ایلام از لحاظ تاریخی بسیار غنی بوده و آثار بسیار جذابی از قرون و اعصار گذشت را در بطن خویش به یادگار دارد. از طرف دیگر، قرار گرفتن ایلام در یک ناحیه کوهستانی و پوشش گیاهی متنوع آن، باعث ایجاد مناظری بکر و شگفت انگیز شده و چشم اندازهایی بسیار دیدنی از کوه، جنگل، دره، آبشار و... را در مقابل چشمان طبیعت دوستان و گردشکران علاقه مند قرار می دهد. به تمامی این زیبایی ها، جذابیت های فرهنگی و آداب و رسوم خاص مردمان این منطقه را نیز باید اضافه کرد. اگر اهل خوردن خوراکی های خوشمزه هستید، غذاهای محلی ایلام را از دست ندهید. خوشمزه ترین غذاهای ایلامعلاوه بر خوشمزه بودن، مغذی و مفید نیز هستند. در این بخش قصد داریم پرطرفدارترین و معروفترین غذاهای سنتی ایلام را برای شما عزیزان شرح دهیم. با همگردی همراه باشید.
گوجه پلو
گوجه پلو یکی از غذاهای محلی ایلام است که نه تنها در ایلام، بلکه در دیگر استان های کشورمان نیز طبخ می شود. مواد اصلی تشکیل دهنده این غذا برنج و گوجه فرنگی است که هردوی آن ها سرشار از انواع ویتامین ها و مواد مغذی هستند. ایلامی ها این غذا را با نوعی برنج محلی با نام عنبربو طبخ می کنند و برای طعم دادن به آن نیز موادی دیگری چون پیاز، پونه کوهی، روغن محلی و کره را به غذا اضافه می کنند.
مکش
مَکش، یکی از خوشمزه ترین غذاهای ایلام است که با کمی تغییر در استان های همجوار ایلام نیز طبخ می شود. ایلامی ها از برنج محلی عنبربو برای درست کردن مکش استفاده می کنند. این برنج عطر فوق العاده ای دارد که در کنار روغن محلی طعمی بی نظیر و به یادماندنی ایجاد می کند. برای تهیه این غذا برنج را پس از شستن در آب می ریزند و زمانی که به جوش آمد، پیاز، نمک، فلفل، زردچوبه و ادویه جات محلی را به آن اضافه می کنند. سپس کمی منتظر می مانند تا آب برنج خشک شود. در این جا وقت اضافه کردن آلو بخارا، کشمش و پیازهای ریز است که هر کدام را در گوشه ای از قابلمه می ریزند. سپس درب ظرف را گذاشته و اجازه می دهند برنج دم بکشد. اگر آب غذا بیشتر بوده و برنج نرم تر شود، به آن زلگه گفته می شود.
گوجه پونه
گوجه پونه غذایی ساده و خوشمزه است که از ترکیب پونه کوهی، گوجه فرنگی، پیاز، کره، نمک، فلفل و زردچوبه تهیه می شود. برای آماده کردن این غذا ابتدا پیاز را با مقداری کره تفت داده و پس از طلایی شدن، گوجه های خردشده را به آن اضافه می کنند. پس از این که آب گوجه ها کشیده شد، پونه و ادویه جات به غذا اضافه می شود. این غذا به دلیل وجود سبزی معطر پونه در آن، بسیار خوش عطر و بو بوده و محبوبیت زیادی در بین ایلامی ها دارد و جز غذاهای سنتی ایلام به شمار می رود. گوجه پونه معمولا به همراه نان تازه و سبزی خوردن سرو می گردد.
خورشت تره کوهی
یکی از خورشت های خوشمزه محلی که در استان های غرب کشور طبخ می شود و هم چنین از غذاهای سنتی ایلام است، خورشت تره کوهی است. این خورشت مانند خورشت پرطرفدار قرمه سبزی، عطر و طعم دلپذیری داشته و محبوبیت بسیاری در بین مردم محلی و گردشگران این منطقه دارد. برای تهیه این غذا ابتدا گوشت گوسفندی را به همراه لپه در پیاز تفت داده و پس از سرخ شدن با مقداری آب می پزیم. تره کوهی را خرد کرده و پس از سرخ کردن به خورشت اضافه می کنیم. پودر لیمو، رب گوجه فرنگی، فلفل، زردچوبه و ادویه جات بومی، چاشنی هایی هستند که برای طعم دادن به این غذا مورد استفاده قرار می گیرند. ایلامی ها از روغن حیوانی برای درست کردن این خورشت که از خوشمزه ترین غذاهای ایلام است، استفاده کرده و در برخی موارد نیز به جای لپه در آن لوبیای قرمز یا سفید می ریزند.
شله امیری
شله امیری یکی از معروف ترین غذاهای سنتی ایلام است که از برنج محلی عنبربو و ماش تهیه می شود. برای درست کردن این غذا، ابتدا ماش را پخته و برنج را در آن می ریزند. در انتها پیاز داغ و ادویه جات را به آن اضافه می کنند. این غذا به دلیل طبع گرمی که دارد معمولا در فصل زمستان طبخ شده و برای درمان بیماری هایی چون سرماخوردگی مورد استفاده هست.
کوفته سیرابی
کوفته سیرابی، همان طور که از نامش پیداست، از سیرابی تهیه می شود. برای درست کردن این کوفته محلی، سیرابی را پس از تمیز کردن چرخ کرده و به همراه پیاز، آرد، سبزیجات معطر، سیر و ادویه جات محلی، ترکیب ورز می دهند. پس از این که مواد خوب باهم ترکیب شد، آن را به صورت گلوله های کوچکی شکل داده و در روغن حیوانی سرخ می کنند. این غذا که از غذاهای محلی ایلام است، بسیار مقوی بوده و برای خانم های بارداری، خصوصا در ماه های اول بارداری توصیه می شود.
قله ماسوا
قله ماسوا از غذاهای محلی ایلام است که بیشتر توسط عشایر طبخ می شود و از کله پاچه گوسفند یا بز تهیه می شود. برای درست کردن قله ماسوا ابتدا کله پاچه را می پزند و سپس کشک یا دوغ را به آن اضافه می کنند. نعناع، پونه کوهی و پیاز داغ نیز برای عطر و طعم غذا مورد استفاده هست. قله ماسوا غذایی بسیار مقوی بوده و معمولا به همراه نان محلی سرو می شود.
تُرخینه
ترخینه غذایی سنتی است که نه تنها در ایلام، بلکه در دیگر استان های غرب و جنوبی غربی کشورمان، مانند کرمانشاه و کردستان نیز آماده می شود. گندم، مایه خمیر، آب انار، پیاز، شلم، ترخون، نعناع، پونه کوهی، گوجه فرنگی، فلفل و زردچوبه مواد تشکیل دهنده ترخینه هستند. بانوان ایلام این مواد را باهم ترکیب کرده و پس از خشک کردن برای استفاده در فصل زمستان در یخچال قرار می دهند. در زمان پخت چند دانه از ترخینه ها را در آب در حال جوش انداخته و مواد مورد نیاز دیگر را به آن اضافه می کنند. ترخینه دارای دو نوع دوئینه و شمینه است که نوع اول آن کمی ترش مزه است. ترخینه غذایی بسیار مفید بوده که در فصل سرد سال و برای پیشگیری از سرماخوردگی یا درمان آن پخته می شود.
ورود به همگردی
ایول