نمایش قرآن های خاص و نفیس در مجموعه کاخ گلستان

ایلنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، نمایش قرآن های خاص و نفیس در مجموعه کاخ گلستان صورت گرفت.

این روزها همگام با ماه مبارک رمضان، کاخ گلستان میزبان نمایشگاهی از آثاری منحصر بفرد شده است و مجموعه ای از آثار شامل قرآن های خطی نفیس، قرآن های طوماری به خط غبار مربوط به قرن نهم هجری قمری و… را در قالب نمایشگاه «گلستان نیایش» به نمایش گذاشته. به گفته آفرین امامی (مدیر مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان) قدیمی ترین قرآن های به نمایش گذاشته شده مربوط به ورق های قرآنی مشهور به بایسنقری دوره تیموری با خط محقق جلی و سه قرآن طوماری به ابعاد 10 متر مربوط به قرن نهم و دوازدهم هجری قمری است.

مدیر کاخ گلستان با اشاره به آنکه تمامی این آثار متشکل از تفکر دینی و معرفتی هنرمندان کشورمان است که اندیشه بلند و نورانی خود را به زبان هنر بازگو کرده اند، درخصوص ویژگی های برخی از قرآن ها مانند قرآن بایسنقری که سرنوشتی خواندنی را پشت سر گذاشته، گفت: هرچند قرآن مذکور به نام قرآن بایسنقری شناخته می شود اما برخی مورخان معتقد هستند، مصحف قرآن بایسنقری توسط عمر اقطع نوشته شده است. حتی در روایت چگونگی نگاشته شدن این قرآن نیز آمد:

امیر تیمور گورکانی برای سلطان صاحبقران، مصحفی به خط غبار نوشت که در کوچکی و حجم بگونه ای بود که می توانست در زیر نگین انگشتری قرار دهد و برای هدیه نزد سلطان صاحبقران برد. وی بواسطه آنکه کلام حضرت ملک علام را در نهایت حقارت و کوچکی نوشته بود، مورد پسند واقع نشد و توجهی به وی نکرد و عمر اقطع از این مهم منفعل شده، مصحف دیگری در غایت بزرگی چنانچه هر سطری از آن یک ذرع بلکه بیشتر بود، نوشت. بعد از اتمام و تذهیب و زینت و جلد آن را بر گردونی بسته به جانب دولتخانه صاحبقران روان شد، چون این خبر به گوش سلطان صاحبقران رسید با جمعی از علما و صلحا و اکابر و امرا و اعیان دولت، پیاده به استقبال شتافته، اکرام و احترام بیشتر کرد.

او درخصوص سرنوشت قرآن بایسنقری و اینکه چند ورق از این کتاب در کاخ گلستان نگهداری می شود و چگونگی رسیدن آنها به موزه کاخ گلستان نیز گفت: گفته می شود این کتاب در طول تاریخ تکه تکه شده است و بسیاری از اوراق آن در سطح دنیا پراکنده هستند و هر بخش آن در موزه ها و مجموعه های مختلف دنیا اعم از موزه توپقاپی سرای (استانبول)، موزه طارق رجب (کویت)، موزه متروپولیتن (نیویورک) و البته در مجموعه های مجموعه داران نگهداری می شود. بیشترین اوراق آن در آستان قدس رضوی محفوظ است و 5 ورق در گنجینه نسخ خطی کاخ گلستان نگهداری می شود. گفته می شود این اوراق توسط ناصرالدین شاه به کاخ گلستان آورده شده تا مرمت و در موزه نگهداری شود. از مجموع اوراق قرآن مشهور به بایسنقری 2 ورق در نمایشگاه در معرض نمایش گذاشته شده است.

به گفته امامی، این دو ورق قرآن به خط محقق جلی و در 7 سطر توسط خوشنویسی به نام عمر خطاطی شده است و به تیمور گورکانی اهدا شده است که در 167 ورق به قطع 177 در 101 سانتیمتر نگارش شده است. این قرآن بزرگترین قرآنی است که تاکنون دیده شده و خط آن نیز بسیار زیباست. هرچند تذهیب ندارد اما ما بین آیات جدول کشی طلایی دارد و سر سوره آیات نیز دارای دوایر طلایی است و بسم الله آغاز سوره ها نیز با زر نوشته شده است.

مدیر مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان در ادامه به سایر قرآن هایی که در نمایشگاه «گلستان نیایش» به نمایش درآمده اشاره کرد و گفت: قرآن های طوماری به نمایش درآمده نیز دارای سر لوح مذهب مرصع هستند و عناوین 114 سوره در دوایر مذهب و مرصع که با طلا و لاجورد تزیین شده با خط غبار نوشته شده است. این قرآن طوماری به صورت کامل در کاخ گلستان نگهداری می شود و تنها سه بخش آن در این نمایشگاه در معرض دید عموم گذاشته شد. البته این نخستین بار است که این قرآن به نمایش گذاشته شده است و تاکنون در معرض دید عموم گذاشته نشده بود.

امامی همچنین به قرآن خطی شماره 646 اشاره کرد که در قطع وزیری کوچک است و به خط نسخ بسیار خوش توسط کاتب محمد ابراهیم در قرن 11 هجری قمری کتابت شده و گفت: این کتاب نیز دارای دو مجدول مذهب مرصع ممتاز است و جلد مقوای روغنی بسیار زیبایی دارد. این قرآن دارای 671 صفحه 14 سطری است.

به گفته او، قرآن های دیگری نیز در این نمایشگاه به نمایش درآمده اند که از آن جمله میتوان به قرآن خطی اشاره کرد که در قطع وزیری حجیم با خط نستعلیق خوش توسط میرزا اسدالله شیرازی کتابت شده و بسیار شاخص است چرا که بسیاری از افرادی که اکنون در حال آموزش خط خوشنویسی هستند علاقمندند که خط این کاتب نامدار را از نزدیک ببینند و بتوانند از روی آن مشق کنند. این قرآن در سال 1270 هجری قمری کتابت شده و دارای جداول کمندکشی زرین و رنگین با جلد چرمی ضربی بنفش است.

همچنین قرآن دیگری در این نمایشگاه به نمایش گذاشته شده که در قطع وزیری کوچک است و خط نسخ بسیار خوشی دارد که توسط محمد ابراهیم و در قرن 11 هجری قمری کتابت شد. این قرآن تماما با آب زر نوشته شده و دارای دو مجدول مذهب مرصع ممتاز است. همچنین یکی از قرآن های بسیار مشهور که در این نمایشگاه بچشم می خورد، قرآن به خط نسخ بسیار ممتاز علیرضا پرتو بوده که بسیار نفیس است.