مشاهده یک گوی سبز رنگ در ارتفاع 4200 متری دماوند

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای واصله، مشاهده یک گوی سبز رنگ در ارتفاع 4200 متری دماوند صورت گرفت.

تخم اژدها روی دماوند؟!

این سازه های فلزی را «ایگلو» می گویند که از کلبه های یخی اسکیموها الگو گرفته شده و مشابه آن در قله توچال با کاربری پناهگاه کوهنوردان دیده می شود. اما چه چیز این ایگلوها در کوه دماوند آزار دهنده است؟

عباس محمدی، دوستدار و دیده بان کوهستان پیرامون مشاهده یک گوی سبز رنگ در ارتفاع 4200 متری دماوند نوشت: «سازه های بدریخت و ناهماهنگ با محیط کوهستان، در نزدیکی پناهگاه جنوبی درحال بالا آمدن است. با وجود مخالفت ضمنی فدراسیون کوهنوردی این ساخت و ساز حتی در شرایط هوای بد این روزها درحال پیشرفت است. ظاهرا توجیه این عملیات، کمک در امر امداد و نجات است که کاملا بی مورد است! »

کوه دماوند یک اثر طبیعی ملی است که بعنوان «میراث طبیعی» در سال 1387 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و پیش از آن، در سال 1381 بعنوان «اثر طبیعی» در شمار مناطق چهارگانه ارزشمند محیط زیست قرار گرفت. بنابراین تمام کوه از ارتفاع 2200 متر تا قله ثبت شده و مطابق قانون، انجام هرگونه عملیاتی که منجر به تخریب یا تغییر هویت اثر شود از ارتفاع 2200 متر به بالا که عرصه دماوند محسوب می شود، ممنوع بوده و هرگونه دخالتی در اثر، صرفا با تایید و نظارت سازمان میراث فرهنگی ممکن بوده و تخلف از آن برابر مواد 558 تا 569 از کتاب پنجم قانون مجازات های اسلامی تعزیرات و مجازاتهای بازدارنده، جرم محسوب شده و مرتکب مشمول مجازاتهای قانونی خواهد شد.

به نظر می رسد با وجود آنکه دماوند از سوی وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و سازمان حفاظت محیط زیست ثبت شده، اما نبود ناظران این دستگاه ها در کوه دماوند، دست را برای دخل و تصرف باز گذاشت. این درحالی است که پرونده دماوند از سال 1395 برای ثبت در فهرست جهانی یونسکو آماده شده، اما آسیب و تعرضات فراوان مانع از ثبت جهانی آن شد.

مینا قربانی که از سال 1394 با عنوان راهنمای گردشگری کوهستان فعالیت می کند، مدتی است موضوع ساخت و سازهای جدید در کوه دماوند را پیگیری می کند. او این پرسش را مطرح کرد که با توجه به ممنوعیت ساخت وساز در اثر طبیعی و میراث ملی، آیا فدراسیون کوهنوردی مجوزی از نهادهای مربوطه برای اضافه کردن این سازه های فلزی در کوه دماوند گرفته است؟

قربانی به جلسه ای که حدود یک ماه پیش در فدراسیون کوهنوردی برای پیگیری این مساله با حضور جمعی از دوستداران و فعالان کوهستان و محیط زیست تشکیل شد، اشاره کرد و افزود: رئیس فدراسیون در آن جلسه توجیهات مربوط به ایجاد ایگلوها را تشریح کرد. ایگلوی سبز که قدیمی تر است در اختیار کمیته پناهگاه ها بوده که به یک شرکت توریستی اجاره داده شده است. در صورتیکه اظهارات آقای زارعی، رئیس فدراسیون کوهنوردی مبنی بر این بود که آن سازه قرار بوده محل غذاخوری گردشگران خارجی باشد. در همان جلسه گفته شد ایگلوی قدیمی همچنان در اختیار کمیته پناهگاه ها خواهد ماند و فقط ممکن است محل آن جابه جا شود، چون درست جانمایی نشده بود. از طرفی مشاهدات نشان می دهد بخشی از آن سازه تخریب شده و عملا ناکارآمد است.

وی ادامه داد: قطعات ایگلوهای بیشتری قبلا به ارتفاع بالای 4200 متر منتقل شده و مدتهاست که رها شده اند. حالا که یک ماه از آن جلسه گذشته و خبر رسیده ایگلوی دوم درحال ساخت است که گفته شده کاربری آن برای گروه امداد و نجات است. در همان جلسه یک ماه پیش، همه حاضران با این تصمیم فدراسیون مخالفت کردند. اعتقاد ما این است حتی اگر قرار باشد دماوند توریستی تر شود باید به سمت ایجاد سازه های موقت با کمترین آسیب به این میراث طبیعی ملی، پیش برویم.

قربانی اضافه کرد: اگرچه فدراسیون کوهنوردی، این ایگلوها را سازه ای موقت بحساب می آورد، ولی به هر حال برای استقرار آن به بسترسازی نیاز است و با نصب آن به نوعی ساخت و ساز انجام می شود. در مناطق کوهستانی کشورهای دیگر چنین اتفاقی را شاهد نیستیم، همه به این نتیجه رسیده اند که سازه هایی موقت با کمترین اثر زیست محیطی را به عنوان پناهگاه ایجاد کنند.

این راهنمای گردشگری کوهستان به واکنش توریست ها و کوهنوردان خارجی که قبلا به کوه دماوند آمده اند پس از دیدن عکسهای این ایگلوها اشاره کرد و گفت: آنها متعجب شدند. یکی از آنها پرسید این گوی سبز دیگر چیست، تخم اژدها!؟

او ادامه داد: آقای زارعی، رئیس فدراسیون کوهنوردی در جلسه یک ماه پیش و بعد از آن در یک مصاحبه تلویزیونی گفته بود که با وجود انتقال قطعات بیشتری به آن ارتفاع، فقط دو ایگلو برپا خواهد شد. اما طبق مشاهدات میدانی کوهنوردان، پشت پناهگاه «بارگاه سوم» و در شرق سرویس های بهداشتی تازه تاسیس، سکوهای سیمانی جدیدی ایجاد شده که خودش اقدام غیرزیست محیطی بشمار می آید. قطعات ایگلوهای دیگر نیز در منطقهای در کنار «کافر دره» در جبهه جنوبی کوه دماوند، روی سکوهای بزرگی تلمبار شد. در حالیکه گفته شده بود ایگلوی دیگری برپا نمی شود. باید قطعات اضافی را به پایین کوه منتقل می کردند یا در بدترین شرایط آن بالا انبار می شد.

قربانی افزود: منطق ایجاد پناهگاهی مجزا برای امداد و نجات نیز زیر سوال است. آن سازه با ساختاری که دارد نهایت تا سه چهار سال قابل استفاده باشد، با این وصف می شد به الگوهای پایدار و زیست محیطی فکر شود. کما این که می شد یکی از اتاق های «بارگاه سوم» را برای گروه امداد و نجات تجهیز کرد. به ویژه آنکه این ایگلوهای فلزی در آن ارتفاع و با آب و هوایی که کوه دماوند دارد، مدت کمی از سال قابل استفاده است.

این راهنمای کوهستان سپس به مصوبه هیات رئیسه فدراسیون کوهنوردی در سال 88 اشاره کرد که طبق اظهارات رئیس کمیته پناهگاه ها مستند به همان مصوبه، ساخت هرگونه جانپاه و پناهگاه در عرصه های کوهستانی را ممنوع کرده، اظهار کرد: این مصوبه را خودم ندیدم، اما رئیس کمیته پناهگاه ها در همان جلسه به آن اشاره کردند. اگر چنین مصوبه ای وجود دارد چرا پناهگاه جدیدی ایجاد شد. آیا فدراسیون برای اضافه کردن آن از نهادهای مربوطه مثل محیط زیست و میراث فرهنگی مجوز گرفته است، مخصوصا آنکه ساخت و ساز در یک اثر ملی و طبیعی ممنوع است. آن زمان که پناهگاه بارگاه سوم را در ارتفاع بالای 4200 متری ساختند به خاطر هزینه های جانی و مالی بود. آن تفکر به دو دهه قبل تعلق دارد، الان باید تفکرات پایدارتری داشته باشیم و اثرات انسانی را در آن محیط کم کنیم نه اینکه تخریب را بیشتر کنیم و تصمیماتی مغایر با اصول زیست محیطی بگیریم.

وی اضافه کرد: ایگلوهایی که درحال ساخت است شاید به اسم سازه موقت باشد، اما جابه جا کردن آن با توجه به مصالحی که هنگام استقرار استفاده شده، نیازمند هزینه هنگفت و کار زیاد است. به اضافه اینکه مصالح ناسازگار به محیط کوهستان وارد شده و همانجا هم خواهد ماند. دیگر به این سازه موقت نمی گویند.

قربانی گفت: ما از فدراسیون کوهنوردی توقع داریم همانطور که چندی پیش جان پناهی که خودسرانه در کوه توچال به عنوان یک اثر طبیعی ساخته شده بود را تخریب کرد یا با ساخت و ساز در قله توچال مخالفت کرد درباره دماوند هم تصمیات بهتری بگیرد. حتی اگر تفکر بر این است که از ظرفیت گردشگری کوه دماوند باید بیشتر استفاده شود و این کوه میزبان گردشگران و کوهنوردان خارجی بیشتری باشد باید برنامه ای مطابق با کوهنوردی مسئولانه و پایدار داشته باشند.

او افزود: این کوه با مسائل مختلفی از چرای بی رویه دام تا حضور پرجمعیت گردشگران و کوهنوردان، برداشتهای بی رویه و معدن کاری مواجه است. دماوند باید یک متولی و تصمیم گیرنده داشت باشد که بین بخشهای دیگر همگرایی ایجاد کند و نظارت جدی و مستمر داشته باشد. تصمیم هایی بگیرد که در راستای حفاظت و حمایت از این میراث طبیعی باشد.

این راهنمای کوهستان ازدحام جمعیت گردشگران و کوهنوردان در کوه دماوند را ناشی از نبود مدیریت هدفمند و پایدار دانست و اظهار کرد: ظرفیت ورود به این کوه باید کنترل شود. نمیتوان امکانات را بیشتر کرد، مهمانپذیر ساخت و نیروی بیشتر مستقر کرد و بعد گفت دماوند معضل زباله و مصدوم پذیری دارد. وقتی ظرفیت پذیرش را در قله بالا می برند، طبیعی است که مشکل پیش آید. نگاهی در فدراسیون کوهنوردی حاکم است که می گوید وقتی کوهنورد و گردشگر می آید نمیتوان. خدمات نداد یا درهای پناهگاه ها را بست. ما از فدراسیون انتظار بیشتری داریم، باید توان و انگیزه را در هماهنگی با دیگر بخشها، روی تعیین ظرفیت مناطق کوهستانی بگذارد.

قربانی به تصاویری که از ازدحام جمعیت کوهنوردان در قله دماوند در تابستان امسال منتشر شد، اشاره کرد و افزود: در سالهایی که ویروس کرونا وجود نداشت، جمعیتی بیشتر از این به قله می رفت، ولی امسال این موضوع بیشتر رسانه ای شد. دماوند حتی تحمل همزمان و روزانه دو سه هزار نفر کوهنورد را ندارد. این تفکر درست نیست چون کوهنورد و گردشگر وجود دارد باید خدمات بیشتری را ایجاد کرد. تخریب دماوند بخاطر همین تفکر و جمعیت زیاد سریع تر شده است.