قنات غسان از دهات زرتشتی نشین اطراف کرمان بوده است. این روستا که در چندکیلومتری ماهان در جنوب کرمان واقع است، قدمتی از عهد بنی امیه دارد.غسان حاکم کرمان در زمان عمربن عبدالعزیز آخرین خلیفه اموی بوده وقنات هم جایی است که آب خارج شده و کاربری کشاورزی وآبیاری دارد. اصلیت این مردمان آذربایجانی بوده ودر

محوطه ارگ روستای مزرج مربوط به سدهٔ 5 تا 10 ه. ق. است و در شهرستان قوچان، بخش مرکزی، روستای مزرج واقع شده و این اثر در تاریخ 24 اسفند 1383 با شمارهٔ ثبت 11674 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده.

یکی از با ارزش­ترین و جالب­ترین آثار تاریخی بخش هوراند شهرستان اهر، قلععه پشتو یا «پشتاب» است که بر بلندترین کوه بین روستاهای پشتاب و «کوجان» قرار گرفته است.روستای پشتاب در 12 کیلومتری غرب هوراند و 50 کیلومتری شده است. قلعه پشتو که در کوهستانی بسیار بلند و در ارتفاع بیش از 3000 متری بنا شده است دارا

آب انبار خرم آباد مربوط به اوایل دوره قاجار است و در شهرستان بردسکن، بخش شهرآباد، دهستان شهرآباد، روستای خرم آباد واقع شده و این اثر در تاریخ 3 خرداد 1386 با شمارهٔ ثبت 19200 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

روبروی روستای مالکی و امام­زاده عبدالله در شرق جاده هندیجان - دیلم آثار قلعه­ هایی به چشم می­خورد که به قلعه باسیف مشهور است. این قلعه دارای حصار، برج و بارو است. سنگ گلال (سنگ دریا)، قیر و ساروج مصالح ساختمانی این بناست. باسیف از خاندان دیلمیان و فرزند ابا کالنجار بوده و نام این قلعه برگرفته از نام

مسجد صلیب عقدا دو طبقه بوده و از طبقه بالایی آن جهت اقامه نماز استفاده می شده و طبقه زیرین آن برای عبور آب جوی قنات استفاده می شده و چندین پنجره در جهت های مختلف داره، در گذشته برای شستشو لباس و وسایل استفاده می شده. ساختمان این مسجد، توسط معماری مسیحی ساخته شده که در طرح آن شکل صلیب در نظر گرفته شد

این بنا در محله استادسرای رشت واقع گردیده و در حدود سال های 1244-1242 ه-. ق توسط میرزا محمد طاهر مستوفی بنا گردیده و در دوره بعد توسط حاج شیخ مهدی لاکانی تعمیر و مرمت شده است . مسجد فعلی، بنایی به ابعاد 30/8×70/16متر است که پوشش آن در وسط بر روی سه فیلپا قرار می گیرد . در گوشه بنا، گلدسته آجری و در

جاده ساسانی مربوط به دوره ساسانیانه و در فارس، دامنه کوه شرف به رودخانه فیروز آباد واقع شده و این اثر در تاریخ 8 مرداد 1381 با شمارهٔ ثبت 6083 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده.

در 6 کیلومتری روستای بردوک از توابع بخش صومای بردواست شهرستان ارومیه، قلعه مستحکمی از سنگ با تأمین کلیه شرایط دیده ­­بانی بنا شده است. از این قلعه به عنوان دژی ممتاز که بر معبر ورودی و خروجی دره اشراف کامل دارد، استفاده می­شد. دژ، متشکل از سه بخش حصار تدافعی، دیوار میانی و ابنیه مرکزی است.

برج حاجی آباد مربوط به دوره قاجار می باشد که در تاریخ 11 مرداد 1384 با شمارهٔ ثبت 12659 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

یکی از خانه های قدیمی شهرستان ابرکوه خانه عظیم پور معروف به خانه صادق حاج حسن است که در بافت قدیم شهر و در محله دربقلعه واقع شده است. این خانه مانند اکثر خانه های نواحی مرکزی ایران به وسیله راهرویی به حیاط مرکزی منتهی می شود و در فصول مختلف قابل استفاده بوده و متناسب با شرایط اقلیمی مناطق کویری ساخت

پل ذغال مربوط به دوره پهلوی اول است و در شهرستان چالوس، جاده کندوان، بر روی رودخانه چالوس واقع شده و این اثر در تاریخ 10 خرداد 1382 با شمارهٔ ثبت 8805 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این پل در 18 کیلومتری جاده کندوان و بین راه چالوس به مرزن آباد و بر روی رود چالوس احداث شده. تاریخ س

مسجد آجری یا مسجد زعفرانی، متعلق به دوره صفویه است و بسیار کوچک است بطوریکه حیاط ندارد. این مسجد به کاروانسرایی به نام زعفرانی چسبیده است. وارد مسجد که می شوی از راهرویی عبور می کنی و وقتی به صحن میرسی، اولین چیزی که می بینی محراب است محرابی گچی با آرایه های ناچیز. مسجد آجری از سنگ و آجر بنا شده و

این پل در دهکده کیسم، از توابع لاهیجان و بر روی رودخانه حشمت رود بنا شده و ظاهراً از آثار دوره صفویه یا قاجاریه است. درازای پل 21 و پهنای آن 25/3 و بلندی آن از سطح آب 70/5 متر است. پل دارای یک دهانه با طاق جناغی است. در طرفین سطح گذرگاه پل ، جان پناهی به ارتفاع 65 سانتیمتر ساخته شده است.

خانه نیکخواه یکی از خانه های تاریخی شهرستان ابرکوه می باشد که در روستای بداف یکی از روستاهای بخش بهمن واقع گردیده است این خانه دارای حیاط مرکزی می باشد که اتاقها در چهار طرف حیاط بنا گردیده است. مصالح بکار رفته در این بنا خشت خام، گل، گچ و چوب می باشد اما آنچه باعث ارزش بیشتر بنا گردیده است درخت کهن

برج گرمه ای مربوط به دوره قاجار است. این اثر در تاریخ 2 مرداد 1387 با شمارهٔ ثبت 23131 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده.

این امامزاده در روستای گندمان واقع شده و اهمیت خاص آن از این لحاظه که قدیمی ترین نوع پلان چهارگوش رو داره . بنای این امامزاده به دوره اقتدار اتابکان در چهار محال و بختیاری برمی گرده. این بنا که با خشت ساخته شده از بیرون به صورت یک چهارگوش گنبددار و از داخل چند ضلعیه. گنبد این امامزاده به شکل یک پوشه

خانه لشگرنویس مربوط به دوره پهلوی اوله و در تاریخ 19 مرداد 1384 با شمارهٔ ثبت 12781 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده.

این بنا در شهرستان بافق در استان یزد ، متصل به مدرسه ای واقع گردیده و ظاهرا از آثار دوره صفوی است . در پیشانی ایوان و شبستان آن، کاشی هایی از دوره قاجار باقی مانده و در محراب شبستانی آن، وقف نامه ای سنگی مورخ 1190 ه- . ق نصب کرده اند . سنگ وقف دیگری مورخ 1210 ه-. ق در محراب زیر بادگیر و متصل به شبست

حانه مسکونی آقای دولو مربوط به دوره پهلوی اوله که در تاریخ 2 بهمن 1382 با شمارهٔ ثبت 10866 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

حمام میرزا سلیم، مربوط به دوره قاجاره و در کرمانشاه، خیابان مدرس، خیابان امام جمعه واقع شده و این اثر در تاریخ 17 مرداد 1383 با شمارهٔ ثبت 11060 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده.

خانه رهاوی مربوط به اواخر دوره قاجار - دوره پهلوی هست و در تاریخ 1 مهر 1382 با شمارهٔ ثبت 10417 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

کلیسای نسطوریان به گمان باستان شناسان یگانه کلیسای باقی مانده از دوران ساسانی است که می توان آنرا نماد بارز تعلق خلیج فارس به ایران و ایرانی دانست. بقایای بجای مانده از این کلیسا که ضمن کاوشهای پروفسور گیرشمن فرانسوی در سال 1337 مورد بررسی قرار گرفت نشان می دهد که جزیره خارک در عصر ساسانیان میزبان ج

قلعه مذکور متعلق به تمدن اوراتویی سده 800 ق . م هستش، که در 7 کیلومتری غرب شهر قره ضیاءالدین قرار گرفته.

پل رضاشاهی مربوط به دوره پهلوی اول است که در تاریخ 26 اسفند 1386 با شمارهٔ ثبت 21990 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

در بافت قدیم روستای اسفندآباد خانه ای زیبا در دو طبقه با قدمت قاجاری با نام خانه شمس احداث شده است که متأسفانه تعریض کوچه باعث شد حیاط مرکزی این خانه از بین برود و تنها عمارت آن در دو طبقه باقی بماند. مصالح بکار رفته در این بنای تاریخی خشت خام و ملات گل است. هم اکنون مقدمات ساخت این خانه تاریخی فراه

این پل که امروزه به صورت ویرانه ای درآمده ، در شمال شرق شیراز و 2 کیلومتری شمال روستای سیوند – از توابع مرودشت – بر روی رودخانه پلوار ، در مسیر کاروان رو قدیم شیراز به کرمان واقع گردیده است. با توجه به ویرانی این پل ، از جزئیات معماری و نیز تاریخ ساخت آن اطلاع دقیقی در دست نیست؛ اما با توجه به اینکه