مسجد گوهرشاد

در جنوب حرم امام رضا، با مسجدی زیبا و دیدنی روبرو خواهید شد که به مسجد گوهرشاد معروف است. مسجد گوهرشاد از قدمت تاریخی و همینطور معماری بی نظیری برخوردار است و همواره گردشگران را به سمت خود جذب می کند. این بنا در سال 821 به دستور گوهرشاد، همسر شاهرخ در دوران تیموری ساخته شد. اینطور که به نظر می رسد مسجد گوهرشاد مشهد به دلیل مجاورت با حرم امام رضا و همچنین به دلیل داشتن زیبایی های هنری، از پربازدیدترین مسجدهای ایران شناخته می شود.

در گذشته، مردم از مسجد گوهرشاد برای تجمع سیاسی فرهنگی علیه حکومت استفاده می کردند و به همین دلیل است که امروزه محبوبیت بسیاری میان مردمان دارد. مسجد گوهرشاد توسط هشت ورودی کوچک و بزرگ به دیگر بخشهای حرم وصل می شود و به عنوان وسیع ترین و کهن ترین مسجد همواره محل برگزاری دائمی نماز جماعت است. زائران، گردشگران و علاقمندان بسیاری در تمام ساعات روز از این مسجد تاریخی و زیبا دیدن می کنند.

در سال 818 قمری، گوهرشاد دختر امیر غیاث الدین ترخان دستور ساخت مسجدی را داد که در ضلع جنوبی حرم قرار گیرد. ساخت این بنا در سال 821 ق به اتمام رسید و پس از آن همسر گوهرشاد برای شرکت در افتتاح آن از هرات به مشهد آمد و قندیلی به وزن 3 هزار مثقال طلا را به مسجد اهدا کرد. گوهرشاد که از بانوان نامدار عصر تیموری بود، در هرات به قتل رسید. از این رو، نام مسجد را گوهرشاد گذاشتند. تاریخ بنای مسجد را می توانید در سه نقطه از ایوان جنوبی (ایوان مقصوره) مشاهده کنید. واقعه کشتار و سرکوب مردم چند ماه قبل از واقعه کشف حجاب نیز در این مسجد رخ داده است.

مسجد گوهرشاد با وسعت 9410 متر مربع دارای چهار ایوان به اسم های مقصوره، دارالسیاده، حاجی حسن و آب و هفت شبستان است. بزرگترین ایوان آن مقصوره نام دارد که با مقرنس کاری و کتیبه خط ثلث بایسنغر میرزا و کاشی کاری بسیار زیبایی تزئین شده است. از جلوه های دیگر مسجد جامع گوهرشاد میتوان به منبر صاحب الزمان اشاره کرد.

متاسفانه به دلیل عوامل طیبعی و انسانی، مسجد گوهرشاد در طول زمان صدمات زیادی دیده است. زمین لرزه سال 1084 هجری قمری ایوان مقصوره را دچار صدماتی کرد که بعدها مورد بازسازی قرار گرفت. از دیگر بازسازی های مسجد گوهرشاد میتوان به مرمتی که بعد از گلوله باران روسها در سال 1330 هجری قمری انجام شد، اشاره کرد. در این گلوله باران گنبد و ایوانهای مسجد صدمه بسیاری دیدند. گنبد، ایوان مقصوره و ایوان های شرقی و غربی مسجد نیز در سال 1339 هجری قمری مورد بازسازی اساسی قرار گرفتند. گنبد ایوان مقصوره توسط معماران ایرانی تحت نظر مهندس عباس آفرنده در سال 1339 شمسی پس از تخریب با حفظ ویژگی های اساسی مرمت شد.