موزه پارس شیراز

موزه پارس یا عمارت کلاه فرنگی موزه ای است واقع در باغ نظر شیراز که در آن اشیایی از دوران پیش و پس از اسلام نگهداری می گردد. این موزه در سال 1315 خورشیدی ایجاد شده و آرامگاه کریم خان زند هم در این موزه قرار گرفته است. موزه پارس در شیراز، خیابان زند، باغ نظر، نزدیک ارگ کریم خان واقع شده و در تاریخ 15 آذر 1314 با شماره 244 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. باغ نظر، باغ موزه، باغ شاهزاده، عمارت کلاه فرنگی، آرامگاه وکیل، عمارت چهار فصل یا باغ حکومتی نام یکی از ابنیه تاریخی دوره زندیه در شیراز است. این بنا یک عمارت هشت ضلعی بوده که کریم خان زند در میان باغ نظر شیراز ساخت و در آن روزگار این عمارت باشکوه محل پذیرایی از میهمانان، سفیران خارجی و انجام مراسم رسمی و اعیاد گوناگون بود. نمای بیرونی عمارت کلاه فرنگی به صورت هشت ضلعی است با تزئینات کاشی نگاره های گل و مرغ و در بالای عمارت با اسپرها و لچکی های کاشی کاری شده بنا را مزین کرده اند. این نگاره ها به صورت قرینه در چهار ضلع منظره شکارگاه و روایت به تخت نشستن سلیمان را نشان می دهند.

چهار آب نما در چهار سوی ساختمان قرار داشته که آب نمای شمالی در مسیر خیابان زند بوده و تخریب شده است. فضاهای درونی شامل یک بخش مرکزی و چهار شاه نشین جانبی هست. یک آبنمای یکپارچه از سنگ مرمر در کف بخش مرکزی طراوت فضای داخل را موجب شده است. پس از مرگ کریم خان، او را طبق وصیتش در این مکان به خاک سپردند اما آقا محمد خان قاجار در سال 1206 خورشیدی پس از تسخیر شیراز و به دلیل کینه توزی دستور نبش قبر او را صادر کرد و استخوان های وی را به کاخ گلستان منتقل کردند. در زمان رضا شاه استخوان ها نبش قبر گردید و به این مکان عودت شد. نقش برجسته هایی از پهلوانان گرزدین وند دوره زندیه و قاجاریه در این محل دیده می شود. همچنین، عمارت خورشید در دوره قاجار به دستور حسین علی میرزا فرمانفرما در این باغ احداث شد.

موزه پارس به عنوان قدیمی ترین موزه استان فارس آثار ارزشمندی از اشیای فلزی، سفالی، انواع سکه ها و مهرها و…از هزاره چهارم پیش از میلاد تا دوره معاصر را در خود جای داد. مجموعه 30 جلد قرآن به خط یحیی الجمالی الصوفی که در قرن 8 هجری قمری و در زمان شاه ابواسحاق اینجو و به دستور خاتون نوشته شد همراه با مجموعه ای از نقاشی های آب رنگ لطفعلی صورتگر شیرازی در این موزه قرار دارد. تابلوی معروف (کریم خان در حال کشیدن قلیان) هم در این موزه دیده می شود. در این تابلو درباریان زند مثل شیخ علی خان، صادق خان، زکی خان و لطفعلی خان زند نیز به تصویر کشیده شده اند. این تابلو اثر جعفر نقاش دوره زند است.

همچنین آثار لاکی از نقاشان معروف دوره زندیه مثل آقا صادق، میرزا بابا نقاش باشی و جعفر به همراه آثاری از نقاشان معاصر مثل صدرالدین شایسته شیرازی و میر مصور شاگردان (کمال الملک) به چشم می خورد. شمشیر کریم خان زند نیز در این موزه نگهداری می شود. در ضلع غربی محوطه باغ هم سنگ مدور و استوانه ای شکل معروف به لوح تاریخ نگهداری شده که روی این سنگ سه کتیبه با خطوط ثلث نسخ پهلوی و خط نستعلیق مربوط به سه دوره تاریخی سلجوقی، صفوی و قاجاریه حک شده است.