هشدار؛ انتقال انگل از طریق سبزی خام و آب چشمه ها به انسان

ایسنا/ متخصص انگل شناسی دانشگاه علوم پزشکی بابل از انتقال انگل فاسیولا از طریق سبزی های محلی خام و آب چشمه ها خبر داد و گفت: شستن، انگل زدایی و استفاده از سبزی ها حتما به درستی صورت گیرد.

دکتر علی رستمی در این خصوص اظهار کرد: فاسیولیازیس یک عفونت انگلی مشترک بین انسان و حیوان و ناشی از کرم های انگلی فاسیولا است که مردم در گویش بومی آن را به نام کرم کپلک گوسفند نیز می شناسند، انگل های فاسیولا کرم های مسطح و برگی شکلی هستند که عمدتاً در مجاری صفراویِ کبد دام ها ازجمله گوسفند، بز، گاو، گاومیش و برخی علفخواران دیگر زندگی می کنند.

وی با اشاره به اینکه این بیماری در بیش از 75 کشور جهان بخصوص در مناطق معتدل و مرطوب که دام پروری در آن ها رایج است دیده می شود و بیشتر به عنوان یک بیماری فصلی در نظر گرفته می شود، تصریح کرد: در حال حاضر تخمین زده می شود حدود 17 میلیون نفر در جهان به این عفونت مبتلا هستند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل خاطرنشان کرد: استان های شمالی ایران به خصوص استان گیلان در زمره مهم ترین کانون های فاسیولیازیس انسانی در قاره آسیا می باشند و متأسفانه دو تا از بزرگ ترین همه گیری های این عفونت در جهان در سال های 68 و 78 در استان گیلان اتفاق افتاد که بیش از 17000 نفر از مردم این استان به خصوص در بندر انزلی و رشت، به فاسیولیازیس مبتلا شدند.

براساس گزارش روابط عمومی و اموربین الملل دانشگاه علوم پزشکی بابل، دکتر رستمی افزود: اگرچه موارد انسانی در استان مازندران نادر است اما عفونت شیوع 10-20 درصدی در دام های اهلی دارد و اخیراً مقامات بهداشتی استان گیلان از ابتلای 13 گیلانی به بیماری فصلی فاسیولا خبر دادند و از مردم خواستند حتی المقدور از مصرف فرآورده ها با سبزی های محلی خودداری کنند.

متخصص انگل شناسی دانشگاه علوم پزشکی بابل گفت: شـیوع فاسـیولیازیس بـه عواملی مثل حضور دام های اهلی مثل گاو و گوسفند به عنوان میزبان نهایی، حلزون های میزبـان واسـط، شرایط آب و هوایی مانند بارندگی زیاد، رطوبت بالا و حرارت مطلوب و همچنین عادات غذایی انسان بستگی دارد.

وی با اشاره به اینکه تخم انگل به همراه مدفوع حیوانات آلوده (به طور عمده گاو و گوسفند) به محیط خارج دفع می شوند، ادامه داد: تخمین زده می شود به طور متوسط هر حیوان آلوده روزانه 500 هزار تخم در محیط دفع کند که اگر این تخم ها به آب برسند پس از حدود 9 تا 15 روز در داخل آن ها یک جنین یا لارو مژه دار (میراسیدیوم) به وجود می آید که این لاروها برای ادامه زندگی نیاز دارند که به بدن حلزون های آب شیرین نفوذ کنند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل تصریح کرد: سپس لاروها در بدن حلزون شروع به رشد و تکثیر می کند و به تعداد زیادی لاروِ دم دار (سرکر) تکامل می یابند که این لاروها معمولاً در شب از بدن حلزون خارج شده و در آب رها می شوند و با بادکش های خود به برگ گیاهان موجود در آب می چسبند یا به صورت معلق در آب وجود خواهند داشت و با تشکیل کیست به مرحله متاسرکر تکامل می یابند.

دکتر رستمی بیان کرد: در این مرحله با خورده شدن گیاهان و آب آلوده به این لاروها توسط نشخوارکنندگان یا مصرف سبزی خام محلی توسط انسان متاسرکر وارد بدن می شود و در دام یا انسان ایجاد بیماری می کند.

وی اظهار کرد: فاسیولای بالغ که طول آن به چند سانتی متر نیز می رسد در مجاری بزرگ صفرا زندگی کرده و موجب تورم این مجاری و نیز تخریب بافت کبد می شود وعلائم بالینی بیماری به صورت تب گاهی همراه با لرز و عرق شبانه، دردهای شدید شکمی، مشکلات گوارشی مثل اسهال، نفخ و تهوع، نشانه های آلرژیک مانند قرمزی پوست (کهیر) و خارش، ناراحتی های تنفسی، کاهش وزن، کم خونی و بزرگی کبد ظاهر می شود که در صورت ادامه یافتن بیماری دردهای قولنج مانند، عدم تحمل غذای چرب و زردی ایجاد می شود.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل افزود: بهترین راه تشخیص آزمایشگاهی دیدن تخم انگل در مدفوع افراد مشکوک به بیماری است، اگرچه آزمایشات سرولوژی و هماتولوژی نیز می تواند مفید باشد. در این بیماری تعداد ائوزینوفیل ها، گلبول های سفید خون، آنزیم های کبدی، سرعت رسوب گلبول های قرمز و آنتی بادی های ضد فاسیولا افزایش پیدا می کند. همچنین سیستم های تصویربرداری مانند التراسونوگرافی، سی تی اسکن و اِم آر آی نیز به تشخیص بیماری کمک می کنند.

دکتر رستمی یادآور شد: تریکلابندازول (Triclabendazole) داروی انتخابی است که با نام تجاری Egaten برای استفاده در انسان توسط سازمان جهانی بهداشت به کشورهای با مناطق آندمیک بیماری اهدا می شود. دوز مصرفی دارو به میزان 10 میلی گرم به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن و به صورت دوز واحد است.

وی گفت: راه های اصلی انتقال فاسیولیازیس به انسان در استان گیلان مصرف سبزیجات محلی خام همچون چوچاق، خالیواش، نعنا، بولاغ اوتی یا استفاده از این سبزیجات برای تولید زیتون پرورده یا دلال ماست و ماهی است.

متخصص انگل شناسی دانشگاه علوم پزشکی بابل خاطرنشان کرد: ازآنجایی که این سبزی ها در استان مازندران (تحت نام های محلی آب تره، انیما، سیرک، زلنگ و اناریجه) هم وجود دارند و به وفور مورداستفاده انسان ها قرا می گیرند لازم است که احتیاط های لازم در شستن، انگل زدایی و استفاده از این سبزی ها صورت گیرد و حتی الامکان از مصرف خام آن ها خودداری کرد.

دکتر رستمی تصریح کرد: لاروهای انگل در نمک و بسیاری از ضدعفونی کننده ها مقاوم اند ولی فریز کردن بیشتر از 5 روز و قرار دادن سبزیجات به مدت 15 دقیقه در محلول سرکه سفید (یک لیوان سرکه در 4 لیوان آب) می تواند انگل را از بین ببرد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل افزود: علاوه بر این نوشیدن آب های سطحی و یا چشمه ها در مناطق جنگلی و کوهستانی و خوردن جگر خام از راهه ای دیگر آلودگی به این عفونت هستند که باید از آن ها خودداری کرد.

دکتر رستمی یادآور شد: همچنین از بین بردن حلزون ها و قطع کردن چرخه زندگی می تواند در از بین بردن بیماری در منطقه کمک کننده باشد.