کاخ مرمر یکی از زیباترین جاهای دیدنی تهران محسوب می شود

ایسکانیوز/ براساس آخرین گزارش های منتشر شده، کاخ مرمر یکی از زیباترین جاهای دیدنی تهران محسوب می شود.

کاخ مرمر یکی از ارزشمندترین جاهای دیدنی تهران بوده که در مرکز شهر جا خوش کرده است. قدمت این بنا که با نام موزه هنر ایران شناخته می شود، به دوره پهلوه اول می رسد. کاخ مرمر بواسطه معماری منحصر بفرد خود، با مسجد شیخ لطف الله اصفهان مقایسه می شود و به تنهایی بخشی از هنر ایران را بازگو می کند. تمام هنرهای ایرانی از هنر آینه کاری، خاتم کاری، گچ کاری گرفته تا نقاشی های برجسته از پل ورسک و تخت جمشید بصورت یکجا در این کاخ دیده می شود؛ تجربه ای بی نظیر که هیچگاه از یاد نخواهید برد. کاخ مرمر تا به امروز رویدادها و حوادث مختلفی را به خود دیده و یکی از بهترین مکانها برای تماشای هنر ایرانی و اسلامی بشمار می آید. در این موزه آثار هنری ایران از هزاره پنجم پیش از میلاد تا دوره معاصر به نمایش گذاشته می شوند.

مسیر دسترسی به کاخ مرمر

کاخ مرمر در مرکز شهر تهران واقع شده و به همین دلیل برای دسترسی به آن گزینه های مختلفی همچون مترو، اتوبوس، بی آر تی و تاکسی پیش روی شما است. این مجموعه در محدوده طرح ترافیک قرار دارد؛ به همین دلیل مراجعه با خودرو شخصی توصیه نمی شود. البته شما می توانید با خریداری طرح ترافیک از سامانه تهران من با ماشین شخصی خود نیز به کاخ مرمر بروید.

براساس مقاله کاخ مرمر یکی از زیباترین جاهای دیدنی تهران محسوب می شود باید بدانید که برای دسترسی با مترو، بوسیله خط مترو شماره دو (صادقیه/فرهنگسرا) در ایستگاه مترو دانشگاه امام علی (ع) پیاده شوید و از آنجا به سمت تقاطع خیابان امام خمینی (ره) - ولیعصر بروید. سپس به سمت ولیعصر شمالی بیایید تا کاخ مرمر را در سمت چپ خود ببینید. فاصله ایستگاه مترو تا کاخ مرمر با پای پیاده، هفت دقیقه (500 متر) است.

برای دسترسی با تاکسی از پایانه میدان راه آهن سوار تاکسی های میدان ولیعصر (عج) شوید و 200 متر بعد از تقاطع امام خمینی(ره) - ولیعصر پیاده شوید. (خیابان ولیعصر یک طرفه به سمت شمال است). شما همچنین می توانید سوار بی آر تی میدان راه آهن - تجریش (پارک وی) و در ایستگاه امام خمینی (ره) پیاده شوید و با حدود 250 متر پیاده روی به سمت ولیعصر شمالی به کاخ برسید.

داستان کاخ

زمین و باغی که کاخ مرمر در آن ساخته شد، در ابتدا به شاهزادگان قاجاری و از جمله خاندان خانواده فرمانفرمائیان تعلق داشت. این بنا به دستور رضا شاه و با معماری لئون تادوسیان ساخته شد. کاخ مرمر در ابتدا به عنوان دفتر کار و محل اقامت زمستانی پهلوی اول مورد استفاده قرار گرفت. گفته می شود که رضا شاه این کاخ را برای نشان دادن قدرت و سلطنت خود به جهانیان ساخته است.

رضا شاه در نظر داشت تا ساختمانی از مرمر در محل کاخ فعلی مرمر بسازد. او پس از تقدیم سرپوشی از طلا با نمایی شبیه گنبد مسجد شیخ لطف الله از طرف مردم اصفهان، مصمم شد تا ساخت این بنا را آغاز کند و گنبدی باشکوه به شکل گنبد مسجد شیخ لطف الله روی آن قرار دهد. ساخت کاخ مرمر از سال 1304 آغاز شد و در سال 1316 به اتمام رسید. البته در مورد زمان دقیق ساخته شدن کاخ مرمر و بهره برداری از آن تاریخ های مختلفی در منابع گوناگون ذکر شده است.

سازندگان بنا در هنگام ساخت کاشی های گنبد کاخ مرمر برای تهیه رنگ کرم زمینه کاشی ها به مشکل برخورد کردند. این مشکل توسط استاد کاشی ساز پیری به نام ایزدی با بهره گیری از ترکیبی از طلا حل شد. تذهیب دیوارها نیز توسط استاد طاهرزاده بهزاد صورت پذیرفت.

کاخ مرمر تا پیش از تصویب قانون خزانه ملی، محل نگهداری جواهرات ملی ایران بود؛ جواهراتی که در زمان رضا شاه از کاخ گلستان به زیرزمین این مجموعه آورده شدند. با به سلطنت رسیدن محمدرضا پهلوی در سال 1320 این کاخ به عنوان دفتر رسمی شاه و محل برگزاری دیدارها، ملاقات ها و شرفیابی های وی مورد استفاده قرار می گرفت. کاخ مرمر محل زندگی محمدرضا پهلوی و همسر اول وی، فوزیه نیز بود؛ همچنین مراسم عقد پهلوی دوم با ثریا اسفندیاری و مراسم نامزدی ایشان با فرح دیبا نیز در این کاخ برگزار شد.

در 21 فروردین سال 1344، زمانی که محمدرضا پهلوی از اتومبیل خود در مقابل سرسرای کاخ بیرون آمد، توسط رضا شمس آبادی، سرباز وظیفه و یکی از اعضای گارد سلطنتی به رگبار مسلسل بسته شد. محمدرضا پهلوی با شتاب خود را به داخل ساختمان رساند. شمس آبادی به دنبال شاه وارد کاخ شد و چند گلوله دیگر نیز شلیک کرد. در جریان این تیراندازی ها دو تن از درجه داران محافظ شاه به نامهای استوار محمدعلی باباییان و آیت لشکری مورد گلوله رضا شمس آبادی قرار گرفتند و کشته شدند. خود شمس آبادی نیز با گلوله درجه داری به نام گروهبان ساری اصلانی کشته شد.

در جریان تیراندازی، آینه بزرگ داخل ورودی کاخ و گچبری های نفیس سقف کاخ مرمر آسیب دیدند. این بخش از کاخ مرمر در هیچ برهه ای از زمان تعمیر و بازسازی نشد و جای آن تیر و آینه ترک خورده عمارت کماکان حفظ شده است. جالب است بدانید که پس از این ترور ناموفق، روز 21 فروردین روز نیایش نام گرفت و تا قبل از انقلاب، هر سال در این روز برای اینکه از این ترور اهریمنی گزندی به جان شاه نرسید، در سراسر کشور آیین نیایش برگزار میشد. پهلوی دوم پس از این ترور نافرجام کاخ مرمر را ترک کرد و دفتر ویژه خود را به کاخ صاحبقرانیه برد؛ از همان زمان نیز تصمیم بر آن شد تا ساختمان این کاخ را تبدیل به موزه کنند.

کاخ مرمر در سال 1355 با هدف آشنایی بیشتر مردم با زندگی رضاشاه و پهلوی دوم به موزه تغییر کاربری داد و تا سال 1357 با عنوان موزه پهلوی برای همگان قابل بازدید بود. از میان موارد به نمایش آمده در این موزه، ابزارآلات نظامی، لباس افسری و کلاه گلوله خورده شاه در واقعه ترور نافرجام سال 1344 بود. کاخ مرمر تهران در 30 خرداد سال 1357 با شماره 1606 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

با وقوع انقلاب اسلامی، کاخ مرمر تا مدتها تعطیل بود و به حالت متروکه در آمد. این کاخ پس از گذشت مدتی به عنوان مقر در اختیار کمیته انقلاب اسلامی و پس از آن در اختیار روسای قوه قضاییه قرار گرفت. در میانه دهه 1370 با ادغام کمیته در نیروی انتظامی و نیاز این کاخ به مرمت و بازسازی، قوه قضاییه کاخ مرمر را تخلیه کرد. پس از مرمت، این کاخ مدتی خالی بود تا زمانی که دفتر مجمع تشخیص مصلحت نظام و دفتر آیت الله هاشمی رفسنجانی به این کاخ منتقل شدند. پس از این انتقال، نام «ساختمان قدس» را برای کاخ مرمر برگزیدند.

یکی از اقدامات آیت الله هاشمی رفسنجانی، انجام بازسازی هایی در کاخ مرمر توسط کارشناسان آستان قدس بود. سالها بعد از این بازسازی عده ای به شکل کاملا عمدی کاخ مرمر را آتش زدند و باعث دوده گرفتن تابلوهای گران قیمت داخل کاخ مرمر و آسیب های دیگری به آن شدند.

پس از مرگ آیت الله هاشمی رفسنجانی در سال 1395، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام نامه ای در خصوص محل برگزاری جلسات مجمع به رهبری نوشتند و تقاضا کردند که جلسات مجمع به ساختمان مجلس قدیم منتقل شود. کاخ مرمر در نهایت در سال 1397 به بنیاد مستضعفان تحویل داده و در سال 1398 با نام موزه هنر ایران افتتاح شد. این موزه پس از 41 سال در دی سال 1398 مورد بازدید خبرنگاران و سفیران خارجی مقیم ایران قرار گرفت. قرار بود بازدیدهای عمومی نیز از بهمن همان سال آغاز شود؛ اما درهای کاخ مرمر به دلیل شیوع کرونا بسته ماند.

درهای کاخ مرمر پس از جاگذاری 400 اثر ایرانی با قدمت هفت هزار سال در اسفند 1399 بصورت مجازی باز شد. محدودیت های کرونایی بارها این موزه را به تعطیلی کشاند. کاخ مرمر از شهریور 1400 پذیرای علاقمندان است.

کاخ مرمر در طول 40 سال، آسیب ها و تخریب های متعددی را به خود دیده است؛ با وجود اینکه در مدتی که کاخ مرمر در اختیار مجمع تشخیص مصلحت نظام بود، کارشناسان میراث فرهنگی بارها برای مرمت های نقاشی و دیواره های آن به این کاخ رفته بودند. هم اکنون در کاخ مرمر یک آسانسور تعبیه شده که آسیب زیادی به بنای کاخ وارد کرده است. به علاوه، وجود حمام، سونا و جکوزی در طبقه دوم و سالن اجتماعات در طبقه اول، نشان از عدم محافظت از این بنا در طول سالهای متمادی دارند.

مساحت و معماری کاخ مرمر

درختان برافراشته، فضای سبز محوطه و حوض پرآب در مقابل عمارت کاخ مرمر اولین چیزهایی هستند که در بدو ورود به محوطه کاخ نظر را به خود جلب می کنند. بنا و گنبد کاخ مرمر، چارچوب های قهوه ای رنگ، درب و پنجره های دورتادور ساختمان و طرح های یکسان منبت کاری شده روی درهای ورودی نیز بسیار چشمگیر هستند. سنگ تراشی های زیبا نیز در نمای بیرونی عمارت هنر هخامنشی را به بیینده یادآوری می کنند.

دلیل نامگذاری کاخ مرمر، استفاده از مرمرهای سبز رنگ منقوش به گل و بته، نقوش گیاهی و جانوری در نمای بیرونی آن بوده است. لئون تادوسیان، معمار ایرانی ارمنی برای طراحی و ساخت کاخ مرمر از سبک معماری تلفیقی شرق و غرب استفاده کرد و یک نقشه کش به نام بوریس به همراه استاد حاج اکبر کاچار معمار در این پروژه به وی کمک می کردند.

وسعت اصلی ساختمان کاخ مرمر 2,870 متر مربع است که در زمینی به مساحت 35 هزار و 462 متر مربع قرار گرفت. در تزئین این بنا از روش های مختلفی از هنر آینه کاری، خاتم کاری، گچ کاری گرفته تا نقاشی های برجسته استفاده شده است. به علاوه نرده هایی از جنس سنگ مرمر در سرسرای کاخ و زیر گنبد اصلی نصب شده اند؛ نرده هایی که نقش هایی از دوره هخامنشی را به تن دارند.

در کاخ مرمر، طرح هایی از شاهان قاجار و دیگر هنرمندان دوره های تاریخی مختلف کشور در سرسرای اصلی، نقش و نگارهای روی دیوارها در تالارهای مختلف نیز بچشم می خورند که در نوع خود بی نظیر هستند.

موزه هنر ایران در دو طبقه با تالارهای متعدد گزیده ای از تاریخ هنر ایران در اعصار مختلف را به بیننده نشان می دهد. در طبقه همکف سه تالار اول به معرفی آثار ایرانی پیش از تاریخ تا سده های اولیه اسلامی همانند سفالینه های منقوش، ابزار زندگی و ظروف می پردازند. یک تالار دیگر نیز در طبقه همکف وجود دارد که گزیده ای از آثار فاخر هنر ایرانی، اسلامی در رشته های گوناگون را به نمایش می گذارد.

برای ورود به تالارهای طبقه فوقانی، از یک سرسرا عبور خواهید کرد که با تزیینات چشمگیر و خیره کننده شما را شگفت زده خودهد کرد. طبقه دوم کاخ مرمر با 9 تالار امکان بازدید از آثار ممتاز نقاشی و نگارگری ایرانی، هنر بافته، خوشنویسی و کتاب آرایی را فراهم میکند.