عروسی پیرشالیار

یکی از مراسم هایی که در تمامی شهرهای کردستان علی الخصوص سنندج در نیمه زمستان برگزار می شود، عروسی پیرشالیار هست که شور و نشاط ویژه ای را به مردم می بخشد و رقص و پایکوبی از ارکان اصلی آن به حساب می آیند.

تاریخچه عروسی پیرشالیار به حدود هزار سال پیش باز می گردد و شامل مجموعه مراسم های کهن بوده که هر ساله به شیوه و سبکی متفاوت برگزار می شود. با اینکه نام آن را عروسی گذاشته اند، ولی جالب است بدانید که جنبه مذهبی دارد و قربانی کردن احشام پایه اصلی آن به حساب می آید. براساس داستان هایی که محلی ها درباره اش گفته اند، زماون (عروسی) پیرشالیار در واقع، مراسم سالگرد ازدواج پیری عرفانی و از نوادگان امام جعفر صادق (ع) به نام شالیار بوده که مورد علاقه و توجه مردمش قرار داشته است. این داستان با شفا یافتن بهار خاتون، دختر شاه بخارا به دست شالیار آغاز می شود. بهار خاتون کر و لال بوده و هیچ یک از پزشکان دربار تا زمان ورود پیر شالیار به شهر قادر نبودند که او را شفا دهند. شاه به خاطر علاقه بیش از حد به دخترش وعده می دهد که هر طبیبی او را شفا بخشد، وی را به دامادی خود انتخاب خواهد کرد. در همین زمان، آوازه شالیار به دربار شاه رسید و او تصمیم گرفت که به دیدار شالیار برود. وقتی لشکریان به همراه شاه و دخترش به نزدیکی خانه پیر شالیار رسیدند، صدای نعره ای توجه آنان را به خود جلب کرد که صدای دیو بود. دیو به ناگاه از تنور خانه بیرون آمده و روی زمین افتاد و مرد. با دیدن این صحنه دختر شاه به زبان آمد. بهار خاتون که حال هم می توانست ببیند و هم بشنود، به عقد شالیار درآمد که با این ترفند زیرکانه دختر شاه را شفا داده بود. شاه عروسی باشکوهی برای یگانه دخترش برگزار کرد و به این ترتیب شالیار داماد شاه شد. مراسم عروسی شالیار روز پنجشنبه آغاز شده و در آن کودکان و نوجوانان از باغ های اطراف گردو جمع و بین اهالی پخش می کنند که نشان از مراسمی بزرگ دارد. تهیه تنقلات، گردو و بیسکویت برای مراسم کلاو روچنه، تهیه امکانات پخت آش سنتی، آماده کردن دام های اهدایی برای ذبح از تدارکات ویژه مراسم هست. در این روز، کودکان با کیسه های پارچه ای که از قبل تهیه کرده اند، به درب منازل می روند و از صاحب خانه هدیه طلب می کنند. صاحب خانه نیز با قرار دادن شیرینی و یا لباس در کیسه دل آنان را شاد می کند. در شب چهارشنبه راس ساعت 9 قربانی صورت می گیرد و روز بعد برای پخت غذاهای محلی از گوشت استفاده می کنند. در طول جشن، مردم لباس های رنگارنگ و زیبا بر تن کرده و به رقص و شادمانی می پردازند. بعدازظهر پنج شنبه جوانان دف ها را آماده کرده و به همراه پیران دست در دست هم حلقه ای بزرگ که نشان از اتحاد آنان دارد، تشکیل می دهند. در این بین عده ای به اجرای رقص های عرفانی پرداخته و عده ای هم ذکرهای مذهبی را زمزمه می کنند. عروسی پیرشالیار تا ظهر جمعه ادامه داشته و با اجرای مراسم نماز جمعه، زه ماون و شب زنده داری به پایان می رسد. زه ماون بخشی از مراسمی کهن هست که نانی تشکیل شده از ٱرد گندم، مغز گردو و عطریات کوهی در این زمان تهیه شده و در محیط قبرستان پخش می شود. اغلب مردم این ناحیه، نان را با ماست محلی می خورند که بسیار لذیذ هست.