سابقه هنر آینه کاری در استان فارس

میراث آریا/ این خبر پیرامون سابقه هنر آینه کاری در استان فارس برای شما مخاطبان گرامی نوشته شده است.

آب و آینه در فرهنگ ایرانیان نماد پاکی و روشنایی، راستگویی و صفا بوده اند و به احتمال زیاد کاربرد آن در معماری نیز همین معنا را دارد.

علاوه بر این ریشه های اقتصادی آینه کاری را نباید فراموش کرد. در سده 10 هجری قمری آینه از اروپا بویژه از ونیز به ایران وارد میشد و بخشی از این آینه ها هنگام جابجایی در راه می شکست. هنرمندان ایرانی برای بهره گیری از قطعات شکسته راهی ابتکاری یافتند و از آنها برای آینه کاری استفاده کردند و آینه کاری ظاهراً با کاربرد آنها آغاز شد.

آینه کاری در آغاز با نصب جام های یکپارچه آینه بر بدنه بنا شروع شد، نه تنها درون بنا بلکه دیوارهای ستون دار عصر صفوی نیز با آینه های بزرگ تزیین شد.

در دوره های زند و قاجار، این صنعت را در قاب پنجره ها، دیوارها، سقف ها و ستون ها در آلاچیق ها و خانه های خصوصی، چایخانه ها و همچنین بناهای سلطنتی و زیارتگاه ها اعمال می کردند، مجموعه حرم زیارتی شاهچراغ در شیراز، دارای کاربرد گسترده ای از آینه کاری است، همچنین به عنوان در طراحی نمای خارجی و در آستانه نیمه گنبدی که ورودی تالارها، حیاط ها، باغ ها و استخرهای منعکس کننده را نشان می دهد، به نظر می رسد که از این هنر کمال استفاده را برده اند.

ایرانیان از دیرباز به آب به عنوان نمادی از روشنایی و پاکیزگی می نگریسته اند و ساخت حوض و آبنما در بناها و ساختمان ها نیز بر همین باور بوده است. بکار بردن قطعات آینه برای آرایش بناها و ساختمان ها در دوره های جدیدتر که آینه را نمادی از نور و روشنایی داشته و در هر خانه نو به همراه هر تازه عروس آینه ای با شمعدان و قرآن می نهاده اند با این باورها بی ارتباط نبوده است.

هنر آینه کاری که از هنرهای وابسته به معماری است در استان فارس بیشتر در اماکن مذهبی و متبرکه که برای زیباسازی نمای داخلی بنا بکار می رود.

عمده ترین روش های آینه کاری شامل طرح گره که از ترکیب قطعات هندسی آینه برکنار یکدیگر و گسترش آن بر طبق اصول خاص گره پدید می آید، طرح گردان اسلیمی و ختایی که برش این گونه طرح ها به دلیل قوس ها و پیچ های اسلیمی و گل و بوته مهارت خاصی را می طلبد و مقرنس آینه کاری شده هستند.

هنر آینه کاری در شهرهای شیراز، اصفهان، مشهد، تهران و قم رایج است اما هنر آینه کاری شیراز به دلیل برخورداری از کیفیت و مرغوبیت بالا شهرت خاصی دارد.

استاد محمد ظریف صناعی از اساتید به نام این هنر شیراز است که یادگارهای هنری او در بقعه سید علاءالدین حسین (ع) و سید تاج الدین غریب (ع) در شیراز، امامزاده پیرمراد استهبان، امامزاده سید ابوالقاسم داراب، گنبد سبز و نظرگاه ابوالفضل (ع) لار و حسینیه ابوالفضل (ع) بجا مانده است.

منحصر بفردترین آینه کاری ها در شیراز را میتوان در بارگاه مقدس حضرت احمد بن موسی (ع)، نارنجستان قوام، خانه زینت الملک قوامی، خانه نصیرالملک قوامی نام برد.