آئین سنتی گل مالی

قدمت آئین گل مالی که به عنوان میراث ملی کشور هم به ثبت رسیده و گاهی بدون دانستن ریشه اش مورد بی مهری قرار می گیرد، به پیش از ورود اسلام به ایران بر می گردد. از قدیم، مردم این خطه از ایران در سوگ قهرمانان، جوانان و پهلوانان خود گل بر سر و رو می مالیدند. اما، پس از اسلام و حادثه عاشورا این نوع عزاداری برای سیدالشهدا انجام گرفت. از روز قبل تدارکات این مراسم برای عاشورا انجام می گیرد. خاک تمیز و الک شده به همراه خاک کربلا در حوضچه هایی که با گل ساخته شده، ریخته می شود و با گلاب های نذری و آب مخلوط خواهد شد. جوانان عزادار با پوشیدن لباس مشکی در کنار حوضچه حاضر می شوند و به نوبت در آن غلتیده و سر و صورت را با گل می پوشانند. افرادی نظیر سالمندان، زنان و کودکان نیز که امکان غلتیدن در گل را ندارند، با کاسه ای کوچک در کنار حوضچه حاضر می شوند و از گل باقی مانده برای اهل خانه می برند تا به سر، صورت و شانه هایشان بمالند. در نزدیکی آن هم آتشی کوچکی با هیزم برای خشک شدن افراد فراهم می شود. بعد از خشک شدن، عزاداران با زمزمه اشعاری مانند «این بدن از کیست که سر ندارد ـ عزیز زهرا است کفن ندارد، زاده زهراست شروع به سینه زنی می کنند. همچنین در کنار حوضچه، فردی پنجه گلی خود را به یاد دستان قمر بنی هاشم (ع) به پشت کودکان زده و نقش پنجه بر پیراهن آنان نقش می بندد. نیمه شب که فرا می رسد، عزادارانی که نذر دارند، به خیابان ها می آیند و به نزدیکترین هیاتی که تدارک آئین گل مالی را دیده، می روند. زیر لب ذکر می گویند و گل را بر سر و صورت، دو کتف یا تمام لباس خود می زنند و اصطلاحا به گل می افتند. آفتاب که در می آید، آن ها نیز در دسته های چند نفره در کوچه و خیابان نوحه می خوانند و سینه می زنند. مردم نیز با صدای آن ها بیدار و برای این روز بزرگ آماده می شوند. شکوه این مراسم زمانی بهتر درک می شود که در محل تجمعات دسته ها، گروه بزرگی از مردم را می بینید که به گل افتاده، سینه می زنند و خاک از لباس، دستان و چهره آن ها بلند می شود. در نگاهشان غم بزرگیست، نوحه هایشان سوز دارند و در دلشان باوری عمیق به زنده نگه داشتن این آئین عاشورایی ریشه کرده است.