کاروانسرای ینگی امام البرز به ثبت جهانی رسید

ایسنا/ براساس آخرین خبر و گزارش های منتشر شده، کاروانسرای ینگی امام البرز به ثبت جهانی رسید.

فرزان احمد نژاد، کارشناس باستان شناسی با اشاره به اینکه 2500 سال پیش هخامنشیان راهها و مسیرهای مختلفی را برای برقراری ارتباط بین شهرهای سرزمین وسیع تحت سیطره خود احداث کردند، اظهار کرد: قاعدتا در مسیر جابجایی کاروانها و گروههای مختلف تجاری، سیاسی و...به فضاهایی برای استراحت نیاز بود.

وی با اشاره به اینکه هخامنشیان برای ایجاد فضاهای استراحتگاهی اقدام به احداث چاپارخانه در مناطق مختلف قلمرو خود می کنند، گفت: این چاپارخانه ها به مرور زمان توسعه و گسترش پیدا می کند تا در دوران ساسانیان به سازه هایی استراحتگاهی برای مسافران تبدیل می شوند و در نهایت در دوران اسلامی هم این مکانها با عنوان کاروانسرا به فعالیت خود ادامه می دهند.

وی با بیان اینکه اوج ساخت کاروانسرا در دوران اسلامی به دوران شاه عباس صفوی باز می گردد، افزود: این پادشاه در زمان خود دستور ساخت بیش از هزار کاروانسرا در سراسر ایران را می دهد.

این کارشناس باستان شناسی با اشاره به اینکه البرز هم در این دوران از ساخت کاروانسرا محروم نمی ماند، گفت: این استان دو کاروانسرای شاخص دارد که یکی از آنها کاروانسرای ینگی امام در شهرستان ساوجبلاغ است.

وی با بیان این که نام این کاروانسرا برگرفته از نام روستایی است که در نزدیکی این بنا قرار دارد، توضیح داد: با توجه به اینکه در گذشته دو امامزاده به نامهای هادی و علی نقی (ع) در نزدیکی این امامزاده دفن شده بودند و در آن دوران مدت زمان زیادی از آمدن این دو امام به این منطقه نمی گذشته، نام روستا و کاروانسرای آن را ینگی امام (ینگی در زبان ترکی ساوجبلاغی به معنای تازه است) گذاشته اند.

احمدنژاد ادامه داد: این کاروانسرا که احداث آن به دوران صفوی باز می گردد، از آجر ساخته شده و در کاوش های باستان شناسی مشخص شده در آن دوران برای بنای آن از پی نواری پیوسته استفاده شده که این امر باعث استحکام بسیار زیاد این سازه شده است.

وی پیرامون اینکه کاروانسرای ینگی امام البرز به ثبت جهانی رسید، گفت: همین روش ساخت باعث شده این کاروانسرا با اینکه حدود 200 سال است بلااستفاده رها شده، همچنان پابرجا بماند.

این کارشناس باستان شناسی افزود: در آن دوران اگر کاروان ها در طول روز به کاروانسرای ینگی امام می رسیدند، به راحتی از درهای ورودی وارد محوطه کاروانسرا می شدند ولی اگر شب می رسیدند، باید در حجره های کنار دیوار بار خود را تخلیه و استراحت می کردند تا صبح شده و درهای کاروانسرا باز شود.

وی تاکید کرد: این کاروانسرا یک در ورودی با راهروهایی در اطراف آن داشته که به آنها بارانداز یا شترخان گفته میشد.

وی اضافه کرد: در قسمت مرکزی بنا حیاط قرار دارد و دور تا دور آن هم حجره هایی قرار گرفته است. البته در گذشته یک آب انبار هم در وسط این کاروانسرا قرار داشته تا آب مورد نیاز مسافران را ذخیره کند.

وی گفت: این کاروانسرا به صورت چهار ایوانی ساخته شده و با گذشت زمان تنها ایوان شمالی اصالت صفوی خود را با طاق شاه بزی خود حفظ کرده است.

احمدنژاد ابراز کرد: طاق های جبهه غربی و شرقی این کاروانسرا طاق گهواره ای است که در دوران قاجار ساخته میشده و این به آن معناست که این بنا در دوران قاجاریه هم مورد استفاده قرار داشته و دچار تحولاتی شده است.

وی ادامه داد: در چهارگوشه این کاروانسرا گنبدهایی برای جابجایی هوا و ورود نور روز به حجره ها احداث شده است.

وی گفت: در یکی از متون دوره قاجار که در باره این کاروانسرا نوشته شده به اقامت چند روزه ناصرالدین شاه و مظفرالدین در این مجموعه اشاره شده است.

این کارشناس باستان شناسی با اشاره به اینکه در گذشته این کاروانسرا دچار حریق می شود و ایوان شمالی خود را تقریبا از دست می دهد، توضیح داد: این کاروانسرا در چهل و پنجمین نشست کمیته جهانی یونسکو به عنوان بیست و هفتمین اثر تاریخی و طبیعی ایران ثبت جهانی شد.

رحیم خاکی، مدیر کل میراث فرهنگی البرز هم با اشاره به اینکه پرونده «کاروانسراهای ایران» به عنوان بیست و هفتمین اثر تاریخی و طبیعی ایران در یونسکو به ثبت جهانی رسید، گفت: در چهل و پنجمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو که یکشنبه 26 شهریور 1402 در ریاض عربستان برگزار شد، پرونده «کاروانسراهای ایران» تأیید شد و کاروانسرای ینگی امام البرز نیز به عنوان یکی از این کاروانسراها به ثبت جهانی رسید.

مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی البرز افزود: در این پرونده 54 کاروانسرای ایران ثبت شده اند که یکی از این کاروانسراها ینگی امام البرز در شهرستان ساوجبلاغ است که به عنوان یکی از آثار شاخص تاریخی البرز و درمسیر راه ابریشم قرار دارد.

خاکی افزود: در سالهای گذشته تلاش برای شناساندن و معرفی کاروانسرا توسط کارشناسان این اداره کل به خوبی انجام شده و کارشناسان یونسکو در چندین مرحله به کاروانسرا سرکشی کردند.

او ادامه داد: با توجه به اینکه این کاروانسرا از سالم ترین کاروانسراها با معماری خاص است، در بازدیدهای کارشناسان یونسکو به عنوان یکی از کاروانسراهای شاخص مورد توجه خاص بوده است به گونه ای که حتی پس از مرمت دفتری برای کارشناسان سازمان یونسکو در این کاروانسرا در نظر گرفته شود.

او قرار گرفتن این کاروانسرا در لیست آثار جهانی را اتفاقی بسیار مبارک عنوان کرد و گفت: استان البرز به این موضوع می بالد. البرز استانی با ظرفیتهای تاریخی بسیار بالاست و علاوه بر کاروانسرای ینگی امام، محوطه تاریخی ازبکی از ارزش ثبت جهانی برخوردار است و در تلاش برای ثبت این محوطه فاخر نیز هستیم.