جشن انگور

یکی از مراسم های جالب ایرانی که قدمتی بیش از چند هزار سال دارد، جشن انگور است. این جشن در میان مسلمانان به ' شانادر ' و در میان مسیحیان به ' اوشانا ' معروف است . قدمت این جشن که به چند هزار سال قبل برمیگردد یکی از نمادی ترین وشکر گذارترین مراسم در برابر خالق هستی است. این مراسم باشکوه توام با رقص و آوازهای آذربایجانی و قوشماجاهای محلی و بایاتیها همراه است.

نحوه اجرای جشن

این جشن معمولاً در اواخر شهریور ماه که انگورها کاملاً میرسند برگزار می شود و آئین ها ، سنت ها و رسم و رسوم مخصوص خودش را دارد که سال های سال قدمت تاریخی برای خود رقم زده است. اینگونه که از سحرگاهان روز جشن، هزاران زن ومرد و کوچک و بزرگ در ساحل نیلگون دریاچه ارومیه و در میان باغ های انگور وسیع و پر برکت این شهر دسته دسته برای برگزاری این مراسم کنار هم و اطراف سبدهای انگور خود جمع می شدند. در ارومیه جشن شانیدر ( شانادر یا شانیدر برگرفته از دو کلمه «شان» (به معنی انگور) و «در» (به معنی چیدن) است) اغلب در روستاهای گردآباد، دیگاله و رسیمان آباد، قوشچی، جمال آباد، گولان و ... برگزار می شد و مردم منطقه در این نقاط جشن انگور را با آئین و رسوم مخصوص خود برگزار می کردند.
در ایام قدیم مردمان ارومیه با توجه به پایبند بودن به رسم و رسوم و آداب کهن و دیرین نیاکان خود تا چندین روز قبل از برگزاری مراسم عید انگور، از خوردن انگور اجتناب می کردند و با این کار احترام و ارزش گذاشتن به نعمات الهی و آداب رسوم گذشتگان خود را به نمایش می گذاشتند. در داخل میدان های وسیع مخصوص (تالوارها) مردان، زنان، پسران، دختران و کودکان جمع می شدند و منتظر ائلباشی می شدند. لحظاتی بعد ائل باشی همراه دختر و پسر خردسالی با لباس محلی که هرکدام با یک سبد کوچک انگور در کناره های او حرکت می کردند با گام های شمرده و آرام با لباس مخصوص وارد میدان (تالوار) می شدند. ابتدا سخنان خود را با دعا و نیایش به نعمات خالق هستی شروع می کردند که همان دعای ویژه جشن انگور بود. پس از اجرای دعا توسط خانلار خانی و مردم، دو نفر نوجوان با لباس محلی (یک دختربچه و یک پسربچه) با سبدهای کوچک انگور که از همه نوع انگور در داخل آن سبد قرار می دادند به عنوان تبرک از مردم پذیرائی نموده و بین آنها تقسیم می کردند. هرکدام از خانم ها هم نیت می کردند تا آرزوئی که در دل داشتند به آن برسند.
در این روز مردم از خدا می خواستند که تاکستان ها و محصولات کشاورزی آنان را از بلایای آسمانی چون تگرگ ، طوفان ، سیل و ... محفوظ نگاه داشته و به آنها برکت عطا نماید. بعد مردان پهلوان منطقه مراسم کشتی محلی را اجرا می نمودند، آنگاه بعد از اجرای کامل این مراسم ساز و دهل در تالوار به نواختن می پرداخت و مردم دست به دست صفی طولانی درست می کردند (به نشانه اتحاد) و رقص دسته جمعی (یاللی) انجام می داده و با این کار یک دسته گی و اتحاد خود را نشان می دادند.

سرودهای جشن انگور

در این روز سرودهای مخصوصی خوانده میشود که بی مناسبت با جشن نیست. در روستاها و در هرمنطقه اشخاص مشخص معینی (آشیق های مشهور) می بایست این سرودها را اجرا میکردند که این افراد گاهی اوقات با دعوت اهالی آن منطقه فاصله زیادی را میپیمودند تا در این روز خود را برای خواندن سرودهای جشن انگور برسانند. این سرودها در وضع مذهبی نبوده و بیشتر جهت دارا بودن جنبه های شادی و نشاط ادا میشدند و اکثراً در هر منطقه گروه های باسابقه و قدیمی (گروه های موسیقی سورنا، بالابان و قاوال همراه با آشیق) این سرودها را می خواندند و مردم هم به رقص و پایکوبی می پرداختند. در واقع این جشن به نوعی تخلیه غم و اندوه وجمع آوری شادی ونشاط در بین مردم آذربایجان بود.
آیین دوشاب پزان و جشن انگور به اضافه آیین نمک گیری از آب دریاچه ارومیه که از صدها سال پیش به صورت سنتی اجرا می شود، در سومین همایش شورای عالی سیاست گذاری میراث فرهنگی به نام آذربایجان غربی ثبت شد.جشن انگور مسیحیان در کلیساها و همراه با عشای ربانی برگزار می شود.
در این جشن کشیش پس از تقدیس یک خوشه انگور سفید دانه ها آن را در دهان حاضرین می گذارد و بدین ترتیب خوردن انگور برای پیروان مسیحیت آزاد می شود. به اعتقاد مسیحیان خوردن انگور قبل از آنکه به طور کامل رسیده باشد، اسراف محسوب شده و مسیحیان باید از آن احتراز کنند.

اوزوم بایرامینی اوغورلاماق اودلار و اوزوم یور دوندا

( شکرانه جشن انگوردر سرزمین آتش وانگور)

گونش ایله ایلیشگی سالان دنیزی

دنیزدن جان آلان بولود لاری

بولودلاردان توره ین یاغیشلاری

یاغیشلارلا ایلیشگی سالان تور پاقلاری

وتور پاقلاردان جان آلان گوی گوه رنتینی

بوتون داغدا ، چولده کی یئمیشلری- اوزوملری قوریان

اکینچی تانریسی بیزیم یاردیمجیمیز اولسون

اوغورلاییریق ، اکینچی تانریسینی ، گویون تانریسی آنونو یئرین تانریسی بئلی

گونشین اودلارین تانریسینی ، سویون توپراقین تانریسینی ، اوزوملری میزی سئل دن ، یئل دن قوریان

ساغا ( ساغلیق ) تانریسینی

ودرین دره ییه سی آ آنی ائل باشچا سی پا تئسیلری

اوغورلو اولسون بوتون بایراملاریمیز اوزه لیک له اوزوم بایرامی ، شانی در بایرامی و شانلیق بایرامی میز

بیرلیکده ، اللریمیزی گویه قالدیریپ و بیرلیکده اوغورلاییریق بویله گونلری و بویله بایراملاری ساغلیق ائلیمیزین تحفه سی

باش اوجا یاشاماق یوردوموزون شرفی و بیرلیک ، گچمش یمیزین اسکی کورپوسو

گله جه کیمیزین قایداسی و ایلقاری اولسون .

قوتلو اولسون بویله بایراملار بویله گونلر و بویله شانلیق ، قایدالاری بوتون ائل اوبامیزا

یور دوموزا و بوتون شرفلی یاشیان تورک اولکه لریمیزه

قوتلو اولسون ، قوتلو اولسون و قوتلو اولسون

یاشاسین تورک ائللری.