نگرانی از تهدید آثار تاریخی حریم چهار باغ اصفهان

ایرنا/ این خبر پیرامون نگرانی از تهدید آثار تاریخی حریم چهار باغ اصفهان برای شما نگارش شده است.

جریان چیست؟

خانه اسحاق ساسون با معماری اواخر قاجار ـ اوایل پهلوی از شمار خانه های ارزشمند حریم چهارباغ است. خانه کتابی با همین مشخصه از دیگر خانه های تاریخی این محور بود که حالا هر 2 یکی پس از دیگری پیش از ابلاغ طرح حریم محور تاریخی فرهنگی اصفهان از فهرست آثار ملی خارج شدند.

حفظ آثار ارزشمند محور تاریخی فرهنگی اصفهان به عنوان تنها بخش باقی مانده از بافت ارزشمند تاریخی شهر اصفهان ضرورت تام دارد، خروج از فهرست آثار ملی، تخریب های عامدانه و بی توجهی به این شناسنامه های ارزشمند چهارباغ که به سبب دارا بودن گذار معماری خانه های اصفهان در دوران صفوی، قاجار و پهلوی از اهمیت بالایی برخوردار هستند از جمله نگرانی های این روزهای کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی است.

خانه اسحاق ساسون در کوچه عالم آرای چهارباغ عباسی اصفهان متعلق به دوران اواخر قاجار ـ اوایل پهلوی است که توسط اسحاق ساسون بنا شد. سبک معماری این بنا که در سال 86 در فهرست آثار ایران به ثبت رسید که به صورت کوشکی در 2 اشکوب بنا شده است.

این بنا از تزئینات فاخری برخوردار بوده است که شوربختانه در چند سال اخیر بیشتر تزئینات ارزشمند بنا اعم از درها و کاشیکاری های ارزشمند آن به علت عدم نگهداری و مراقبت های لازم از بین رفته است یا به سرقت رفته و همچنین آثار تخریب عمدی نیز در بنا مشهود است.

آخرین بازدیدها از وضعیت خانه ارزشمند ساسون نشان می دهند که این خانه به حال خود رها شده تا شرایط برای ویرانی و خروج از فهرست آثار ملی ایران فراهم شود. پنجره های گره چینی شده با شیشه های الوان، کاشیکاری های زیبا شامل کاشی های هفت رنگ و معرق و آئینه کاری از ویژگی های شاخص خانه ساسون بوده است.

همه اینها در حالی است که مطابق قانون 558 و 559 قانون مجازات اسلامی هرکس به ابنیه فهرست آثار ملی خرابی وارد یا از مصالح و قطعات آثار تاریخی فرهنگی آن سرقت کند علاوه بر جبران خسارت یا استرداد اموال مسروقه مجازات حبس دارد.

شرایط رها شده خانه ارزشمند اسحاق ساسون موجبات تخریب و آسیب به عناصر بارز تزئینات و معماری این اثر را فراهم آورده و حالا حکم خروج از فهرست آثار ملی، این خانه ارزشمند را در خطر تخریب جدی قرار داده است.

علیرضا خواجویی، مسئول ثبت و حریم اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان با ابراز نگرانی از حکم خروج خانه اسحاق ساسون و با توجه به قرارگیری آن در حریم چهارباغ عباسی گفت: میراث فرهنگی تنها در مورد مالکین آثار تاریخی متعلق به بخش خصوصی می تواند اعمال قانون کند. متاسفانه خانه ها و سایر اماکن تاریخی که در مالکیت بخش خصوصی قرار ندارند به شیوه های مختلف مجوز تخریب و نوسازی گرفته و مبادرت به ساخت و سازهای غیراصولی و خارج از ضوابط میراث فرهنگی می کنند و حتی برای آثار به ثبت رسیده در فهرست آثار ملی نیز حکم خروج از ثبت گرفته می شود.

این کارشناس میراث فرهنگی اصفهان افزود: خانه ارزشمند منصوب به اسحاق ساسون طی شانزده سال برغم مکاتبات متعدد میراث فرهنگی به صورت هدفمند به حال خود رها شده و تمام در و پنجره های ارزشمند بنا به سرقت رفته است با توجه به قوانین میراث فرهنگی مبنی بر اینکه وظیفه نگهداری و مرمت آثار تاریخی که در اختیار نهادهای مختلف قرار دارد بر عهده متصرفین می باشد، رهاسازی و عدم رسیدگی، تخریب عمدی و تخطی از قانون محسوب می شود.

خواجویی تاکید کرد: با توجه به لزوم حفظ بناهای به ثبت رسیده تاریخی و به خصوص بناهایی که در حریم چهارباغ عباسی قرار دارند به منظور پررنگ نمودن حوزه فرهنگی گردشگری این محور تاریخی مرمت و جبران خسارت وارد شده است به بنا توسط متصرفین و احیای آن با کاربری مناسب فرهنگی گردشگری ضرورت دارد.

عبدالرضا اخوان فرازنده، مشاور اداره کل میراث فرهنگی اصفهان در طرح حریم محور تاریخی فرهنگی اصفهان بر اهمیت حفظ خانه های تاریخی و ارزشمند حریم چهارباغ تاکید کرد.

وی گفت: خانه ساسون در کنار چند خانه ارزشمند دیگر و در کنار مادی فرشادی و همچنین خانه کتابی که سال گذشته با حکم دیوان عدالت اداری از فهرست آثار ملی ایران خارج شد، یک نوع سبک معماری و مرتبط با یک دوره خاصی از معماری خانه های اصفهان هستند.

این کارشناس بافت های تاریخی پیرامون نگرانی از تهدید آثار تاریخی حریم چهار باغ اصفهان گفت: این خانه های تاریخی بخشی از هویت چهارباغ عباسی در دوران متاخر هستند و با حذف این بناها خسارات جبران ناپذیری به پیشینه تاریخی شهر اصفهان وارد خواهد شد.

وی در این رابطه افزود: اصفهان جز اولین شهرهایی است که محدوده بافت تاریخی اش مصوب شد ولی اکنون آن همبستگی و پیوستگی که در بافت تاریخی بوده است از بین رفته و با توجه به تخریب ها و تعرض ها، گسست این بافت تاریخی روز افزون شده است.

حریم چهارباغ و محور فرهنگی تاریخی اصفهان تصویب شد اما هنوز ابلاغ نشده است. فرازنده در رابطه با حفظ بدنه غربی چهارباغ گفت: بدنه غربی چهارباغ به حد یک پلاک به عنوان عرصه چهارباغ محسوب می شود و ساخت و سازها باید در این محدوده کنترل شود و اکثر بناها باید بدلیل واجد ارزش بودن حفظ شوند.

وی با اشاره به اهمیت محور تاریخی فرهنگی اصفهان و به خصوص محور چهارباغ گفت: با تهدید بناهای ارزشمند حریم چهارباغ، محور ارزشمند تاریخی فرهنگی اصفهان تضعیف خواهد شد و از این رو باید از نظر حقوقی فکری به حال این روند خروج آثار تاریخی از فهرست آثار ملی کرد.

پیشتر در بهمن سال گذشته سازمان های مردم نهاد کشور و به خصوص فعالان میراث فرهنگی اصفهان در نامه ای به قوه قضاییه تجدید نظر در رویه حقوقی دیوان عدالت اداری در صدور احکام در خصوص میراث فرهنگی را خواستار شدند.

آنها با باور به اینکه بناهای ثبت شده در فهرست آثار ملی اگرچه از جنبه مادی در تملک شخصی افراد حقیقی و حقوقی هستند اما از جنبه معنوی مشاع و از سرمایه های ملی و شناسنامه هویت ایرانی هستند ابراز نگرانی آنها از این بابت بوده و هست که در صورت بی توجهی به ادامه رویه جاری، این روند باعث شکل گیری و نفوذ جریان سودجو برای جلب نظر و تطمیع مالکان بناهای تاریخی و تشویق آنها برای شکایت به دیوان عدالت اداری و دریافت مجوز تخریب یا افزیش ارتفاع خواهد شد و شمار زیادی از بناهای تاریخی در شهرهایی چون اصفهان از این رهگذر قربانی خواهند شد.

در سالهای اخیر برخی از بناها و خانه های ارزشمند به حکم دیوان عدالت اداری از فهرست آثار ملی ایران خارج و توسط صاحبان و متولیان تخریب و نوسازی شده اند. خانه کتابی سال گذشته و خانه اسحاق ساسون با معماری گذار از قاجار به پهلوی از خانه های ثبت ملی و دارای ارزش تاریخی اصفهان در حریم چهارباغ و محور تاریخی فرهنگی اصفهان هستند که حکم خروج از آثار ملی ایران را گرفتند. این بناها با توجه به قرارگیری در محدوده و حریم چهارباغ عباسی از اهمیت حفظ و نگهداری برخوردار هستند.