رودخانه دز

دز رودخانه ای است که از به هم پیوستن رودخانه های سزار و بختیاری در استان لرستان تشکیل می شود و پس از ورود به استان خوزستان به رود کارون می ریزد. رودخانه های سزار و بختیاری خود از قالیکوه و اشترانکوه سرچشمه می گیرند. رود دز بخشی از حوضه کارون بزرگ به شمار می رود. این رودخانه در گذر زمان نام های مختلفی را به خود دیده است. از نام این رود تا قبل از حضور مردمان ایلام اطلاعی در دست نیست اما ایلامی ها که اولین قوم ساکن در این سرزمین بوده اند، بنا به گفته پروفسور گیرشمن باستان شناس فرانسوی، به این رودخانه «ایدیده» می گفتند. تا بعد از حمله اسکندر و حضور یونانی ها هم مورخین یونانی از این رود با نام کوپرات یا دز یاد کرده اند.

سرهنگ کنت لافتوس نخستین باستان شناسی که اقدام به تحقیقات علمی در شوش نمود، به نقل از جغرافیدانان دوران باستان، رودخانه کوپراتس را همین رودخانه دز فعلی میداند. همچنین، باستان شناس فرانسوی مادام ژان دیولافوا نام قدیم این رودخانه را کوپراتس ذکر کرد. جغرافیدانان و مورخین مسلمان مانند حمدالله مستوفی، مقدسی و یعقوبی در ادوار مختلف تاریخی از این رودخانه به نام های «رود جندی شاپور»، «آب جندی شاپور» و یا «آب دز» یاد کرده اند. همچنین، در کتاب «فن آب و فن آبیاری در ایران باستان» نام قدیمی رود دز «رود گنده شاپور» ذکر شد.

ژنرال سر پرسی سایکس در سفرنامه خود موسوم به «ده هزار میل در ایران» و در جریان مأموریتش به خوزستان، از این رود به نام نهر «آب دیز» نام می برد و آن را از شعب مهم کارون میداند. همچنین، علی اکبر دهخدا، دکتر محمد معین و مرحوم رشیدیان از این رودخانه به نام «آب دیز» به معنی «آب دز» یاد نموده اند. رودخانه دز در خرداد تیر سال 1401 در محدوده شهرستان شوشتر و در نزدیکی روستاهای شعیبیه به طور کامل خشک شد. در این مدت هیچ آبی برای برداشت آشامیدنی و کشاورزی روستاهای شعیبیه شوشتر وجود نداشت. خشک شدن رودخانه دز برای اولین بار در سال 1401 رخ داده است.

بنا به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، سازمان آب و برق خوزستان درباره علت خشک شدن این رودخانه توضیحی نداد اما حجت الله دهدشتی، فرماندار شوشتر گفت که در پیغامی برای مدیر عامل سازمان آب و برق خوزستان از او درخواست کرده تا این موضوع را بررسی و نتیجه را اعلام کند. او همچنین وعده داد که این مسئله در نشستی در سطح استانداری خوزستان بررسی شود اما در پی این اعلام هیچ اطلاع رسانی انجام نشد.