ورود به بازارهای جهانی صنایع دستی سخت نیست

ایرنا/ براساس آخرین خبر و گزارش های بدست آمده، ورود به بازارهای جهانی صنایع دستی سخت نیست.

اگرچه ظرفیت غنی صنایع دستی، ایران را در زمره کشورهای برتر جهان در تنوع رشته و تکثر آثار زیبا و فاخر قرار داده است، جهانیان هنر ایران را تصدیق می کنند اما روند تولید و صادرات صنایع دستی و سهم از بازار جهانی چنگی به دل نمی زند. حال آنکه وقتی با هنرمندان صنایع دستی صحبت می کنیم، همچنان از بیمه نبودن، عدم تامین مواد اولیه، تسخیر بازار با محصولات رقیب عموما از شرق آسیا و تعطیلی بازارها و بازارچه ها و بی توجهی مسئولان گلایه دارند.

شناسایی و ثبت حدود 300 هنر رشته صنایع دستی، ثبت جهانی 14 شهر و روستای صنایع دستی، ثبت ملی 67 شهر و روستای صنایع دستی، دریافت 84 مهر اصالت بین المللی اگرچه افتخاراتی بزرگ در این حوزه است، اما قطعا نمیتوان به بیمه بودن فقط 44 هزار هنرمند صنعتگر از جامعه 2.5 میلیون نفری این حوزه افتخار کرد.

عباس میرجینی از هنرمندان و فعالان حوزه صنایع دستی و گردشگری استان گیلان که سه دهه با مسائل و مشکلات این حوزه دست و پنجه نرم کرده، معتقد است: در دوران کرونا صنعت گردشگری و صنایع دستی آسیب جدی دید اما بجز این بحران، بی توجهی به صنایع دستی و هنرهای سنتی از چند دهه قبل آسیب های بیشتری داشته است. صنعتگر هنر سنتی به مواد اولیه و کارگاه فعال و بازار فروش و سرمایه در گردش نیاز دارد؛ در سیاست وزارت میراث فرهنگی اولویت باید حفظ هنرمند باشد و بعد از آن بروزرسانی و تغییر رویکرد در بازاریابی و فروش محصولات هنرمندان در بازار جهانی است که می تواند جایگاه صنایع دستی ایران را در منطقه و جهان ارتقا بخشد.

ساده زیستی، عزتمندی و سخت کوشی نماد فرهنگی مردم گیلان

میرجینی پیرامون اینکه ورود به بازارهای جهانی صنایع دستی سخت نیست، اظهار کرد: در هنرستان به رشته های مختلف هنری علاقه داشتم؛ اوایل، تحصیل اجباری بود اما آرام آرام به علاقه تبدیل شد، چشم که باز کردم هنر بخش اصلی از زندگی روزمره ام شد، در رشته های مختلف هنری سرک کشیدم. چیزی نگذشت این رشته ها را یاد گرفتم و به واسطه آن با هنرمندان، هنرجویان و صنعتگران هنرهای سنتی علاقمندان بسیاری در منطقه تالش، شهرستان ماسال و سایر روستاهای استان گیلان آشنا شدم.

هنرمند فعال حوزه گردشگری و صنایع دستی گفت: همین ارتباط نزدیک و رفت و آمدها و آشنایی ها با اساتید و هنرجویان خود به خود به راه اندازی آموزشگاه کشید؛ تمام تلاش سه دهه اخیرم را با جان و دل برای شناخت و حفظ و معرفی هنرهای سنتی و صنایع دستی و شناسایی اساتید این رشته در استان گیلان گذاشتم، وقتی می شنیدم هنری در حال فراموشی است غم تمام وجودم را فرا می گرفت، هنوز هم برای مهجوری هنر و هنرمندان صنایع دستی در هر جای ایران دلم غمگین است.

وی افزود: من خود هیچ اثر فاخری ندارم که بتوانم نام ببرم، اما با افتخار میگویم که در سرزمینی زندگی میکنم که مردمانش ساده زیستی، عزتمندی و سخت کوشی نماد آثار فاخر تمام عمرشان است، من فقط تلاش کردم از میان این مردم، اساتید هنرمندی که آثار فاخر داشتند و دارند شناسایی و به جامعه و مسئولان معرفی کنم، شاید رسالت من در این دوره فقط همین بود.

صدور کارت صنعتگری چوب تراشی سنتی برای 50 خانوار ماسال

میرجینی اظهار داشت: هنرمند واقعی آن دامدار روستایی است که وسط جنگل با پشم گوسفند نمد سفید تولید می کند، با ظرافت و دقت به آن نقش و رنگ می دهد، هنرمند چوب تراشی است که با دو ابزار ساده پارینه سنگی، تنه چوبی را به ظروف غذاخوری جذاب و زیبا تبدیل می کند، من در طول این سه دهه که حتی گردشگرانی را به جای جای گیلان بردم، تلاش کردم در کنار جلوه های بی مثال طبیعت منطقه، توجه آنها را به آثار دست ساز مردمان این منطقه جلب کنم.

راهنمای گردشگری محلی استان گیلان افزود: شال بافی، چوب تراشی سنتی، نمد سفید، چلنگری از رشته های سنتی رایج در میان عشایر مناطق کوهستانی تالش در استان گیلان است که به دلایل مختلف زمانی در حال فراموشی بود و مستند آنها را تولید کردیم و در گام دوم کارت صنعتگری برای هنرمندان گرفتیم و اکنون فقط 50 خانوار از منطقه ماسال کارت صنعتگری چوب تراشی سنتی دریافت کرده اند، اگرچه تعداد زیادی از آنها به دلایل مختلف بیکار شده یا شغل خود را تغییر داده اند. بخش زیادی از این خانواده ها به اجاره دهنده خانه هایشان به گردشگران تبدیل شده اند، زیرا ساده تر سود و درآمد بدست می آورند.

وی بیان کرد: لباس محلی مردم منطقه عموما از شال بافی و چادر شب بافی است، اکنون روستای قاسم آباد گیلان در جهان به عنوان روستای جهانی (صنایع دستی چادر شب بافی) شناخته شده است. هنرهای سنتی و صنایع دستی محصول ابزار و موادی است که سالیان و قرن ها مردم در زندگی روزمره خود استفاده میکردند و می کنند که البته در عصر جدید به نوعی براساس ذائقه سایر مردم طراحی و تولید می شود.

میرجینی درباره راههای برون رفت از رکود گردشگری و صنایع دستی در جوامع محلی خاطرنشان کرد: همه باید در مورد توانایی و هنر جوامع محلی با هم حرف بزنیم، مستندهای معرفی جاذبه ها را تولید و پخش کنیم، گردشگر علاقه مند را ببریم کارگاه های سنتی در جوامع محلی را از نزدیک ببیند، جنگل و کوه و دریا و رود در مناطق شمالی شگفت انگیز است، اما شگفت انگیزتر از آن، همگونی و تطابق زندگی مردم این منطقه با طبیعت بکر است، گاهی گردشگر نه تنها طبیعت را بر هم می زند یا از بین می برد، بلکه به جوامع محلی بی مهری و بی اعتنایی هم می کند. هر کدام از ما به عنوان جزئی از این زنجیره حمایت، مسئولیت داریم تا هنرمندان این مرز و بوم را به هموطنان و جهان معرفی کنیم.

وی تاکید کرد: البته صنعتگر هم باید در آثار تولیدی خود تحول ایجاد کند و با توجه به ذائقه مخاطب، محصولات هنری خود را مطابق زندگی نسل جدید تولید کند، اما اولویت حفظ هنرمند است و بعد از آن ایجاد این تغییرات و به روز رسانی ها؛ چینی ها با همین روش ها توانستند بازار فروش صنایع دستی جهان را از آن خود کنند، در صورتی که نمونه های بسیار زیباتر و جذاب تر در روستاهای استان گیلان وجود دارد که فقط به خاطر غفلت ماست که جهانی نشده اند.

مستندساز حوزه گردشگری افزود: ورود به یک حوزه باعث می شود سایر جنبه ها و نقاط قوت و ضعف هم دیده شود، وقتی وارد یک روستا شدیم صنایع دستی، جاذبه فرهنگ، پوشش، غذا و بومگردی ها وجود دارند، با اولین فراخوان ها تورهای گردشگری جذب می شوند، در کنار صنایع دستی، به راحتی آبشار و غار و جنگل و غذا و موسیقی و زبان محلی بچشم می آید.

جوانان تحصیلکرده در کنار اساتید پیشکسوت صنایع دستی

راهنمای گردشگری و صنایع دستی استان گیلان گفت: با معرفی جاذبه های صنایع دستی و هنرهای سنتی منطقه تالش، کادوسیان و تالش ها -که از اقوام اصلی این منطقه شمالی هستند- بیشتر دیده شدند. رویدادهای فرهنگی و گردشگری می تواند به این روند کمک بیشتری کند که من در این سه دهه تلاش کردم انجام بدهم اما باز هم نیاز است که همه کمک کنند.

هنرمند خوب الزاما بازاریاب خوبی برای صنایع دستی نیست

میرجینی با بیان اینکه هر هنرمند صنعتگر خوبی الزاما بازاریاب خوبی نیست، گفت: در دوران کرونا صنعت گردشگری و صنایع دستی آسیب جدی دید، اما بجز این بحران، بی توجهی به صنایع دستی و هنرهای سنتی از چند دهه قبل، آسیب های بیشتری وارد کرده است. صنعتگر هنر سنتی به مواد اولیه و کارگاه فعال و بازار فروش و سرمایه در گردش نیاز دارد. صنایع دستی نیازمند نمایشگاه های دائمی است، اینترنت و شبکه مجازی به ضرورت این حوزه تبدیل شده است.

وی گفت: یک میلیون گردشگر به منطقه ماسال می آیند، اما در بازگشت محصولات چینی را به عنوان سوغات می خرند، این آسیب را باید متولیان حوزه صنایع دستی در استان رفع کنند اگرچه این رنج و معضلی است که کمابیش در همه کشور دچار شده ایم. در کرونا وضعیت اقتصادی بدتر هم شد و برخی از اهالی منطقه در شرایط سخت اقتصادی به خام فروشی چوب روی آوردند حتی گزارش هایی از قاچاق چوب داشتیم، آنها حتی کار هنری را هم کنار گذاشتند و به کارگری روزمزدی روی آوردند.

میرجینی درباره بیمه هنرمندان صنایع دستی و هنرهای سنتی گفت: خدمات درمانی یکی از مهمترین مسائلی است که همه انسانها بویژه هنرمندان آن هم در دوران پیری به آن نیاز دارند، وقتی هنرمند از همین خدمات اولیه محروم شود هزینه های آن بار بسیار سنگینی بر دوش او می گذارد و قطعا صنعتگر هنر سنتی از پس این هزینه ها بر نمی آید. در میان صنعتگران تعداد کمی از هنرمندان بیمه شده اند، وقتی صنعتگر کارگاهش تعطیل شود بیمه را قطع می کند هیچکس هم علت آن را پیگیری نمی کند و طبق قانون قابل بازگشت هم نیست.

فعال حوزه گردشگری و صنایع دستی اظهار داشت: با شناسایی و حمایت هنرمند و ایجاد بازارچه و تشویق و تامین مواد اولیه میتوان صنایع دستی را در منطقه ماسال و تالش به شغل های پایدار تبدیل کرد، خرید تضمینی محصولات می تواند وضعیت بغرنج هنرمندان را تسکین دهد.