روستای زیارت یکی از مناطق خوش آب و هوای استان گلستان است

ایسکانیوز/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، روستای زیارت یکی از مناطق خوش آب و هوای استان گلستان است.

روستای ییلاقی زیارت در میان دو دامنه کوهستانی و جنگلی، یکی از مناطق باستانی استان گلستان است که در نزدیکی گرگان و در انتهای جاده جنگلی نهارخوران قرار دارد. این روستا در مجاورت گرگان همانند لواسان در مجاورت تهران است و بسیاری از اهالی گرگان تعطیلات خود را در این روستای سرسبز می گذرانند. چشمه آبگرم، امامزاده روستای زیارت گرگان، طبیعت چشم نواز، مردم مهربان و میهمان نواز، چشم اندازهای زیبا و بی نظیر، خانه های روستایی و فرصت کمپینگ در طبیعت از جمله دلایل محبوبیت این منطقه هستند. فاصله روستای زیارت تا مرکز شهر گرگان، 18 کیلومتر و حدود نیم ساعت رانندگی است. این روستا با تهران 430 کیلومتر فاصله دارد و برای رسیدن به آن باید حدود 6 ساعت و نیم رانندگی کنید.

اختلاف دمای 10 تا 15 درجه سانتیگراد روستای زیارت با شهر گرگان و فاصله کم آن با مرکز شهر، این روستا را تبدیل به منطقه ای ییلاقی و گردشگری کرده است. این روستا که در ارتفاع 1,563 متری از سطح دریا واقع شده، از سمت شمال به جنگل های ناهارخوران و ارتفاعات بندسر، از سمت غرب به کوههای ادیم، مازوکش و کمر سر، از سمت شرق به ارتفاعات خال دره و از سمت جنوب به کوههای جنگلی زیارت و آبشار باشکوه آن محدود می شود.

مسیر دسترسی به روستای زیارت از جاده ناهارخوران شهر گرگان آغاز می شود. برای رسیدن به این روستایی ییلاقی، جاده را تا انتها بروید تا به یک میدان برسید. از این میدان، دو مسیر در پیش روی شما است؛ یک مسیر برگشت به ناهار خوران و مرکز گرگان و مسیر روستای زیارت. از میدان یک جاده هفت کیلومتری در حدود 20 دقیقه شما را به روستای زیارت می رساند؛ جاده ای جنگلی، زیبا، پرپیچ و خم با پیچ های تند و رو به بالا و کمی خطرناک. پس از طی کردن این هفت کیلومتر، به بخشی از جاده می رسید که سنگ فرش شده و این دقیقا نشانه ورود شما به روستای زیارت است.

مسیر دسترسی به روستای زیارت با وجود رستوران ها، کافه ها و کیوسک های کنار جاده، خود یکی از جاذبه های این روستا است و رانندگی در آن، لذت سفر را دوچندان می کند. جالب است بدانید که برخی از طبیعتگردان این مسیر را با پای پیاده طی می کنند؛ اما برای این کار باید سابقه کوهنوردی یا طی کردن مسیرهای سربالایی داشته باشید؛ در غیر این صورت بعید است که از پس آن برآیید. مسیر برگشت از روستای زیارت، سرپایینی است و فشار کمتری به افراد وارد می کند؛ برای همین، تازه کارها این مسیر را برای برگشت انتخاب می کنند.

از نام روستای زیارت اینطور برمی آید که این روستا، مکانی برای زیارت و عبادت بوده است؛ اما براساس مقاله روستای زیارت یکی از مناطق خوش آب و هوای استان گلستان است باید بدانید که این روستا علاوه بر جاذبه های زیارتی، دارای دیدنی های طبیعی و تفریحات بسیاری است. درباره وجه تسمیه نام روستای زیارت، فرضیه های متفاوتی وجود دارد. یکی از دلایل این نامگذاری، وجود بارگاه امامزاده عبدالله در بافت سنتی این روستا و سفارش ایشان است. البته شواهد بدست آمده از شهر سوخته در سیستان و بلوچستان و روایت های تاریخی بوداییان نشان می دهند که از گذشته های دور، افراد بسیاری به دلیل موقعیت جغرافیایی این روستا، برای عبادت به این مکان می آمده اند.

طبق یکی دیگر از فرضیه های موجود، گفته می شود در یکی از مناطق این روستا به نام «شهربت»، آتشکده ای بزرگ وجود داشته که محل تجمع زرتشتیان، قربانگاه و محل زیارت بوده است. شهربت، نام قدیم این منطقه بوده که در طول سالها به زیارت تبدیل شده است؛ زیرا این روستا، محل حکومت آل زیار بود. روستای زیارت با نامهای دیگری چون زیارت خاصه رود، زیارت خسرو و زیارات نیز شناخته می شود.

قدمت روستای زیارت به صدها سال قبل برمی گردد و در منابع تاریخی، در تاریخ 989 هجری قمری به قلعه ها و آبادی های این منطقه اشاره شده است. اهالی روستای زیارت معتقدند که این روستا بازمانده ای از یک شهر بزرگ بوده و مشخص نیست که چرا به این وضعیت درآمده است.

روستای زیارت یکی از 10 روستای دارای بافت باارزش تاریخی کشور است و بافت سنتی و خانه های قدیمی آن به ثبت ملی رسیده اند. قدمت حدود 40 خانه از بناهای روستای زیارت به دوران قاجار و پهلوی برمی گردد. در ضمن در نزدیکی روستا، سه محوطه تاریخی به نام های «کفترخوسه»، «شهربَت» و «محوطه پشتلام» در راستای حفظ جلوه های تاریخی این منطقه به ثبت رسیده اند.

درباره محوطه های تاریخی روستا که دلیل ثبت روستای زیارت در آثار ملی هستند، گفته می شود که پس از فتح ایران به دست سپاه اسلام، مردم شهربت برخلاف مردم شهر قدیمی گرگان تسلیم نشدند و تا لحظه آخر جنگیدند. آن ها نمی خواستند که از دین زرتشتی دست بردارند و به اسلام روی بیاورند؛ به همین دلیل، برخی اعتقاد دارند که مردمان زرتشتی این روستا طلسم شدند و از این منطقه، به عنوان شهر طلسم شده یاد می کنند.

در دوران سلطنت رضا شاه پهلوی، روستای زیارت به بهانه شهرنشین کردن مردم و گوشمالی آنها به آتش کشیده شد، اهالی از روستا اخراج و به جنوب گرگان تبعید شدند. پس از گذشت مدت زمانی کوتاه، گرمای شدید و بیماری وبا، جان تعداد زیادی از اهالی روستای زیارت را گرفت.

پس از این اتفاق، بخشی از مردم زیارت با وجود منع شدید و قوانین سختگیرانه دوباره به روستا کوچ کردند یا به روستاهای مجاور رفتند. روستای زیارت پس از این تاریخ، جانی تازه گرفت و بعد از اصلاح اراضی در سال 1342 شمسی، زمین های مردم روستای زیارت دارای سند شدند.

معماری سنتی روستا

بناها و خانه های روستای زیارت با سبک معماری قابل توجهی ساخته شده اند. در گذشته برای ساخت و ساز، در ابتدا در دورتادور بنا یک پی 50 سانتیمتر در 50 سانتیمتر کنده می شد تا خاک بکر در دسترس قرار بگیرد. سپس یک چاهک 120 سانتیمتری برای جای ستون ها حفر می شد و پس از قرار دادن تخته سنگ، آنها را تراز می کردند. ستون ها در معماری سنتی روستای زیارت دارای کلاهک بودند.

پس از سرپا شدن ستون ها، یک تیر چوبی (دوش کش) روی آنها گذاشته می شد و سپس آنها را با میخ دوسر (اسکو) محکم می کردند. در ادامه کار، نوبت به چوب ریزی، تخته ریزی و نال کوبی (نال به چوب قطور، مکعب مستطیل شکل و با کیفیت گفته میشد) می رسید. پس از پوشاندن چوب ها با گل، در ابتدا ستون های طبقه بالا سرپا می شدند و بین آنها بادبند ضربدری قرار می گرفت. آنها بین ستون ها، یک ستون کمکی به فاصله 50 سانتیمتر می گذاشتند و روی ستون را با شمیش (شاخه درخت شبیه میله گرد 18) می بافتند. در ادامه روی ستون را با گل می پوشاندند و سپس به ظرافت گچکاری، گلکاری انجام می دادند.

در ادامه پس از چوب ریزی و تخته کوبی سقف، روی سقف نیز گلکاری میشد. نوع بام خانه های روستای زیارت نیز از نوع خرپای چوبی بود که روی آن با چوب، سفال، حلب یا ایرانیت پوشانده میشد. ستون ها از چوب درخت سرخدار ساخته می شدند و چوب سقف اتاق ها نیز اغلب از جنس نرات بود. آشپزخانه و سرویس بهداشتی خانه های روستای زیارت در حیاط قرار داشت. نحوه چینش اتاق ها و فضاها نیز به این صورت بود که اول ایوان، سپس پذیرایی (میان خانه) و بعد اتاق خواب ها؛ اتاق خواب مهمان نیز کنار ایوان قرار داشت. زیرزمین خانه های روستای زیارت به کارگاه بافندگی اختصاص داشت و گاهی نیز به عنوان آشپزخانه مورد استفاده اهالی خانه قرار می گرفت.

مناطق مهم روستای زیارت براساس قیمت زمین و امکانات به 11 بخش تقسیم می شوند:

1. بافت روستا و قسمتی از کفتر خوسه
2. منطقه میدان و سرخ چشمه
3. کفتر خوسه
4. جاده آبشار و گاو خوسه
5. دلوا و حاجیللم
6. جوزستان و نخود چشمه و ادیم
7. تپه و گرگولو
8. سرتخته
9. شهربت و تول بن
10. فرهنگ و مردم زیارت
11. دامداری در زیارت

اهالی روستای زیارت، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. براساس سرشماری سال 1395، 2,280 نفر در روستای زیارت زندگی می کنند. یکی از مشخصه های بارز اهالی روستای زیارت، میانگین بالای عمر آنها است که از دلایل آن میتوان به شیوه زندگی آنها و استفاده از مواد غذایی جنگلی اشاره کرد. لباس محلی زنان روستا شامل دامن چین دار و کوتاه، پیراهن، نیم تنه یا جلیقه با طرح ها و رنگ های شاد و نیز کلاه (زیر روسری) و روسری رنگارنگ است که با انواع پولک های رنگی و زیورآلات تزئین می شوند.

مردم روستای زیارت، گالش هستند. گالش های طبری از اقوام طبری تبار هستند که در مناطق کوهستانی رودسر در شرق گیلان تا رامسر در غرب مازندران و استان گلستان زندگی می کنند و به زبان طبری سخن می گویند. گالش یا گاولش (Galeš) در زبان طبری به معنای «گاوبان» است و گالش به فردی گفته می شود که دامداری می کند و گاو گوسفند پرورش می دهد. واژه گالش از ریشه سانسکریت «گئورکش» (Gao-rakš) گرفته شده است. «Gao» به معنی گاو و «Rakš» به معنی پاییدن و نگهبانی کردن است. به علاوه در زبان طبری، به چوپان گاو، «گالش» (Galeš) و به چوپان گوسفند، «کرد» (kerd) می گویند. در متون کهن طبری از کلمه گالش به معنای چوپان نیز استفاده شده است. البته باید بدانید که گالش های زیارت در حال ترک سبک زندگی گله داری سنتی هستند و به تدریج و در سالهای اخیر به کارهای کشاورزی و ساخت و ساز روی آورده اند.

درآمد اکثر مردم روستای زیارت از فعالیت های زراعی، باغداری و دامداری تامین می شود. گروهی از آنها نیز در بخش خدمات، صنایع دستی و گردشگری اشتغال دارند. از عمده محصولات زراعی مردم روستا میتوان به گندم، جو، سیب زمینی و صیفی جات و از مهمترین محصولات باغی و سردرختی میتوان به فندق و گردو اشاره کرد.

گالش های روستای زیارت، خود را مازندرانی می دانند و لهجه و گویش خود را زیارتی یا زبان روستایی (نه گالشی یا مازندرانی و نه حتی گرگانی) معرفی می کنند؛ البته جوانترهای روستا ترجیح می دهند به فارسی صحبت کنند. اگرچه گونه زبانی روستای زیارت دارای حالت کنایی (ارگتیو) نیست؛ اما بقایایی محدود از وجود یک ساخت کهن کنایی در آن بچشم می خورد.

لهجه و گویش زیارتی، گونه ای از زبان طبری، زیرشاخه طبری استرآبادی و مخلوطی از پهلوی میانه، دیلمی و کتولی و لهجه قدیمی گرگانی است و به شدت تحت تاثیر زبان فارسی قرار دارد. این تاثیر را میتوان در تمام سطوح صرفی، نحوی و واژگانی این گویش مشاهده کرد؛ اما هویت مازندرانی و طبری نیز کاملا در آن حس می شود. در فرهنگ مردم روستای زیارت، چند اصطلاح بسیار رایج وجود دارد که در ادامه شما را با آنها آشنا خواهیم کرد:

یوری (یاوری): این کلمه بخشی از فرهنگ مردم روستای زیارت است. در این روستا، همه اهالی بدون هیچ انتظار و چشم داشتی به کمک یکدیگر می شتابند. یوری بزرگ روستا در بیش از 50 سال قبل اتفاق افتاد؛ زمانی که کل این محل در یک هفته لوله کشی شد. جالب است بدانید که در حال حاضر نیز از همان سیستم لوله کشی استفاده می شود.

واش به واش: این اصطلاح به نوعی تقسیم زمین در گذشته اشاره دارد؛ تقسیمی که به صورت زبانی و بر پایه اعتماد متقابل، حتی بدون در نظر گرفتن متراژ، سند و پلاک زمین صورت می گرفت. این روش کماکان در این روستا مورد قبول ساکنان است.

چمتا کش: این اصطلاح برای اشاره به فردی به کار می رفت که در زمان شکار، همراه شکارچیان بود و وظیفه حمل وسایل آنها و شکار را برعهده داشت و در نهایت نیز سهمی از گوشت شکار به او داده میشد.

پلنگ تله: به نوعی تله گفته میشد که در گذشته از آن برای به دام انداختن پلنگ دزد (پلنگ حمله کننده به دام) استفاده می کردند. شوکا و خوک، شکار اصلی پلنگ هستند. در حال حاضر از این اصطلاح برای اشاره به نهایت حیله و فریبی استفاده می شود که میتوان آن را برای دشمن و گرفتن دزد بکار گرفت.

دله گیری: بیش از 50 سال قبل، دلالان پوست سمور و افرادی سودجو به روستای زیارت آمدند و با پرداخت پول زیادی، مردم را تشویق به شکار راسو کردند. برخی از کشاورزان نیز به دلیل درآمد پایین، به دله گیری روی آوردند تا پول بیشتری به دست بیاورند. دله گیری در حال حاضر، اصطلاحی در میان اهالی روستای زیارت است و زمانی بکار می رود که درآمد کاری، بصرفه نیست و سبب می شود تا فرد، یک شغل فرومایه، مقطعی و پردرآمد را قبول کند.