تالاب گندمان یکی از تالاب های چشم نواز چهارمحال بختیاری

استان چهارمحال بختیاری یکی از استان های جنوب غربی ایران با طبیعتی زیبا و دل انگیز می باشد. در این استان جاذبه های طبیعی و گردشگری متعددی وجود دارد که از جمله آنان می توان به تالاب های شش گانه دنباله دار آن اشاره داشت. تالاب های این استان از قسمت جنوبی شهرستان بروجن شروع می شوند و در امتداد کوه کلار، درست در زاویه افق از نگاه ها مصون می شوند البته نه تالاب سرشناسی همچون تالاب گندمان! در ادامه با همگردی همرا باشید برای آشنایی با تالاب گندمان. در بین تمامی تالاب های این استان، تنها دو تالابِ گندمان و چغاخور هستند که از جزئی از تالاب های بین المللی ایران محسوب می شوند و در این سال ها برای کشور از جنبه های گردشگری، سودآوری به همراه داشته اند. با اینکه هر دو تالاب از اهمیت های طبیعی و گردشگری فراوانی برخوردار هستند اما چون قصد ما تنها پرداختن به تالاب گندمان است، از سایر علاقه مندان به تالاب چغاخور در همین جا عذرخواهی می کنیم و توجه شما را به تالاب گندمان بروجن که در فاصله نه چندان زیاد از بخش گندمان (یکی از بخش های شهرستان بروجن) قرار گرفته است؛ جلب می نماییم.

معرفی تالاب گندمان بروجن

همانطور که متوجه آن شده اید؛ تالاب گندمان یکی از تالاب های بین المللی کشور عزیزمان ایران به شمار می رود و در قسمت جنوبی بخش گندمان به مساحتی در حدود 1070 هکتار واقع شده است. این تالاب از سوی سازمان های خارجی و معتبر زیادی همچون مرکز تحقیقات بین المللی پرندگان آبزی انگلستان مورد ستایش و تقدیر قرار گرفته است! البته ناگفته نماند که نام تالاب گندمان تقریبا در تمامی موسسات حامی محیط زیست و طبیعت جهانی به ثبت رسیده است و بسیاری نیز آن را یکی از ده تالاب برتر داخلی از نظر گستره پرنده نگری، قلمداد می کنند؛ شاید بد نباشد بدانید که تالاب گندمان بروجن در ارتفاع 2219 متری از سطح دریا قرار گرفته است و بیشتر منابع پشتیبانی آب داخل آن جدا از بارش نزولات آسمانی از چشمه های گوشه و کنار همچون: مردان شیر برنجی، گل کوچک، گل بزرگ و نصیرآباد و البته رودخانه آقبلاغ که از قسمت شمالی تالاب به آن ریخته و از قسمت شرقی آن به واسطه محلی به نام اشکفت زلیخا خارج و به بستر رودخانه گدارکبک ریخته می شود، تامین می کنند. در مورد نام آن نیز باید اضافه کرد که نام گندمان به دلیل وجود شهری همنام در قسمت شمال شرقی این تالاب بر روی آن گذاشته شده است و چنانچه دلایل دیگری نیز وجود داشته باشد، ما از آن بی اطلاع هستیم. منطقه گندمان در کنار تمام جذابیت های طبیعی و بصری خود از تفرجگاه های متعددی همراه با امکانات زیادی برخوردار است که به طور مثال می توان به استبل های پرورش و نگهداری اسب ها و سوارکاری در طبیعت بکر پیرامون این تالاب اشاره کرد؛ اسب سواری و پرورش اسب از جمله فعالیت های ویژه ایل بختیاری از گذشته های بسیار دور تا کنون در این منطقه بوده و همین میل افراطی به این حیوان سبب ایجاد نژادی جدید و ترکیبی از نژادهای بومی و عربی گشته است!

موقعیت دقیق جغرافیایی گندمان

در خصوص موقعیت دقیق جغرافیایی این محیط خشکی - آبی نیز باید گفت که این محیط بین طول جغرافیایی 5.51 و 7.51 شرقی و همچنین عرض جغرافیایی 49.31 و 53.31 شمالی و ارتفاع 2219 متر از سطح دریا در استان چهارمحال بختیاری و حدفاصل 90 کیلومتری مرکز آن قرار گرفته است. خیلی ها به اشتباه فکر می کنند که این طبیعت خدادادی در شهر گندمان قرار گرفته است در صورتی که به هیچ وجه اینگونه نیست و شهر گندمان در حوالی 4 کیلومتری از آن واقع شده است!

شرایط آب و هوایی حاکم بر گندمان

اگر تا کنون به منطقه گندمان سفر کرده باشید، قطعا متوجه شده اید که شرایط آب و هوایی موجود در این منطقه با سرد مطلق است و یا گرم مطلق! در این منطقه وجود آب و هوای معتدل خیلی احساس نمی شود و اغلب زمستان های آن بسیار سرد و تابستان هایش نیز بسیار گرم می باشد؛ میل به عدم ایجاد تعادل در دمای محیطی سبب شده است تا ما در این منطقه با روزهایی 30 درجه سانتی گراد زیر صفر و حتی روزهایی با دمای 30 درجه بالای صفر مواجه شویم! البته کارشناسان سازمان هواشناسی علت این میل افراطی دما در زمستان را ورود سامانه های سرد از سمت سیبری و در تابستان، گرم شدن بیش از حد محیط کناری تالاب گندمان نامیده اند. فارغ از تمامی این موارد، بدون شک سرد ترین ماه سال در گندمان، دی و گرم ترین ماه نیز در آن تیر ماه می باشد.

پوشش های گیاهی و جانوری منطقه گندمان

پوشش های گیاهی منطقه بیشتر از نوع گونه های متناسب با اقلیم های مرطوب و نمور می باشد؛ گونه هایی همچون: بید، مرغ، اسپارگانیوم، سه کوله خیز، بزواش، عدسک آبی، نخل مرداب، سیستم واش، بارهنگ آبی، هزار نی، آلاله آبی، زنبق، لئی، جگن، ساز، نی و کلی گونه گیاهی و درختی متنوع دیگر! در خصوص گونه های جانوری که اغلب نیز از دسته پرندگان می باشند باید به انواع لک لک ها، پرندگان شکاری، باکلان، مرغابی، کوکر، آنقوت، مرغابی سانان، سلیم و یلوه اشاره داشته باشیم؛ البته ناگفته نماند که در میان تمام این پرندگان هستند پرندگانی همچون اردک، اگرت و انواع حواصیل که سالانه از سیبری به منطقه گندمان مهاجرت می کنند و به نوعی تا آخر سال شمسی ما، خود را مهمان آن می کنند! به غیر از دسته پرندگان گونه های جانوری دیگری نظیر: انواع مارها، لاک پشت ها، قورباغه ها و پستاندارانی همچون گراز، خرگوش، روباه، شغال، خفاش و گرگ نیز در این منطقه دیده می شوند. لازم به ذکر است که از جانوران آبزی تالاب گندمان نیز باید از سیاه ماهی، ماهی پوزه ای، سفید کولی و ماهی گورخری نامی به میان بیاوریم.

جاذبه های طبیعی گردشگری موجود در منطقه

چه چیز بهتر از طبیعت بکر موجود در منطقه و آشنایی با تالاب گندمان می تواند برای گردشگران جذاب و دوست داشتنی باشد! تالاب گندمان به سبب وجود چشمه های متعدد در اطراف خود و همچنین رودخانه آقبلاغ، همیشه از یک طبیعت شاداب و سرزنده برخوردار است. این محیط آبی به دلیل فاصله نه چندان زیادی که با تالاب چغاخور (دیگر تالاب بین المللی ایران) دارد و حتی قسمتی از آب های خروجی این تالاب از طریقی به تالاب گندمان نیز وارد می شود، در کنار طبیعت دست نخورده خود از یک محیط آبی غنی شده نیز بهره مند است تا در کنار ایجاد مناظر بصری خارق العاده بتوان کمی از ویژگی های آبی منطقه آن نیز استفاده نمود؛ فراموش نکنید که با خود حتما دوربینی را به همراه داشته باشد تا از تک تک لحظات خود در کنار این تالاب مشهور، عکس برداری کنید و حواستان باشد که از انعکاس تصویر کوه چرو که ارتفاعی 3500 متری دارد و قطعا در آب پر افت و خیز تالاب افتاده است نیز در گرفتن عکس هایتان، غافل نشوید!

  آشنایی با تالاب گندمان بی نظیر

درست به همان اندازه که از جنبه های بین المللی تالاب گندمان سرافراز است و باید برای آشنایی با تالاب گندمان بدین جا سفر کرد، از جنبه های داخلی بسیار سر شکسته و حتی رو به نابودی است! متاسفانه شرایط حیاتی تالاب گندمان بروجن روز به روز بدتر می شود و انگار تا خشکی کامل آن دیگر چیز زیادی باقی نمانده است؛ عوامل مختلفی در خشک شدن 70 و شاید هم 80 درصد از این تالاب موثر هستند که از جمله آن ها می توان به: عدم توانایی حوزه های گردشگری استان برای احیا کردن این تالاب، برداشت های پی در پی حجم های نامتعارف آبی برای بخش های کشاورزی، ورود زباله های حوزه های کشاورزی و دامپروری به بستر تالاب، برداشت پیت برای توسعه صنایع پرورشی قارچ، تغییر در پوشش گیاهی با چرای بیش از حد دام ها اشاره کرد! با این اوضاعی که برای تالاب گندمان تا کنون پیش آمده است، فقط باید منتظر یک معجزه بود تا دوباره شاهد طنازی های تالاب گندمان بروجن و طبیعت پیرامونش در ایران و جهان باشیم. برای تماشای این تالاب که در حال کشیدن نفس های پایانی خود می باشد هم می توان از مسیر آسفالت شده گندمان به طرف حسین آباد و بعد جاده خاکی گندمان به طرف اشکفت زلیخا و در آخر نیز روستای نصیرآباد استفاده کرد و هم از مسیر جاده حسین آباد که نسبتا راحت تر است و با دور زدن تالاب و رسیدن به روستای نصیرآباد ختم می شود؛ البته فراموش نکنید که به تازگی از خیابان شهید مطهری گندمان یک مسیر به طرف تالاب نیز احداث شده است.