ماجرای کشف تمدن سه هزار ساله در محوطه قره حسنلو اردبیل

میراث آریا/ این خبر پیرامون ماجرای کشف تمدن سه هزار ساله در محوطه قره حسنلو اردبیل برای شما نوشته شده است.

محوطه قره حسنلو به وسعت تقریبی دو هکتار در محدوده حریم شهرستان نمین بر سر راه ارتباطی اردبیل به شهر آبی بیگلو در فاصله یک کیلومتری از جاده، در مرکز دشت اردبیل جای گرفته است. با توجه به آغاز عملیات شرکت آهن و فولاد الماس (ایرتیک) و قرارگیری تپه حسنلو در محدوه فعالیت این شرکت، عملیات کاوش نجات بخشی این محوطه از ششم بهمن سال جاری برای شناسایی محوطه و بررسی توالی فرهنگی آن آغاز شد.

این مطلب را مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل مطرح و عنوان کرد: براساس کاوش های باستان شناسی انجام شده در این محوطه تا به امروز چندین ترانشه در مرکز و دیگر جبهه های این تپه زده شده که آثار تاریخی فرهنگی و لایه های باستان شناختی متعددی را در جای جای آن نمایان کرده است.

نادر فلاحی از جمله مهمترین یافته های فرهنگی در محوطه تاریخی قره حسنلو به ساختارهای معماری با دیوارهای خشتی و سنگی در کنار تدفین انسانی متعلق به عصر آهن اشاره و اضافه کرد: این آثار تاریخی بدست آمده تعلق این آثار را به ادوار عصر آهن اثبات می کند. امید است با ادامه مطالعات و کاوش های باستان شناختی بتوان توالی فرهنگی در این تپه و همچنین ارتباطات فرهنگی آن با سایر محوطه های دیگر را مطالعه و شناسایی کرد.

او با اشاره به ساخت مجتمع تولید آهن اسفنجی و فولاد شرکت ایرتیک در زمینی بالغ بر 100 هکتار واقع در جاده آبی بیگلو به عنوان یکی از طرح های اقتصادی مهم صنعتی استان افزود: باتوجه به نامگذاری سال 1400 به نام سال «تولید، پشتیبانی ها و مانع زدایی ها» توسط مقام معظم رهبری به منظور عمل به منویات رهبر فرزانه برای رفع موانع موجود در مسیر ساخت مجتمع تولید آهن اسفنجی اقدام به کاوش باستان شناسی با هدف آزادسازی محوطه و انجام فعالیت های تولیدی و ایجاد اشتغال کردیم.

کاوش های باستان شناسی قره حسنلو، راهی برای شناخت فرهنگ عصر آهن

مطالعات باستان شناسی در محوطه تاریخی قره حسنلو باهدف تعیین توالی فرهنگی، بازسازی تاریخی و شناخت تمدن های باستانی انجام می شود.

معاون میراث فرهنگی استان اردبیل نیز با بیان این مطلب گفت: استان اردبیل با توجه به غنای تاریخی و واقع شدن در مسیر شاهراه تجاری فرهنگی قفقاز از جمله مناطق مهم از منظر باستان شناسی است.

سید روح الله محمدی عملیات باستان شناسی را شامل بررسی، شناسایی آثار، لایه نگاری، کاوش و عملیات نجات بخشی برشمرد و اضافه کرد: در عملیات نجات ‍‍ بخشی محوطه باستانی قره حسنلو انتظار می رود با تداوم کاوش ها، شناخت ما از فرهنگ های عصر آهن دشت اردبیل بیشتر شود.

او مطالعات باستان شناسی در این حوزه را به دلیل واقع شدن دشت اردبیل در حد فاصل کریدور ارتباطی باستانی قیزیل اوزن از یک سو و دشت مغان از سوی دیگر در تبیین ارتباطات فرهنگی در هزاره های سوم تا اول قبل از میلاد بسیار مثمر ثمر دانست.

محمدی با بیان اینکه بر روی تپه مذکور هیچ گونه حفاری غیرمجازی انجام نشده و سطح تپه به همان شکل طبیعی و هموار خود باقی مانده است، افزود: از نظر وضعیت توپوگرافی، این تپه تا حدودی طرحی نیمه مدور دارد، با توجه به بیشترین ارتفاع آن که در مرکز تپه قرار گرفته، نسبت به سایر جهات، دارای شیب نسبتا ملایمی است. شیب تپه تا امتداد دشت اردبیل تداوم یافته و به نظر می رسد که حدود و حریم آن در گذشته بیشتر از این نیز بوده باشد.

او خاطرنشان کرد: سطح دشت اردبیل را رسوباتی در طی ادوار مختلف زمین شناسی فرا گرفته اما با توجه به شناسایی آثار فرهنگی از جمله معماری خشتی در لایه های نخستین، تراکم این رسوبات بر روی سطح تپه کمتر است. بر این اساس میتوان نتیجه گرفت که ارتفاع تپه قره حسنلو در گذشته، نسبت به سطح نخستین دشت اردبیل بیشتر از حد امروز نیز بوده است.

تداوم کاوش های نجات بخشی قره حسنلو تا 20 اسفند

عملیات کاوش های نجات بخشی محوطه تاریخی قره حسنلو با اخذ مجوزهای لازم از پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری از ششم بهمن جاری آغار شده و تا بیستم اسفند سال جاری ادامه دارد.

سرپرست هیأت کاوش نجات بخشی محوطه تاریخی قره حسنلو نیز با بیان این مطلب خاطرنشان کرد: تلاش می شود در زمان تعیین شده جامع ترین اطلاعات از این محوطه باستانی برداشت شود. برهمین اساس انتظار می رود با ایجاد ترانشه هایی در ابعاد وسیع و بخش های مختلف محوطه، اطلاعات جامع از وضعیت یافته ها و لایه های فرهنگی محوطه کشف و شناسایی شود.

فریبرز طهماسبی با بیان اینکه تا به امروز براساس نتایج کاوش ترانشه ها شواهدی از ساختار معماری اولیه محوطه به دو شیوه ساختار خشتی و سنگی شناسایی شده است، گفت: ساختارهای خشتی به شکل دیوارهای عریض بوده که با ملاط گل بهم چسبیده شده اند. این دیوارهای خشتی به نظر می رسد قسمتی از ساختار معماری فضاهایی باشد که بخشهایی از آن در این کاوش بدست آمده است.

او با اشاره به کشف شواهدی از یک تدفین انسانی در این کاوش باستان شناختی محوطه، بیان داشت: این تدفین انسانی به شیوه طاق باز و گور چاله ای بوده و به نظر می رسد متعلق به دوران تاریخی و مردی در حدود سنی 30 تا 35 سال باشد.

طهماسبی گاهنگاری محوطه را براساس یافته های سفالی متعلق به عصر آهن 1 و 2 عنوان و خاطرنشان کرد: با تداوم کاوش های باستان شناختی در این محوطه انتظار می رود وضعیت ساختارهای معماری و کاربری فضاها و گاهنگاری نسبی آن روشن تر شود.