده، راههای ارتباطی آنها به مجموعه نیز به صورت دالان هایی افزوده شده است. برخی از مردم محلی هم این آثار را به دلیل شکل عجیبشان دودکش جن یا تخت دیو می نامند.

شکل دودکش در واقع نوعی سنگ قارچی شکل است که بر اثر فرسایش پدید آمده و به مناره ای بلند و نازک می ماند که سنگ دیگری روی آن قرار گرفته است. فضای کلی قلعه به سه دسته شامل اتاق ها، دالان ها و راه پله ها تقسیم می گردیده که گاه دارای سقفی تیزه دار و دارای محل هایی به شکل مثلث یا مدور روی دیوارها برای قرار گرفتن پیه سوز بوده است. این دژ دارای راه پله های زیگزاگی در ضلع های غربی و شرقی بوده که روزگاری از پایینی ترین قسمت ضلع شمالی آن شروع میشده و حالا جز ویرانه ای تحمیل شده بر هسته اصلی قلعه به چیز دیگری شبیه نیست.

به دلیل فرسایش طبقات زیرین آن، تردد در این مسیر خطرناک و تقریبا ناممکن است. راه پله های ضلع شمال غربی قلعه به عنوان یکی از مناطق دست نخورده و سالم دژ بهستان است و بالای این پله ها هم اتاقی به شکل طاق محراب های مسجد دوران اسلامی تزئین شده متعلق به دوره اسلامی وجود دارد و راه پله های زیاد با عرض یک متر نیز اقتباس از این سبک معماری است. هم اکنون به دلیل تخریب زیاد، تنها با عملیات کوهنوردی میتوان به بالای قلعه رسید. قسمت بالای قلعه با گچ اندوده شده و داخل آن حوضی با ابعاد 7 در 3 متر از جنس سنگ و ساروج قرار دارد و با استفاده از لوله های آب گلی نیم متری به اسم گنگ آب آن تأمین میشد.