شناسایی نشانه هایی از آثار معماری اواخر قاجار در بافت تاریخی بندر انزلی

ایسنا/ براساس آخرین اخبار واصله، شناسایی نشانه هایی از آثار معماری اواخر قاجار در بافت تاریخی بندر انزلی صورت پذیرفت.

محمدرضا باقریان، سرپرست هیأت باستان شناسی مستقر در این منطقه بندرانزلی را مهمترین بندر شمال کشور دانست و گفت: مطالعه تاریخ شهرستان بندرانزلی در استان گیلان روشن می کند که این بندر در قرون جدید بویژه در دوره قاجار دروازه ورود به اروپا بوده است.

او افزود: بر پایه پژوهش های انجام شده، قدیمی ترین آثار و بناهای موجود در این شهرستان چندصد سال پیشینه دارند. پیش از آغاز گمانه زنی به نظر می رسید یافته هایی از حدود 300 سال پیش در مطالعات میدانی در بافت مرکزی شهر بدست آید.

این باستان شناس اضافه کرد: به عبارتی امکان سکونت و استقرار در این شهر بدلیل وجود دریای کاسپین در شمال، تالاب در جنوب و آبگرفتگی های بسیار عملا تا حدود 300 سال پیش وجود نداشته است.

او با اشاره به اینکه برنامه گمانه زنی به منظور لایه نگاری در بافت تاریخی بندرانزلی، نخستین مطالعات میدانی باستان شناسی در این شهرستان است، اظهار کرد: مطالعاتی در خصوص پیشینه پژوهشی تاریخ و تاریخ معماری شهر بندرانزلی صورت گرفت، اما هیچگونه مطالعات باستان شناسی در این شهر انجام نشده است.

باقریان با بیان اینکه از نخستین ساکنان شهر بندرانزلی و شکل دهندگان آن اطلاعات اندک و جسته و گریخته ای در دست است، ضرورت و اهمیت انجام این طرح را دستیابی به داده ها و اطلاعات دسته بندی و کلاسه شده ای دانست که برای هویت شهر، اهالی آن و پژوهشگران سودمند خواهد بود.

سرپرست هیأت باستان شناسی بندرانزلی افزود: داده های فرهنگی و سفالینه های احتمالی حاصل از این کار میدانی می تواند به تدوین تاریخی معتبر از شهر بندرانزلی منجر شود.

او ادامه داد: هیأت کاوش در تلاش است به پاسخ پرسش هایی همچون اینکه هسته های اولیه و کهن ترین دوره استقرار ساکنان شهر کجا و چگونه بوده، داده های فرهنگی از جمله سفال در دوره های گوناگون فرهنگی چگونه است، لایه ها و طبقات استقراری از قدیم به جدید و با ترتیب چگونه است و یافته های حاصل از کار میدانی با چه نقاطی از گیلان، ایران و احتمالا اروپای شرقی قابل مقایسه است، دست یابد.

این باستان شناس در تشریح فرضیه این پروژه گفت: با توجه به مطلعات انجام شده از حدود 300 سال پیش هسته های نخستین استقرار در بافت مرکزی کنونی شهر بندرانزلی شکل گرفته و در اواسط دوره قاجار به دلیل ارتباطات ویژه بندرانزلی با اروپا و از آنجایی که این شهر دروازه ورود به اروپا بشمار می آمد، انزلی رو به گسترش نهاده و بناهایی همچون مسجد آخر و مناره ساعت به عنوان برج فانوس دریایی ساخته شد.

باقریان افزود: در اواخر دوره قاجار و بویژه اوایل دوره پهلوی شهر گسترش بیشتری یافته و بناهایی چون ساختمان قندچیان، ساختمان داود زاده، ساختمان زمانی (دادگستری) و پل انزلی و پل غازیان ساخته شدند.

این باستان شناس گفت: اطلاعات چندانی از ویژگی های استقراری شهر در پیش از زمان های یادشده در دست نیست و فرضیه پژوهشگر بر این است که گپ ها و ابهامات و بویژه درهم آمیختگی اطلاعات تاریخی با انجام کار میدانی برطرف شود و اطلاعات پایه ای بدست آید که از این پس مبنای گاهنگاری و اطلاعات باستانی و تاریخی بندرانزلی باشد.

او با بیان اینکه بر پایه آخرین یافته ها در این مطالعات میدانی، نشانه هایی از آثار معماری اواخر قاجار و مهمتر از آن داده های فرهنگی همچون قطعات شکسته سفال که در بررسی آغازین احتمالا مربوط به دوره صفوی باشد شناسایی شد، گفت: اظهار نظر قطعی موکول به پایان برنامه میدانی بویژه مطالعات تکمیلی خواهد بود، اما هیأت باستان شناسی امیدوار است که آثاری فراتر از دوره قاجار در این برنامه میدانی بدست آید.

پیمان تنگ بریس، سرپرست اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان بندر انزلی نیز با اشاره به برنامه گمانه زنی به منظور لایه نگاری بافت تاریخی شهر انزلی گفت: براساس ماده 11 قانون حفظ آثار ملی و در اجرای بند 3 ماده 3 قانون اساسنامه میراث فرهنگی کشور مصوب سال 1367 به همت پژوهشگاه میراث فرهنگی وگردشگری، اقدامی ارزشمند و بی نظیر در شهر انزلی درحال انجام است که اثرات و نتایج حاصل از آن موجب حفظ هویت تاریخی و دستیابی بیشتر محققان و علاقه مندان به داده های نوین پژوهش های باستان شناسی حوزه خزر خواهد شد.

او افزود: شهر انزلی با قدمت تاریخی کهن و منحصر بفرد به عنوان دروازه تمدن که همواره مورد توجه سفرنامه نویسان مشهور دنیا و تاریخ نگاران معتبر بوده قابلیت توجه بیشتر پژوهشگران عرصه میراث فرهنگی و جامعه شناسی را دارد.

اطلاعات متناقض در ارتباط با قدمت بندر انزلی وجود دارد. از این بندر در برخی سفرنامه های اروپایی که در عصر صفوی به ایران سفر کرده اند، نام برده شده است. در سفرنامه های دیگر و اسناد تاریخی متعلق به قرن 15 و 17 میلادی به نام انزلی به تنهایی اشاره شده یا نام مرداب انزلی آورده شده است. برخی هم قدمت این منطقه را تا 600 سال تخمین زده اند. از سویی، عمر برخی بناهای تاریخی بازمانده در این شهر تا 150 سال نسبت داده شده است. اکنون باستان شناسان امیدوارند با آغاز گمانه زنی ها به یافته های دقیق تری دست یابند.