ارائه توضیحاتی درباره اصلاح حریم سیمره و محوطه تاریخی چالسرا و قلعه والی

ایسنا/ براساس خبرهای منتشر شده، ارائه توضیحاتی درباره اصلاح حریم سیمره و محوطه تاریخی چالسرا و قلعه والی صورت پذیرفت.

رائد ناصری فر، معاون میراث فرهنگی استان ایلام که چندی پیش از اصلاح حریم سیمره خبر داده بود، درباره اصلاح حریم این محوطه تاریخی گفت: اصلاح حریم در «سیمره» صرفا به معنای کوچک شدن حریم آن نیست. هیأت باستان شناسی در این محوطه تاریخی مشغول گمانه زنی است و پس از انجام این کار، مشخص می شود که حریم و عرصه آن محدود می شود یا گسترش می یابد. گستره این شهر تاریخی بیشتر از آن چیزی است که الان وجود دارد، اما به دلیل کمک کردن به مردم، زمین هایی که حساسیت کمتری دارند ممکن است از حریم خارج شوند و از طرفی بخش های دیگر به حریم این شهر تاریخی اضافه شود.

او یادآور شد: هر اثر تاریخی دارای عرصه و حریم است. براساس ضوابط میراث فرهنگی هرگونه ساخت و ساز و فعالیت در این حریم و عرصه ممنوع است. برخی از مالکان زمین ها به دلیل ممنوعیت ساخت و ساز دچار مشکل شده اند و میراث فرهنگی باید برای رفع این چالش ها خریدار این زمین ها باشد. تعیین حریم و عرصه موجب می شود ما بدانیم کدام یک از زمین ها را باید خریداری کنیم. این بازنگری حریم و عرصه سیمره آخرین اصلاحیه آن است و پس از تأیید، حریم و عرصه نهایی آن است.

ناصری فر ادامه داد: «سیمره» البته که حریم و عرصه مشخص دارد، ولی در حال حاضر گمانه زنی هایی برای اصلاح آن در حال انجام است. سال 1378 در حین کاوش، با گمانه زنی هایی که انجام شد، حریم و عرصه آن مشخص شد، اما بنا به دلایلی تصویب نشد و بعد در سال 1385 با نقشه جدید مصوب شد. در حال حاضر هم قرار نیست به عرصه اثر دست بزنند. گمانه زنی که الان در حال انجام است برای اصلاح حریم سیمره است؛ چرا که تراکم خانه های مسکونی بوجود آمده و شهر بزرگتر شده است. همچنین قسمتی از آن هم حریم درجه یک بوده و ساخت و ساز در آن ممنوع است و با توجه به این که شهر در حال گسترش است، گمانه زنی در آن انجام می دهند که ببینیم می شود زمین های اطراف را آزاد کرد یا خیر.

معاون میراث فرهنگی استان ایلام در پاسخ به این پرسش که اصلاح حریم به ثبت سیمره در یونسکو که پرونده آن آماده شده است، آسیب نمی زند؟ گفت: قرار است که منظر فرهنگی سیمره در یونسکو به ثبت برسد و این منظر فرهنگی، گستره بسیار وسیعی دارد و ممکن است از «بدره» و «دره شهر» عبور کند و شامل آداب و رسوم این منطقه می شود، شهر تاریخی هم جزئی از این حریم منظری است و در مرکزیت آن قرار دارد. به هر حال پرونده های ثبتی با نام منظر فرهنگی به ثبت خواهند رسید.

او همچنین درباره اینکه اصلاح حریم تهدیدی برای منطقه تاریخی سیمره بشمار نمی آید؟ اظهار کرد: خیر! این اصلاح با توجه به پژوهش ها و گمانه زنی های علمی انجام می شود و سلیقه ای نیست که موجب زیاده خواهی مالکان شود.

ناصری فر با اشاره به این که محوطه باستانی «سیمره» امروزه به نام «دره شهر» شهرستانی که در آن قرار گرفته هم شناخته می شود، درباره کاوش های انجام شده در آن توضیح داد: کاوش های شهر تاریخی دره شهر از سال 1374 شروع شد و به مدت 10 فصل ادامه داشت. نتیجه این کاوش ها، سازه ای به نام خانه اربابی، کاروانسرا، بنایی در محدوده مرکزی شهر موسوم به بنای مسجد قرون اولیه اسلامی بود و نتیجه این کاوش های باستانی در کتابی به نام «کاوش های دره شهر» منتشر شد.

او افزود: این شهر تاریخی در اصل مربوط به دوران ساسانی است که پایتخت ایالت «مهرجان قذق» بوده است. البته در این شهر تاریخی از دوره ساسانی به ندرت آثاری پیدا می شود. در دوران اسلامی این شهر خیلی بزرگ می شود که مرکزیت ایالت جبال را با نام «سیمره» به خودش میگیرد. ایالت جبال بزرگترین ایالت غرب کشور بوده که توسط وزرای خلفای بصره و کوفه حکمرانی میشده است. دره شهر (سیمره) از نظر تجاری و اقتصادی در چهارراهی قرار داشته که در قرون اولیه اسلامی بسیار حائز اهمیت بوده است. این شهر با توجه به کاوش هایی که انجام شده به قرون اولیه اسلامی نیز مربوط است.

معاون میراث فرهنگی ایلام ادامه داد: «دره شهر» یا «سیمره» از نظر سیستم شهرسازی و معماری در حد شهرهای مدرن امروز قرار دارد، چون دارای سیستم تخلیه فاضلاب است. زیر شهر تونل هایی احداث شده که فاضلاب و آب این شهر از آن خارج میشده است. متأسفانه بخاطر زلزله ای که در سال 334 هجری قمری رخ می دهد، شهر خالی از سکنه شد و از بین رفت.

او افزود: 220 هکتار از دره شهر باقی مانده است که یک هکتار آن شاید کاوش شده باشد. مناطقی که کاوش شده اند نقاط مهمی بودند که مطالعات زیادی روی آنها انجام شده بود و برای حفاری باستانی انتخاب شدند. در آینده قطعا جز برنامه های ماست که کاوش های دره شهر را ادامه دهیم. البته در کاوش های گذشته عمارت حکومتی، بازار و ... مشخص شده اند که در کجا قرار گرفته اند و در ادامه کاوش ها به حفاری باستانی هر یک از مناطق مشخص شده خواهیم پرداخت.

معاون میراث فرهنگی ایلام همچنین درباره محوطه تاریخی «چالسرا» توضیح داد: «چالسرا» یک محوطه بسیار بزرگ در شهر ایلام است که قسمتی از آن در روستا و قسمت دیگر در شهر واقع شده و با توجه به گسترش شهر و افزایش قیمت زمین ها، مالکان معترض شده اند که چرا نمی توانند در زمین هایشان ساخت و ساز کنند. سال 1385 گمانه زنی در این محوطه تاریخی را آغاز کردیم که مالکان زمین های اطراف معترض شدند و کار را متوقف کردند. منتها براساس همان گمانه زنی ها عرصه و حریمی را مشخص کردیم و تایید هم شد، اما در حال حاضر به دلیل اینکه ممکن است برخی از نقاط گمانه زنی نشده باشند، از طرف خود مالکان درخواست اصلاحیه حریم شده است و اعتباری گرفته ایم که مابقی قسمت هایی که گمانه زنی نشده اند، انجام شود. حال ممکن است حریم و عرصه براساس این گمانه زنی بیشتر شود یا کمتر.

ناصری فر درباره هویت تاریخی این محوطه تاریخی گفت: «چالسرا» برای دوره های هزاره اول قبل میلاد (پارت ها)، ساسانی و اسلامی است. محوطه تاریخی است که جای زندگی عشایر دائم بوده است.

«قلعه والی» یکی دیگر از آثار تاریخی ایلام است که برای حریم و عرصه آن بازنگری انجام شده است، معاون میراث فرهنگی ایلام درباره علت این اقدام توضیح داد: مطالعات این قلعه سالهای گذشته انجام شده و باید دوباره بررسی هایی برای آن انجام میشد. در گذشته حریمی برای آن تعیین شده بود که اکنون در محدوده حریم درجه یک و دو چالش هایی ایجاد شده است؛ برخی خانه های اطراف آن تغییر کاربری داشتند که باید در اصلاحیه بیاید. بخشی از زمین های اصلی در حریم درجه دو هم مجوز ساخت با ارتفاع هفت و نیم متر داشته اند اما به دلیل یکسری ساخت و سازها با ارتفاع بیشتر، ارتفاع تعیین شده در بازنگری حریم تغییر کرده است. در کل، این بازنگری حریم جز ضروریات بوده است.