گردشگری کشاورزی چیزی فراتر از تصورات ذهنی ماست

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، گردشگری کشاورزی چیزی فراتر از تصورات ذهنی ماست.

صفر تا صد گردشگری کشاورزی

وقتی سازمان جهانی گردشگری اعلام کرد که «گردشگری و توسعه روستایی» بعنوان شعار سال این حوزه انتخاب شده، معاون گردشگری کشور خبر داد که زین پس به دنبال توجه بیشتر به مقوله توسعه گردشگری در روستاها و نواحی کم برخوردار خواهیم بود و پیرو همین توجه بیشتر، طی هفته گردشگری در اصفهان کارگاه هایی برای شناخت روستاهای هدف گردشگری و ارتقای دانش دهیاران برگزار شد.

در این بین، نادر گیویان پور که تجربه برگزاری تورهای سیب، انار و انگور چینی را داشته، توجه همه را به مقوله «گردشگری کشاورزی» جلب می کند و خواستار یک برنامه ریزی منسجم و مشارکتی برای شروع آن در کشور است. مشروح گفت وگو با او که مدیرعامل جمعیت احیاگران روستاهای ایران نیز هست را پیرامون گردشگری کشاورزی چیزی فراتر از تصورات ذهنی ماست از نظر می گذرانید:

تعریف شما از گردشگری کشاورزی چیست؟

یکی از بنیادی ترین ابعاد گردشگری، حوزه فرهنگی بومی محلی هر منطقه، کشور، شهر و روستاست. در گردشگری کشاورزی که زیرمجموعه گردشگری روستایی قرار دارد، هدف این است که به حرفه کشاورزی نزدیکتر شویم. این نه تنها به ما بعنوان یک گردشگر حسی خوشایند می دهد، بلکه آشنا شدن با جغرافیای روستاهای ایران را نیز سبب می شود.

در بحث گردشگری کشاورزی، تمرکز بر حوزه های کمتر دیده شده کشاورزی است، چرا که خیلی از افراد با این حرفه به صورت عمومی آشنا هستند اما تاکنون مراحل چیدن میوه یا آبیاری کردن و... را تجربه نکرده اند. بنابراین گردشگری کشاورزی می کوشد تا ضمن رعایت سلامت و امنیت گردشگران و با نگاه شناخت فرهنگ های بومی و محلی، آنها را با سبک های مختلف کشاورزی در روستاهای مختلف ایران آشنا کند و از این فرصت برای بهبود فضای هویتی روستاها بهره ببرد.

در گردشگری کشاورزی، گردشگر از زمانیکه شهر را ترک می کند تا زمانیکه به روستا برسد، همه چیز را با نگاهی جستجوگر دنبال می کند و همین مسئله باعث می شود تک تک پارامترهای مربوط به محیط زیست مثل تمیز بودن محیط برون شهری که متأسفانه در سال های اخیر شهرداری ها به آن توجه جدی نداشته اند به چشم آنها مهم بیاید. با ورود گردشگر به روستا اولین برخورد او برخورد با آداب و رسوم و فرهنگ اهالی است که لازم است دراین باره آگاهی های لازم به گردشگر داده شود و سپس او در فضای منطقه ای قرار می گیرد که پیشتر سلامت و امنیت آن توسط برگزار کننده تور بررسی شده است.

از مزایای گردشگری کشاورزی بگویید

از آنجا که روستاهای ما از نگاه جذب سرمایه و تخصص دورمانده اند پیشرفت چندانی نداشته اند و گردشگری کشاورزی با برقراری ارتباط بین شهری و روستایی، باعث می شود تجربه کنار علم آکادمیک بیاید و روستاهای ما آبادتر شود. در حال حاضر بیش از 30 درصد تولیدات کشاورزی پسماند می شود و این نه خدا را خوش می آید و نه خلق را. از دیگر محاسن گردشگری کشاورزی این است که مخاطب با سختی تولید یک محصول آشنا می شود و بعدازاین از نابود شدن محصولات در خانه، حمل ونقل و بازار جلوگیری می کند که همین در مجموع سود کلان و ارزش افزوده بسیاری برای اقتصاد ایران خواهد داشت.

پیرامون گردشگری کشاورزی چیزی فراتر از تصورات ذهنی ماست باید بدانید که گردشگری کشاورزی این فرصت را برای ما فراهم می کند که برای روستاهای صعب العبور زیرساخت های حمل ونقلی را فراهم کنیم و یک دستاورد عمرانی نیز داشته باشیم.

با تجربه ای که ما از برگزاری «تور سیب چینی» در سمیرم داشتیم، به این نتیجه رسیدیم که تمام گروه های سنی می توانند یک گردشگر کشاورزی باشند و این امر خانواده ها را برای داشتن یک اردوی علمی تفریحی دسته جمعی ترغیب می کند.

حوزه کشاورزی از کاشت شروع می شود و تا رسیدن به یک محصول قابل استفاده ادامه پیدا می کند؛ بنابراین در بازه های زمانی مختلف می توان روستاهای هدفی را انتخاب کرد که قسمت ویژه ای از این فرآیند را به مخاطب عرضه کند. کشور ما پر از امکانات و الگوهای مختلف کشاورزی در شرق و غرب و شمال و جنوب است که متأسفانه تاکنون نگاه فرهنگی و ترویجی به این داشته ها وجود نداشته و گردشگری کشاورزی می تواند این خلأ را پر کند.

با توجه به اینکه گردشگری کشاورزی در افزایش خلاقیت، توانمندی و کارآفرینی مؤثر است نقش آن در رونق اقتصاد ما هم مهم است.

هر کسی می تواند تور گردشگری کشاورزی برگزار کند؟

برگزارکننده رویداد گردشگری کشاورزی علاوه بر آگاهی از جغرافیای روستا باید به فرهنگ و رسوم اهالی آن خطه نیز توجه داشته باشد و بدلیل گسترده بودن پیش شرط های این نوع گردشگری آغاز آن در کشور سرعت خوبی نداشته است.

بعد از انتخاب شعار «گردشگری و توسعه روستایی» برای امسال، وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اینگونه را به رسمیت شناخت و به صورت نمادین در هفته گردشگری حالت اجرایی به آن داد، اما ورود به این حوزه نیازمند تدوین شیوه نامه های آموزشی دقیق در جای جای کشور است و بعد از این می توان شرکای کلیدی مانند آژانس های مسافرتی، تور گردان ها و تور لیدرها را با ظرفیت های حوزه گردشگری کشاورزی آشنا کرد و تعریف صحیحی از تبادل کاری به آنها یاد داد.

از کجا بفهمیم که کدام بخش ایران برای پیاده کردن طرح گردشگری کشاورزی مناسب است؟

اینکه کجای جغرافیای ایران پتانسیل چه نوع کشاورزی برای برنامه ریزی به منظور پیاده کردن گردشگری کشاورزی در آن منطقه دارد، با علم آمایش سرزمین در ارتباط است. در این علم پتانسیل های طبیعی و انسانی هر منطقه مشخص شده که با آگاهی از آن می توان برنامه ریزی درستی داشت و برای حفظ و احیای بسیاری از فرصت هایی که در حال از بین رفتن است و نیز تبدیل آن به یک جریان اشتغالزا تلاش کرد.

طی سالهای گذشته مطالعاتی درباره انواع کشاورزی ها انجام شده که لازم است مجموعه های گردشگری به آن رجوع کنند.

عملیاتی شدن گردشگری کشاورزی نیازمند مشارکت کدام نهادهاست؟

متأسفانه در کشور ما به خاطر نبود ارتباط مشخص و منظم بین بخشهای مختلف سازمانی کمتر کار گروهی مشترک اتفاق افتاده و گردشگری کشاورزی نیازمند این ارتباط بین سازمانی است. اولین نهاد مرتبط، وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است که باید در معرفی این سبک از گردشگری بیش ازپیش بکوشد و آموزش حرفه ای نیروهای لازم برای توسعه آن را بر عهده بگیرد، چرا که اگر فرآیند آموزش و تربیت نیروی متخصص به درستی انجام شود ما می توانیم جریان خوبی را در حوزه توریسم کشاورزی از این طریق در کشورمان کلید بزنیم.

وزارتخانه جهاد کشاورزی نیز از آنجا که با تولید و ترویج محصولات کشاورزی در ارتباط است می تواند تعاملی سازنده با وزارتخانه میراث فرهنگی در این حوزه داشته باشد تا از ظرفیت سازمان های تعاون روستایی برای آموزش و بسترسازی این امر در روستاها استفاده کند.

از دیگر نهادهایی که می توان از تعامل با آنها به منظور رونق گردشگری کشاورزی بهره برد، شهرداری و دهیاری هاست، چرا که به نوعی اداره یک روستا بر عهده آنهاست و می توانند همکاری خوبی با دو نهاد ذکر شده داشته باشند.

از آنجا که یکی از رویکردهای اصلی بحث گردشگری و اشتغال پایدار دقت در حفظ محیط زیست است، سازمان محیط زیست نیز می تواند یکی از اضلاع رونق گردشگری کشاورزی باشد.

شناساندن کیفیت آب وخاک این بوم به گردشگران موجب می شود آنها در حفظ محیط زیست خود کوشاتر باشند و سازمان محیط زیست با ارائه اطلاعات درست و حرفه ای در خصوص حریم و حدود محیط زیستی که باید برای گیاه و جانور رعایت شود می تواند در امر گردشگری کشاورزی نقش مؤثری را ایفا کند.

در نهایت، این ظرفیت و آمادگی در انجمن احیاگران روستاهای ایران به عنوان تشکل تخصصی در حوزه توانمندسازی و اشتغال روستاییان هست که با همکاری سایر نهادها به ویژه وزارت ورزش و جوانان در حوزه تشکل ها و جوانان کشور، بحث آموزش گردشگری کشاورزی را بصورت تخصصی و تجربی با شیوه نامه هایی که از رهگذر تعامل نهادهای اشاره شده بدست آمده، اجرایی کند.

در حال حاضر ما کجای منظومه گردشگری کشاورزی ایستاده ایم؟

سنگ بنای گردشگری کشاورزی وجود ظرفیت های کشاورزی است که ما از این موهبت بهره مندیم. انواع و اقسام کشاورزی های سنتی و صنعتی در کشور ما پراکنده شده و از این لحاظ غنی هستیم، بنابراین در گام دوم باید تعریف تخصصی در وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی برای این نوع گردشگری پدید بیاید تا به اولویت سازمانی دولت تبدیل شود.

سپس ما می توانیم در کنار آموزش صحیح راهنمایان گردشگری ویژه حوزه کشاورزی از گردشگری کشاورزی بهره برداری کنیم. فرهنگ سازی در حوزه گردشگری کشاورزی نیز نیازمند حمایت رسانه ملی و رسانه های حقیقی و مجازی است تا بتوان با معرفی پتانسیل های موجود در کشور یک جریان اشتغالزا را رقم زد.

نقش گردشگری کشاورزی در رونق تولید چیست؟

عملی کردن شعار «رونق تولید» نیازمند شناخت فرصت های تولید و ارتباط با بازار است. یکی از برکات گردشگری کشاورزی این است که خرید مستقیم و بی واسطه تولیدکننده و مصرف کننده را رقم می زند و این بسیاری از مشکلات امروز ما در حوزه کشاورزی را رفع می کند. ضمن اینکه با اجرایی کردن تور گردشگری کشاورزی نه تنها کشاورزی یک روستا، بلکه فرصت های غنی فرهنگی تاریخی آن نیز به گردشگران معرفی می شود و از این رهگذر در حفظ آنها تلاش بیشتری خواهد شد.

امسال برند گردشگری ایران با نشان «سیمرغ» رونمایی شد. روستاهای ما می توانند برندهای مرتبط با خود را زیرمجموعه این برند کلی تعریف کنند و هویت خود را به گردشگران بشناسانند. باید توجه داشت که گردشگری کشاورزی منحصر به آب و خاک و گیاه نیست، بلکه به ابعاد مختلفی از تولید می پردازد که شامل فرآیندهای دامداری، تولید ماهی، پرورش اسب، معرفی قنات ها، مراحل تبدیل گوجه به رب یا شیر به لبنیات و اتفاقاتی از این دست نیز می شود.

مشارکت در جامعه مدنی نیازمند افزایش تعامل، مناسب سازی زیرساخت ها، آموزش و فرهنگ سازی است که این مسئله باید در مدارس نیز مورد توجه قرار بگیرد تا بتوانیم اثر آن را در طولانی مدت ببینیم و گردشگری کشاورزی با برقرار ارتباط بین شهر و روستا، می تواند افزایش مشارکت اجتماعی را رقم بزند و اثر گسترده ای در اقتصاد کلان کشور داشته باشد.