تئاتر موزه گلگشت می کوشد توجه مخاطبان را به موزه حمام علیقلی آقا جلب کند

ایرنا/ براساس آخرین خبرهای منتشر گشته، تئاتر موزه گلگشت می کوشد توجه مخاطبان را به موزه حمام علیقلی آقا جلب کند.

کمتر اثر نمایشی در اصفهان کوشیده است توجه ها را به اهمیت حفظ و نگاهداشت میراث فرهنگی این شهر جلب کند و حالا تئاتر گلگشت به نویسندگی و کارگردانی محمدرضا رهبر در پرداخت به ماجرای دو حمام تاریخی خسرو آقا و علیقلی آقا در اصفهان که یکی شبانه در فروردین سال 74 تخریب شد و دیگری که توانست از گزند تخریب ها در امان بماند، این دغدغه را برای مخاطبان عام به زبانی شیوا و روان بازتعریف کند.

محمدرضا رهبر با دستمایه قرار دادن ماجراهایی از آدمهایی که هر کدام به نوعی و در دوره ای تجربه حضور در این بناها را داشته اند و با بهره گرفتن از تکنیک و اجرای گونه ای از تئاترمستند به نام تئاتر موزه توانسته همه عناصر موزه حمام علیقلی آقا را در خلق اثرش عجین کند تا به نوعی با جلوه هایی از فرهنگ عامه مردم اصفهان در قالب لهجه شیرین اصفهانی از میراث تاریخی بگوید که می توانند چون حمام خسرو آقا یک شبه و نابخردانه ویران شوند یا اینکه نه، با آگاهی و خرد ورزی به بنایی چون موزه حمام علیقلی آقا تبدیل شوند که حالا جلوه هایی از زیبایی و ابهت آن در هر قسمتی از تئاتر که در "سربینه" یا "گرمخامه" و "چال حوض"به نمایش در می آید، برای مخاطب ملموس شود.

این تئاتر نوعی تجربه حضور مخاطب در فضایی غیر از سالن های حرفه ای تئاتر است که به کمک کارگردان و نویسنده آمده تا از جان مایه آنچه می خواهد بگوید، یعنی اهمیت داشته ها و توجه به "خود" بگوید. مخاطبان در این تئاتر موزه از سربینه اصلی حمام شاهد اجرای نمایش هستند و در قسمت های دیگر، توسط بازیگران به گرمخانه حمام راهنمایی می شوند و پس از تماشای قسمت دیگر نمایش وارد چال حوض و در انتها در سربینه حمام کوچک شاهد بخش پایانی تئاتر می شوند.

پیگیری های یک خبرنگار در چرایی تخریب حمام خسرو آقا و تلاش در جلوگیری از تخریب های دیگر که مخاطب را در دل نمایش به روایتی دیگر از یک مسافر به نام میرزا در وصف اصفهان یکصد سال پیش هدایت می کند و همچنین وصف اوصاف حمام علیقلی آقا و مردمانی که در آن آمد و شد داشته اند توسط زنی به نام صغری که همه جوانیش را در همین حمام کارگری کرده است، پرده هایی از این تئاتر مستند است که از چهارم اردیبهشت در موزه حمام علیقلی آقا هر روز ساعت 5 عصر به اجرا درآمده و تا سی ام همین ماه هم ادامه دارد.

کارگردان و نویسنده این اثر نمایشی اما در رابطه با آنچه موجب شده تا به موضوع اهمیت توجه به میراث فرهنگی اصفهان و حفظ و حراست از آن بپردازد، گفت که معتقدم اگر به توسعه می اندیشیم که دغدغه بسیاری از ما ایرانی هاست، باید گفت، مجبور هستیم به "خود" فکر کنیم.

به تعبیر محمدرضا رهبر منظور از "خود"، داشته ها و میراث فرهنگی ملموس و غیرملموسی است که برای گذر از درجا زدن ها و شکست ها باید از آنها شناخت و آگاهی بیشتری داشت؛ شناختی که می تواند به بهره گیری از تجربه زیست در سرزمینی منجر شود که نیاکانمان در آن تنفس و زندگی کرده اند و حالا میتوان از همان شناخت "خود" و البته تجربه ها، پلی برای رسیدن به توسعه ساخت.

این کارگردان تئاتر در رابطه با پرداخت نمایشش به میراث فرهنگی اصفهان گفت: در اصفهان به دنیا آمدم و در کنار میراث آن زندگی کرده ام؛ شاید در سالهای اولیه با این میراث برخورد بدیهی داشته ام اما از یک زمانی این جریان بدیهی برایم آشنایی زدایی شد؛ به این معنی که ممکن است دیگر این آثار نباشند، یا اینکه یک روز صبح بیدار شویم و ببینیم که مناره ای که همیشه بوده ، حالا دیگر نیست. در کنار همه این عوامل، توفیق استفاده از محضر استاد جمشید مظاهری (اصفهان شناس) در کلاسهای درس ایشان در دانشگاه آزاد نجف آباد موجب شد تا پی ببرم مهمتر از صرف حفظ یک بنا، "تاریخی بودن" آن است.

به تعبیر رهبر، "اصفهان" یک مفهوم است که می تواند برای بهبود وضعیت کل مملکت از نظر تاریخی و زیستی در شرایطی که در آن هستیم به ما پیشنهاد بدهد.

وی در ادامه گفت و گو از چگونگی انتخاب ماجرای دو حمام خسرو آقا و علیقلی آقا برای پرداخت نمایشش افزودد: فروردین سال 74 که حمام خسرو آقا را تخریب کردند، من تازه کارمند بخش فرهنگی شده بودم؛ سال 74 دقیقا همان سالی بود که ما شور و اشتیاق جوانی و هنری داشتیم و در آن زمان با تخریب حمام خسرو آقا مواجه شدیم؛ حفظ میراث فرهنگی اما زمانی اهمیتشش برایم بیشتر شد که به محله علیقلی آقا رفت و آمد بیشتری پیدا کردم.

رهبری ادامه می دهد: در ابتدای دهه 90 در چند پروژه محله علیقلی آقا دخیل بودم و بطور خاص، یک کار پژوهشی در مورد زورخانه ها نوشتم. در حین مطالعه، این محله برایم آشنا و مورد علاقه شد. این آشنایی و علاقه به محله علیقلی آقا، ضمن آن بود که حمام خسرو آقا برایم به نمادی از تخریب و بی توجهی به داشته ها و میراث این مملکت تبدیل شد. مجموع این شرایط اما موجب تمرکز بیشتر من بر ساخت این اثر نمایشی با طرح مساله میراث فرهنگی اصفهان شد.

این کارگردان تصریح کرد: تئاتر در دنیا صرفا فعالیتی نیست که تنها در سالن های حرفه ای تئاتر برگزار شود بلکه هر موردی که بتواند با مخاطب ارتباط بگیرد و او را به چالش بکشاند یا پیشنهاد جدیدی بدهد، آن پیشنهاد مورد استقبال قرار می گیرد.

او که نمایش تئاتر موزه گلگشت در فضای موزه حمام علیقلی آقا را در راستای تجربه و چالش جدید به مخاطبانش می داند، گفت: هنرمندان معاصر به دنبال شکستن فضاهای کاملا آشنای تئاتری هستند و از طرفی هم کسانی که به تعلیم و تربیت می اندیشند از تئاتر برای آموزش هایی غیر از آموزش مرسوم استفاده می کنند که از جمله این موارد پرداختن به میراث فرهنگی است؛ تئاتر موزه یکی از این شکل هاست و من تلاش کردم با روش تئاتر مستند، یک تئاتر موزه در یک موزه تولید کنم.

یک فعال میراث فرهنگی اصفهان اما نمایش گلگشت را روایتگر روزهای تلخ و شیرین میراث فرهنگی اصفهان بویژه حمام خسرو آقا و علیقلی آقا دانست و گفت: کارگردان این اثر نمایشی مخاطب را با متنی روان و خاطره برانگیز به گلگشتی در تاریخ دور و نزدیک اصفهان می برد و شخصیت های آن همگی مردمان ساده و بی ریایی هستند که زمانی در کوچه و بازارهای همین شهر زیسته اند و در همین حامام ها تن به آب زده یا کار کرده اند.

شاهین سپنتا افزود: ظل السلطان حاکم اصفهان در دوران قاجار تنها شخصیت منفی این نمایش است که از زبان علی قلی آقا، ویرانکاری هایش در اصفهان به نقد کشیده می شود تا به مخاطب هوشمند یادآوری کند که اگر در نگهداری از میراث فرهنگی و تاریخی شهر هوشیار نباشیم ، هنوز سوداگرانی هستند که با همان شیوه و روش ظل السلطان، بناهای ارزشمند تاریخی را قربانی زیاده خواهی های خود می کنند، چنانکه با حمام خسرو آقا کردند.

به گفته سپنتا استفاده درست، هماهنگ و روان از لهجه شیرین اصفهانی، انتخاب و اجرای زیبای ترانه های عامیانه در فرهنگ اصفهان همراه با اجرای زنده موسیقی اصیل، همنشینی و گفت و گوی چهره به چهره بازیگران و تماشاگران، تغییر صحنه نمایش در داخل حمام با جابجایی بازیگران و تماشاگران از ویژگی های بارز و جالب توجه این نمایش است.

او تماشای تئاتر موزه گلگشت را فرصت مغتنمی میداند برای بیشتر اندیشیدن درباره روزگار تلخ میراث فرهنگی اصفهان در گذشته و مسئولیت سنگینی که امروز در پاسداشت این میراث بر عهده مردم و مسئولان است.