سرنوشت بافت پیرامونی حرم امام رضا(ع) چه خواهد بود؟
ایسنا/ بدنبال خبرهای بدست رسیده، این پرسش پیش می آید که سرنوشت بافت پیرامونی حرم امام رضا(ع) چه خواهد بود؟
قضیه چیست؟
در این چند سال با توقف طرح طاش و درخواست برای تهیه طرح جدیدی که بتواند بافت تاریخی اطراف حرم رضوی را با همان هویت معنوی و ارزشمند گذشته حفظ کند، هر از گاهی اخباری منتشر می شد و همه بودند و به نوعی تلاش داشتند تا قدمهای بعدی برای این بافت تاریخی را با نظرات کارشناسی دقیق تری بردارند.
همانطور که محمدرضا حسین نژاد، معاون شهرسازی و معماری شهرداری مشهد 17 فروردین امسال، بعد از بازدید از منطقه ثامن و اقدامات انجام شده در بافت پیرامونی حرم امام رضا (ع)، از تدوین طرح تفصیلی نهایی نوسازی بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی ظرف شش ماه آینده توسط دانشگاه تهران خبر داد و افزود: درخصوص طرح تفصیلی نهایی بافت پیرامونی حرم مطهر، از سوی وزارت راه و شهرسازی به دانشگاه تهران برای تدوین طرح ماموریت داده شده است.
این صحبتها تا امروز به طرح در دست تدوین توسط تیم دانشگاه تهران به سرپرستی مهدی حجت اشاره داشتند و از جلوگیری از هر نوع تخریب بیشتری در این بافت و بلندمرتبه سازی ها خبر می داد؛ به حدی که حتی معاون شهرسازی و معماری شهرداری مشهد نیز در همان 17 فروردین پیرامون سرنوشت بافت پیرامونی حرم امام رضا(ع) تاکید کرده بود «برای بلند مرتبه سازی طرح مستقلی وجود ندارد و بلند مرتبه سازی در قالب طرح های تفصیلی هفت گانه انجام خواهد شد که این طرح ها در حال تهیه است».
پس از آن یعنی در 27 خرداد، در اقدامی ناگهانی سیدمحسن حسینی پویا، رئیس کمیسیون حقوقی شورای اسلامی شهر مشهد در نود و پنجمین جلسه علنی پنجمین دوره شورای اسلامی شهر مشهد، در جریان بررسی لایحه پیگیری روند قانونی اعمال تغییرات و اصلاحات لازم در طرح نوسازی و بهسازی بافت پیرامون حرم امام رضا (ع) اعلام کرد: ما می خواهیم همه چیز در مدار قانون قرار بگیرد و نهاد مربوطه در دایره وظایف خود، کار انجام دهد. کمیسیون ماده پنج باید طرح تفصیلی را تعیین تکلیف کند. شورای عالی معماری و شهرسازی صلاحیت این موضوع را ندارد. شورای عالی شهرسازی فقط می تواند در خصوص طرح جامع صحبت کند. ورود شورای عالی شهرسازی در این مسئله محل ایراد است. در این طرح در خصوص حقوق مردم ایراداتی وجود دارد. حقوق ثابت و مکتسبه مردم باید در نظر گرفته شود. این نهاد انتظار دارد، تعریف حقوق مکتسبه دادگاه همانند تعریف آن ها از حقوق مکتسبه باشد.»
سخنان حسینی پویا در حالی مطرح شد که جلسه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مدتی پیش به ریاست اسلامی، وزیر راه و شهرسازی نیز با موضوع بررسی شیوه نامه تعیین حقوق مکتسبه در بافت پیرامونی حرم رضوی برگزار شد.
بر سر مشهد چه بلایی آورده اند و می آورند؟
در کنار همه اظهارنظرهای مطرح شده، اما حجت الاسلام نصرالله پژمانفر، نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی تلاش داشت تا بهترین اتفاق برای این بافت تاریخی رخ دهد.
او در آن جلسه پیرامون سرنوشت بافت پیرامونی حرم امام رضا(ع) تاکید کرد: «در مجلس دهم نامه ای برای رئیس جمهور با امضای 220 نفر نماینده و تعداد زیادی از علما و بزرگان حوزوی و علمی کل کشور از همه جناح ها ارسال و خواسته شد روند گذشته در این محدوده متوقف شود. اکنون نیز در حال تنظیم نامه ای جدید برای تظلم خواهی خدمت مقام معظم رهبری هستیم و خواهیم گفت بر سر مشهد چه بلایی آورده اند و چه بلایی دارند می آورند.»
وی با اشاره به منویات مصرح رهبری و وجود اسناد بالادستی در این حوزه اظهار کرد: «تعدادی از مدیران فعلی و قبلی، به هر علتی خطاهایی انجام دادند و این خطاها تعهداتی ایجاد کرده که به شکلی غیرمنطقی از سوی آقایان، "حقوق مکتسبه" نامگذاری می شود! آقایان می گویند ده هزار اشتغال ایجاد می شود! می گویید سرمایه گذار فرار می کند! من سؤالم از شما این است که پروژه هایی هستند که الان هیچ مانع و مشکل مجوزی هم ندارند، چرا اجرا نمی شوند؟! مسأله این است که این پروژه ها دیگر در مشهد توجیه ندارند. چند هزار مغازه درست کردید در مشهد که خالی است. ادامه ندهید! امروز مشهد مواجه شده با یکسری واحدهای خالی اقامتی و تجاری که هیچ توجیه اقتصادی ندارند. فقط دلالان بودند که این پروژه ها را گرفتند و با گرانترین قیمت تمام کردند و روی دست مردم و شهر گذاشتند.»
او در پاسخ به برخی هشدارهای موافقان طرح قبلی ادامه داد: «می گویند تبعات اجتماعی دارد. من هم اتفاقا می گویم تبعات اجتماعی داریم، ولی تبعات اجتماعی، آن چهارتا دلال نیستند، تبعات اجتماعی، چهارتا سرمایه گذار که برخی با زد و بند، این کارها را کردند، نیستند. کسانی که صاحب قدرت هستند و پشتیبانی می شوند، می گویند اگر نظرشان تأمین نشود تبعات اجتماعی ایجاد خواهد شد. سؤال من این است آن چهل هزار نفری که بیکار و آواره شدند و امروز به نظام بدبین هستند، تبعات اجتماعی این طرح محسوب نمی شود؟ 40 هزار نفر در اطراف حرم کسب و کار داشتند و بیکارشان کردید، مردمی که زندگی می کردند، چرا اینها را نمی بیند؟ در محلات پیرامون حرم؛ خانه ارواح درست کرده اید. حیات شهر را از بین بردید. شهر را دارید می کشید. چه بلایی سر مردم آوردیم؟»
وی با تأکید بر اینکه مسیر این کار در شورایعالی شهرسازی و معماری است و قانون هم مصوبات آن را در حکم قانون تلقی کرده، گفت: «انتقال اختیارات این شورا به مدیران استانی و شهری کارنامه قابل دفاعی ندارند اشتباه است و شبهه های فراوانی در آن وجود دارد.»
پژمانفر حتی خطاب به رئیس شورای عالی معماری و شهرسازی با بیان اینکه اگر اختیارات شورایعالی شهرسازی به مدیران استانی تفویض شود، در مجلس برخورد خواهیم کرد، افزود: «دستگاه قضایی بیاید بررسی کند؛ آیا نباید اقدامات کسانی که در این طرح، پروانه ها و توافقات خلاف را صادر کردند جرم انگاری و با متخلفان برخورد شود؟»
درخواست رهنمون از مقام معظم رهبری برای بافت تاریخی اطراف حرم رضوی
چند روز بعد پژمان فر اعتراض خود را در قالب نامه ای خطاب به مقام معظم رهبری با 230 نفر از نمایندگان مجلس منتشر کرد.
در این نامه خطاب به ایشان تاکید شد، «اهتمام و حساسیت حضرتعالی در زمینه الگوهای توسعه و پیشرفت بر کسی پوشیده نیست و همواره بر هویت اسلامی ـ ایرانی و عدالت انقلابی به عنوان ویژگی های لاینفک، پیشرفت مطلوب تاکید کرده اید. در طرف مقابل بسیاری اهداف جریان نفوذ نه از طریق جاسوسی های متعارف که با قالب کردن الگوهای توسعه وارداتی و لیبرال سرمایه داری محقق می شود، مشهد الرضا به عنوان قطب فرهنگی جهان اسلام و پایتخت معنوی ایران اسلامی یکی از کانون های چالش بین الگویی پیشرفته اسلام ایرانی و الگوهای توسعه ای منهای هویت و عدالت بود. اجرای دقیق و کامل دستورات صریح و مکتوب فروردین سال 86 حضرتعالی خطاب به استاندار وقت می توانست طی 13 سال گذشته از تضییع گسترده حقوق شرعی و قانونی جمعیت بزرگی از مجاوران حرم مطهر رضوی جلوگیری کند و مانع تاراج هویت معنوی بافت پیرامون حرم امام رضا (ع) و لطمه به اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی نظام شود.
شایان ذکر است که همین جریان خسارت ساز مصالح زیست محیطی پایتخت معنوی کشور را نیز علیرغم هشدارها و نهی صریح حضرتعالی مورد تهدید قرار داد. متاسفانه، در ماه های اخیر هم افزایی غافلانه یا متعمدانه برخی عناصر، مراکز و ایستادگی در برابر مصوبه قانونی شورای عالی شهرسازی و معماری کشور نور امیدی را که برای اصلاح برخی کج رفتاری های دو دهه گذشته روشن شده، تهدید می کند، ایستادگی در برابر قانون دانان قانون شکن که بدنبال خم کردن قانون و افزایش اختیارات غیرقانونی خود و تداوم انفاذ الگوهای بی هویت توسعه و صیانت از منافع عده ای قلیل به ضرر عامه مردم و نفی هویت تمدنی مشهد الرضا هستند با تصریح مجدد منویات نورانی حضرتعالی تحکیم خواهد شد. ما نمایندگان مجلس یازدهم که اصلاح روندهای غلط و تقویت مبانی گفتمانی انقلاب اسلامی در سیاست گذاری و نظارت بر امور کشور را فلسفه وجودی این مجلس می دانیم، از حضرت عالی می خواهیم فرزندان خود را در پیگیری منویات و دغدغه هایتان در این امر و بازنگری در طرح بافت پیرامون حرم رضوی به منظور تقویت هویت اسلامی ایرانی پایتخت معنوی کشور و احقاق حقوق مجاوران و زائران ثامن الحجج و پیگیری تخلفات و جرم انگاری قانون گریزی های صورت گرفته راهنمایی و حمایت بفرمایید.»
ساخت و سازهای جدید در بافت، سنخیتی با معماری ایرانی ندارد
با انتشار این اخبار، امیرحسین قاضی زاده هاشمی، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی نیز همراه با شهردار مشهد و جمعی از اعضای شورای شهر و مدیران شهری از بافت پیرامونی منطقه ثامن بازدید کرد.
او بعد از بازدیدش پیرامون سرنوشت بافت پیرامونی حرم امام رضا(ع) افزود: باید کارشناسان خبره فرهنگی و شهرسازی با هم این موضوع را مطرح کنند که طرح نیاز به اصلاح دارد، وقتی اصلاح اتفاق می افتد باید حقوق مردم رعایت شود. همانطور که از رعایت حقوق ساکنان صحبت می شود، باید حقوق مجوزدارها را نیز رعایت کرد.
وی افزود: حق مکتسبه شامل هر دو مورد است، هم حقمردم و ساکنان و هم حق آنها که به هر ترتیبی مبتنی بر قانون مجوز گرفتند، باید رعایت شود. اگر غیر قانونی است باید با افرادی که خطا کردند، برخورد صورت گیرد، اما اگر قانونی بوده و می خواهیم اصلاحات انجام دهیم، دولت باید هزینه آن را بپردازد و به این نکات توجه شود.
نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه در حال حاضر مطالبه ای وجود دارد مبنی بر اینکه تغییرات اطراف حرم موجب شده مردم مشهد از حرم دور شوند، تصریح کرد: خود مردم مشهد نباید از همجواری و نزدیکی به حرم محروم باشند. زائران نیز نباید برای رفتن به زیارت به سختی بیفتند. اکنون این وضعیت وجود دارد، ساختمان هایی که در مشهد به ویژه در بافت پیرامونی در حال ساخت بوده، سنخیتی با معماری ایرانی اسلامی و تاریخ ما ندارد.
ابلاغ بازنگری طرح بافت پیرامون حرم رضوی
در نهایت، نصرالله پژمان فر، نماینده مردم مشهد و کلات و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در صفحه شخصی خود در اینستاگرام نوشت، «بازنگری طرح بافت پیرامون حرم رضوی ابلاغ شد.»
او در ادامه ویژگی های این طرح را این طور برشمرد؛ «این طرح باید طبق منویات مقام معظم رهبری درخصوص هویت بافت پیرامون حرم رضوی باشد»، «اولویت دهی به موضوعات تاریخی، اجتماعی، اقتصادی و حقوقی»، «قابل پیوند با شهر مشهد»، «زمینه ساز برای اسکان طیف زائران در محدوده حرم رضوی»، «صیانت از حقوق مجاوران» و «اعلام تخلفات در صدور مجوزات و اقدامات اجرایی در طرح گذشته توسط استاندار خراسان رضوی به مراجع قضایی».
در این نامه که به امضای فرزانه صادق مالواجرد، معاون شهرسازی و معماری و دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران رسید و خطاب به علیرضا رزم حسینی، استاندار و رئیس شورای برنامه ریزی و توسعه خراسان رضوی نوشته شد، آمده است: «شورای عالی معماری و شهرسازی در جلسه 19 خرداد به منظور بررسی مواجهه با «اقدامات اجرایی در محدوده پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع)» و تاثیرات آن بر طرح محدوده مذکور و در راستی اجرای بند سوم صورتجلسه مشترک 13 آبان سال گذشته، وزیر راه و شهرسازی و استاندار خراسان پس از شنیدن گزارش بررسی «شیوه نامه پیشنهادی استانداری خراسان رضوی در مورد تعیین تکلیف حقوق مکتسبه و تعیین نحوه برخورد با مصادیق پاسخگویی های صورت گرفته» ضمن تاکید بر شأن و جایگاه شهر مشهد و بافت شهری پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع) به عنوان یکی از کانونهای مهم مذهبی و فرهنگ جهان اسلام و تشییع و مقیاس فراملی آن و پیرو رویکردها و مفاد مصوبات پیشین شورایعالی در مورد محدوده پیرامون حرم مطهر مقرر کرد تا؛
1- فرمایشات مقام معظم رهبری در مورد محدوده پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع) ـ خطاب به استاندار وقت خراسان رضوی و رعایت بند نهم سیاست های کلی نظان در حوزه شهرسازی، موضوع رعایت هویت تاریخی و معنوی شهرها در توسعه و بهسازی محیط شهری به ویژه شهرهای قم و مشهد در کلیه اقدامات، اعم از تهیه طرح و اقدامات و اجرای شیوه نامه، در سطح ملی و استانی، محور سیاست و رویکردهای شورای عالی شهرسازی و معماری است.
2- شیوه نامه ارسالی استانداری خراسان رضوی با انجام اصلاحات براساس نظرات نمایندگان قوا و اعضای شورای شهرسازی و معماری تایید و ابلاغ می شود.
3- تخلفات صورت گرفته در اقدامات اجرایی و صدور مجوزها توسط استاندار برای پیگیری به مراجع قضایی و حقوقی اعلام می شود.
تبصره: بررسی و تعیین تکلیف مجوزهای بهره برداری کاربری های گردشگری و اقامتی، طبق شیوه نامه، براساس قوانین موضوعه وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بر عهده آن وزارتخانه است.
4- در اجرای بند 10 ماده یک «آیین نامه نحوه بررسی و تصویب طرح های توسعه و عمران محلی، ناحیه ای، منطقه ای و ملی و مقررات شهرسازی و معماری کشور» ضروری است طرح ویژه محدوده پیرامون حرم مطهر در مقیاس تفصیلی، وفق منویات مقام معظم رهبری، متضمن وجوه تاریخی، اجتماعی، اقتصادی، حقوقی و پیوند با شهر و با تاکید بر ایجاد زمینه های حضور و اسکان طیف متنوع زائران، در محدوده و صیانت از حقوق مجاوران، در مدت یک ماه آینده توسط وزارت راه و شهرسازی تکمیل شود. دبیرخانه موظف است ظرف مدت دو ماه آینده طرح ویژه و نظرات مراجع استانی درخصوص طرح را جهت تصمیم گیری نهایی به شورای عالی ارائه کند.
ورود به همگردی
همش حرف مفته واقعیات چیز دیگریست