آیین سرزه ریشه در اعتقادات اهالی روستای هیزج دارد

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده، آیین سرزه ریشه در اعتقادات اهالی روستای هیزج دارد.

در این جمعه اردیبهشت، آب زلال چشمه و عطر شیر برنج در روستای هیزج قهاوند غوغا به پا می کند و اهالی با لیوان آب و کاسه های شیر برنج و نان محلی، بزمی مثال زدنی را در شکرگزاری از مایه حیات برپا می کنند.

در سرتاسر دشت اطراف چشمه اهالی روستای هیزج از صبح دیگ های نذری را بار می گذارند و گُلِه به گُلِه بساط نذری خود را پهن می کنند و میهمانان خود را دعوت می کنند تا سر سفره شان بنشینند. چایی آتشی هم در کنار شیر برنج آماده می شود تا برای پذیرایی از میهمانان سنگ تمام بگذارند.

هیزج روستایی در شمال قهاوند است و سَرِزه سالهاست مایه سرزندگی و حیات در منطقه. در فرهنگ عامه به تراوش آب از زمین «زه» می گویند و از آنجا که آب چشمه نیز سرریز می کند «سر» را به آن اضافه کرده اند. آب این چشمه باغات و مزارع روستا را تأمین می کند و زندگی را در روستا ساری و جاری.

پای صحبت اهالی که می نشینی بخاطر نمی آورند چشمه از کی در منطقه تشکیل شده و آیین سرزه از چه زمانی برگزار میشده است. آنها تا به یاد دارند چشمه بود و مراسم شکرگزاری هم. تنها چیزی که تمام اهالی هیزج در آن اتفاق نظر دارند، این است که سرزه قابل احترام است و باید هر ساله نذرش را ادا کرد آن هم با یک کاسه شیر برنج.

اهالی معتقدند حتی در زمان خشکسالی منطقه نیز آب چشمه کم نمی شود و همان میزان است که بوده و همین موضوع باعث تقدس چشمه شده و خیلی ها از او حاجت می خواهند و اتفاقاً می گویند که از سرزه معجزه هم دیده اند. آنها اعتقاد دارند هر سال باید مقداری از نذر به عنوان سهم ماهی ها در چشمه ریخته شود و به همین منظور پس از طبخ شیر برنج این کار را انجام می دهند.

آیین شکرگزاری آب که ریشه در اعتقادات اهالی هیزج دارد، در اردیبهشت و همزمان با آغاز شیردهی گوسفندان برگزار می شود. آنها می گویند این مراسم نعمت آنها را افزون می کند و شکرگزاری تنها کاری است که برای این نعمت الهی میتوان انجام داد. به همین علت دور تا دور چشمه بساط طبخ نذری را علم کرده و با عشق به قدردانی از نعمات خود می پردازند و البته نذری آن سال را هم ادا می کنند.

مردم روستا، برکت روستا را از سرزه می دانند و معتقدند اگر یک سال آیین شکرگزاری را بجا نیاورند ضرر و زیان زیادی را متحمل می شوند. به همین علت در طول سال برای ادای دین خود به چشمه برنامه ریزی می کنند تا مبادا زمان آن از لحاظ مالی به مشکل بربخوردند. آنها می گویند معجزات زیادی را از چشمه دیده اند و هر کدام خاطرات فراوانی از معجزاتی که از نیاکانشان برای آنها بازگو شده را به یاد دارند. اهالی معتقدند چشمه جوشان سرزه همواره زندگی را به آنها ارزانی کرده است حالا یا با سرزندگی دشت و باغاتشان یا با معجزات خود.

چشمه آب زلالی دارد و ماهی هایی که در نگاه اول به چشم هر بیننده ای می آیند زلال تر. اهالی می گویند نباید ماهی ها را صید کرد، چراکه آنها نظر کرده هستند. آنها اعتقاد دارند اگر ماهی ها به هر علت صید شوند، ممکن است چشمه با اهالی قهر کند و اتفاق بدی بیفتد و اصلاً ادای سهم ماهی ها از نذری هم از همین تفکر می آید.

آیین سرزه تنها یکی از آیین های شگرفی است که در استان همدان برگزار می شود و ریشه در خاک این منطقه دارد اما به اندازه ای که با زندگی مردم محلی پیوند خورده، شناخته شده نیست. امروز حفاظت، احیاء و معرفی میراث ناملموس یکی از موضوعات مهمی است که اگر در حق آن کوتاهی شود، در آینده ای نزدیک به دست فراموشی سپرده می شود.

در استان همدان حدود 90 اثر ناملموس در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده که آیین سرزه یکی از آنهاست. مستندسازی نخستین گام در حفظ این میراث است که متأسفانه تاکنون آنطور که باید و شاید انجام نشده و همین زنگ خطری برای فراموشی این میراث ارزشمند محسوب می شود. از طرف دیگر معرفی اینگونه مراسم ها در توسعه گردشگری و رونق اقتصادی منطقه سهم بسزایی دارد و می تواند موجب جذب و ماندگاری گردشگر شود. ایجاد زیرساختهای مناسب، برنامه ریزی تورهای گردشگری و همراه کردن مردم بومی از جمله مواردی است که می تواند به احیای این مراسم ها و توسعه اقتصادی منطقه کمک کند.