امامزاده محمد محروق (ع)

امامزاده محمد محروق مربوط به دوره تیموری و صفویه است. این اثر در تاریخ 29 آذر 1316 با شماره 302 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. بخشی از این آرامگاه مسجد است. پس از کشته شدن محمد بن حسین محروق، او را در قبرستان محله تلاجرد در نیشابور دفن کردند. در دوره سلجوقی بنایی بر روی قبرهای این قبرستان بنیان شد که در حمله مغول به نیشابور ویران گردید. ساختمان فعلی در زمان سلطان حسین بایقرا و به دستور امیر کمال الدین، یکی از رجال معروف بنا گرفت.

این آرامگاه با گنبد کاشی کاری و ایوان های بلند از ابنیه زیبای قرن دهم هجری به شمار می رود. کتیبه کاشی معرق ایوان و صندوق منبت و در ورودی آرامگاه هم از زمان شاه طهماسب اول (قرن دهم هجری) است. کتیبه ای منظوم که بر سنگی در سمت راست ایوان به تاریخ 1119 ه‍جری نقر شده ، نشان می دهد که در دوران شاه سلطان حسین صفوی فردی به نام محمد خان در نیشابور به بنای مسجد و مصلا اقدام کرده است. کاشی های ازاره آرامگاه از زمان نادر شاه (سال 1145 ه‍.ق) باقی ماند.

در دوران قاجار فرخ سیر میرزا نیرالدوله، پسر فتحعلی شاه آرامگاه را بازسازی کرد. در دوران پهلوی هم انجمن آثار ملی ضمن تعمیرات اساسی، کاشی کاری های ایوان و جبهه های مختلف آن را مرمت نمود. همچنین، در این بقعه یکی از اولاد موسی بن جعفر و تنی چند از مشاهیر نیشابور مدفون اند. محروق به معنای سوخته و سوزانده شده است. نسب محمد بن حسین محروق بر پایه ذکر ابوعبدالله حاکم، محمد بن محمد زید بن علی بن حسین بن علی بن ابیطالب از پیشوایان زیدی بود که در جنگ ابوالسرایا شرکت داشت. پس از سوزانده شدنش، از سوی مسلمانان به عنوان شهید گرامی داشته می شود و آرامگاه و مسجدی به نامش در نیشابور است که نزد شیعیان حرم بوده و برای دیگر مسلمانان به عنوان مسجدی گرامی برجستگی دارد.