بازار سمنان

بازار سمنان و بازار شیخ علاءالدوله مربوط به دوره قاجار بوده و از دو بخش تشکیل شده است. مکان آن نیز در سمنان، خیابان امام، خیابان شهدا واقع شده و در حدود 1600 متر یک مایل طول دارد. این اثر در تاریخ 11 تیر 1375 با شماره 1740 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. بازار بزرگ سمنان در حدود 180 سال قبل و در آغاز پادشاهی دودمان قاجار ساخته شد. بازار سمنان که به سبک معماری کهن ایرانی با سقف های خشتی و آجری متناسب با وضعیت آب و هوای خاص منطقه کویری بنا گشته تا امروز بزرگترین مرکز خرید و فروش کالاهای تجارتی است. در گذشته، بازار عمومی شهر متشکل از راسته بازار و بازار شیخ علاءالدوله (بازار مرده ها) بود.

طول بازار شمالی که تقریبا 1/5 کیلومتر است و کماکان به نام قدیمی خود راسته بازار یا بازار بالا خوانده می شود، از بالای شهر یعنی تقاطع خیابان های نظامی و یغما (شهدا) آغاز گشته و تا خیابان امام خمینی ادامه می یابد. بازار شمالی شامل 254 باب مغازه هست. در این بازار سه حمام قدیمی، 5 مسجد و 4 کاروانسرای مخروبه وجود دارد. تکیه ناسار هم از تکایای معروف این بازار بوده که در گذشته و حال محل گرد آمدن هیئت های عزاداری در روزهای عاشورا و تاسوعا است. نمای سردر شمالی و نمای سردر جنوبی این بازار با کتیبه هایی زیبا از کاشی های لاجوردی پوشانده شد.

این بازار دارای سقف و طاق ضربی است که روی طاق های جناغی استوار شد. پنجره های شیشه ای بزرگ بر بام آن نصب شده که نور داخل بازار را تامین می کند. بازار جنوبی که به بازار پایین یا بازار کوچک مشهور است، در راستای بازار شمالی قرار دارد و از خیابان امام خمینی آغاز و تا تکیه بزرگ پهنه که در محل اسفنجان قرار دارد، ادامه می یابد. این بازار به علت نزدیکی به امامزاده یحیی بن موسی بازار حضرت خوانده می شود. طول تقریبی این بازار 200 متر بوده و دارای 50 باب مغازه است.

بازار شیخ علاءالدوله که به بازار مرده ها نیز معروف است، از جنوب شرق خیابان امام آغاز می شود و تا گورستان قدیمی علمدار (سنادره) واقع در غرب میدان امام ادامه می یابد. بنای این بازار را به دوره ایلخانی و پیش از آن نسبت می دهند. بنای بازار تاریخی سمنان به وسیله شیخ علاءالدوله سمنانی از عرفای به نام ایران در قرن هفتم و هشتم هجری قمری و همزمان با بنای شبستان شیخ علاءالدوله مسجد جامع سمنان ساخته شده است.

به علت احداث خیابان امام، قسمت های زیادی از بافت سنتی این بازار تخریب شده و تنها قسمتی کوچکی از ابتدای بازار جنوبی تا ابتدای خیابان امامزاده یحیی باقی مانده است. به علت اینکه بازار شیخ علاءالدوله در مسیر انتقال اموات برای دفن در گورستان علمدار بوده، به بازار مرده ها مشهور است.