پل بیستون

پل بیستون که با نام های پل کهنه، پل شاه عباسی، پل صفوی، پل نادرآباد و پل دینورآب نیز شناخته می شود، پل و سازه ای است مربوط به دوره صفوی که در بخش شرقی شهر بیستون جای گرفت. این اثر در تاریخ 5 بهمن 1346 با شماره 765 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. شواهد و مدارک به جا مانده نشان می دهد که پایه های پل بیستون در اواخر دوره ساسانی ساخته شده ولی همانند بسیاری از دیگر سازه های ساسانی بیستون ناتمام مانده است. در سده چهارم هجری، فرمانروایان محلی حسنویه آن را تکمیل کردند که از آن تنها طاق های دهانه دوم و سوم و پشتبندهای مدور آن به جا مانده است. در دوره ایلخانی هم دهانه پنجم پل به همراه پشتبندهای مثلثی بازسازی گردید.

افزون بر این برای تامین آجرهای دهانه پل، کوره های آجرپزی را در شمال غربی آن ایجاد کرده اند. نمای پل در دوره صفوی و طاق چهارم در دوره پهلوی بازسازی گردید. پل بیستون 144 متر درازا و 60/7 متر پهنا دارد و با سویه خاوری باختری (شرقی – غربی) ساخته شد. این پل دارای پنج دهانه است که طاق همه دهانه ها به جز دهانه چهارم از طاق های جناغی هستند و طاق دهانه چهارم از نوع طاق های هلوچین یا بیضی نزدیک به دایره است.

پایه های پل به جز پایه های کناری، دارای پلان شش ضلعی است که هر کدام از سه بخش تشکیل شد. بخش میانی به شکل مکعب مستطیلی است که در دو طرف این مکعب، هم پادسو با جریان آب و هم همسو با جریان آب، آبشکن های مثلثی قرار دارد. در نمای شمالی و جنوبی پل هم بر روی هر کدام از آبشکن ها، پشتبندهای مثلثی و گردی از آجر ساخته اند که نقشی اساسی برای جلوگیری از رانش قوس دهانه های پل دارد. پایه های پل از سنگ و ملاط گچ ساخته شده است. روکار پایه ها را با سنگ های مکعب مستطیل شکل تراشیده شده و قسمت داخلی پایه ها را با قلوه سنگ، لاشه سنگ و ملاط گچ ساخته اند. دهانه های پل هم از آجر با ملاط گچ و گذرگاه پل بیستون از قلوه سنگ های رودخانه ای و ملاط گچ ایجاد گشت.