جزایر سوکوترا | منطقه ای با قدمتی بیش از 500 میلیون سال !

یکی از عجیب ترین نقاط روی کره زمین که قدمتی همچون عمر زمین را در با خود به همراه دارد، جزایر سوکوترا است؛ این جزایر از پوشش گیاهی و جانوری بخصوص و تا حدی منحصر به فرد برخوردار است، پوشش گیاهی و جانوری این منطقه جزیره ای به قدری نادر هستند که با اطمینان کامل می توان گفت در هیچ جای دنیا نمی توان نظیر آن ها پیدا نمود! جاهای دیدنی جزیره سوکوترا و جزایر سوکوترا با تمام جاذبه های عجیب اما دوست داشتنی خود می توانند سبب حیرت و تعجب هر گردشگر و مسافری که قصد سفر به جزیره سوکوترا را دارد، شوند.

آشنایی با جزایر سوکوترا

جزایر سوکوترا در غرب اقیانوس هند میان دو قاره آسیا و آفریقا، درست در دهانه خلیج عدن قرار گرفته است و تحت اختیار کشور جنگ زده یمن می باشد. این جزایر متشکل از: جزایر مرجانی سوکوترا، عبدالکوری، سمهه، درسه و تعدادی جزایر کوچک تر می باشد. مساحت این جزایر در مجموع 3625 کیلومتر مربع می باشد و در فاصله 340 کیلومتری از ساحل کشور یمن و 250 کیلومتری کشور سومالی واقع شده است. البته ناگفته نماند که در بین این جزایر، دو جزیره سمهه و درسه به جزایر برادر یا الاخوان نیز مشهور می باشند. شرایط جوی نیز در این جزایر خشک است و به دلیل میزان بارندگی ناچیزی که در آن شکل می گیرد، خیلی زمینه مناسبی برای امور کشاورزی نمی تواند داشته باشد. جزایر سوکوترا یکی از 4 نقطه با قدمت بر روی کره هستی است و از این رو اغلب به عنوان قدیمی ترین و با ارزش ترین نقاط دنیا معرفی می شود. سه نقطه ممتاز دیگر در این زمینه عبارتند از: جزایر هاوایی، گالاپاگوس و کالدونیای جدید که دورتر از ساحل استرالیا واقع شده است، می باشند. این 4 نقطه جزیره ای سرآمد تاریخ جغرافیایی و زیستی در جهان می باشند و نمی توان نقاط و مکان های مختلف دیگری را به لیست آنان اضافه کرد! لازم به ذکر است که تمام محیط و مساحت این 4 جزیره از چتر محافظتی ویژه ای به سبب برخوردار از پوشش های گیاهی و جانوری بخصوصی که هر کدام بخشی از آن ها را در خود جای داده اند، می باشند.

آشنایی با زمین

اغلب زمین هایی که به آسانی بر روی آن ها راه می رویم و قدم می زنیم، پیوسته و دائم توسط صفحات زیرین زمین ساخته و آتشفشان هایی نیز در حال ساخته شدن می باشند؛ شاید باورش سخت باشد اما خیلی باید زمان بگذرد تا زمین های مناسب و آتشفشان های ایده آل سر از دل خاک بلند کنند! زمین ها و آتشفشان هایی که استوارترین کوه ها نیز در مقابل آن عمری کودکانه دارند و بسیار بسیار جوان قلمداد می شوند. این نکته را نیز برای علاقه مندانی می گوییم که کنجکاو هستند بدانند زمین چقدر عمر دارد؟! در پاسخ به ای سوال باید گفت، عمر زمین 4.5 بیلیون سال می باشد! که شاید تنها جزایر سوکوترا با عمر آن برابری داشته باشد البته شاید! فراموش نکنید جزایر سوکوترا از همان ابتدا که گوندوآنا یک ابر قاره تلقی می شد، به همین شکل بوده است و اصالت ذاتی خود را در طول سالیان سالی که از آن گذشته، حفظ کرده است. گوندوآنا یکی از دو ابر قاره بود که پانگه آ (Pangaea) تنها وسعت خشکی را که ممکن است از دوران مدرسه به یاد داشته باشد را تشکیل می داد و این به بدین معنا است که سوکوترا قطع به یقین بیش 510 سال بر روی زمین زیسته است و با چالش هایی نیز در طول تمام این سال ها مواجه شده است که این خود یکی از جذابیت های سفر به جزیره سوکوترا میتواند باشد.

پوشش گیاهی و جانوری سوکوترا

همانطور که می دانید در تنهایی و انزوای سوکوترا پوشش های گیاهی و جانوری منحصر به فری در حال زندگی هستند و طبق آمار جدید منتشر شده از سوی سازمان ملل متحد پیرامون پوشش گیاهی و جانوری این منطقه محافظت شده، بیش از 700 گونه گیاهی و جانوری ناب که تنها متعلق به این زیستگاه جزیره ای می باشند در جزایر سوکوترا وجود دارند؛ این یعنی که در جزایر سوکوترا 700 یا بیش از 700 گونه عجیب گیاهی همچون؛ درخت خیار، مارمولک های بدون پا و درخت های خون سیاووشان(یا خون اژدها) تنها در سوکوترا یافت می شوند و نمی توان مشابهی برای آن در سراسر جهان پیدا نمود!

اقلیم آب و هوایی جزایر سوکوترا

همانطور که پیش تر نیز به آن اشاره کردیم، اقلیم این مناطق گرم و آب و هوایی خشک را دارا می باشد که تنها جزایر سوکوترا بلکه سه جزیره کوچک مقابل آن را نیز در بر می گیرند تا شرایط جوی و آب و هوایی این مناطق را برجسته تر نمایند! به شرایط آب و هوایی طاقت فرسای این جزایر، رطوبت دریای عرب را نیز باید اضافه کرد تا در کنار خشکسالی های پیاپی و طولانی مدت این مناطق، کلکسیون کاملی از شرایط بد آب و هوایی را مشاهده نمود! البته این را نیز باید گفت که همین آب هوای بد و دیوانه کننده گرمایی سبب پیدایش گونه های مختلف جانوری و گیاهی در جزایر سوکوترا شده است و احتمالا باز هم با توجه به شرایط محیط زیست این مناطق، شاهد به وجود آمدن گونه های گیاهی و جانوری دیگری نیز خواهیم بود که در سفر به جزیره سوکوترا میتوانید شاهد آن ها باشید!

 حکومت جزایر سوکوترا

این جزایر به تازگی تحت امر واحد حفاظتی دولت یمن، در انتهای شبه جزیره عربستان واقع شده است. تا چند ساله قبل حکومت بر این مناطق بر همین منوال یعنی تحت حکومت جمهوری یمن ادامه داشت تا بالاخره در سال 2013 میلادی به جزایر سوکوترا مجوز حکومت مستقل و خود مختار داده شد! البته شایان به ذکر است که با توجه به اهمیت این این جزایر و تمام متعلقات آن بر روی کره زمین، این منطقه به طور مستقیم از سوی سازمان ملل متحد حفاظت می شود و سازمان جهانی یونسکو (UNESCO) نیز نام این منطقه را در فهرست میراث جهانی طبیعی خود، جای داده است.

مردمان جزیره سوکوترا

با توجه به اسناد و مدارک موجود، اینکه در حدود دو میلیون سال پیش نخستین زندگی های انسانی بر روی خاک این مناطق شکل گرفته است دیگر یک فرضیه نیست و یک قطعیت است! یکی از مواردی که بر این ادعا گواهی می دهد، جعبه ابزاری است که از آن در صنعت ساختن ابزار سنگی (صنعت الدوایی) استفاده می شده است و قدمت آن بر می گردد به زمان های ماقبل تاریخ! پس از آن می توان این طور استدلال کرد که نخستین زندگی های انسانی با شکل گیری های اولیه فرهنگ انسانی در این مناطق، همزمان بوده است! به هر حال، در حال حاضر بیش از 40 هزار نفر در این جزیره زندگی می کنند که خود را از مردمان محلی و بومی منطقه می دانند که البته با توجه به ورود همه ساله مهاجرانی از کشورهای سومالی و هند به خاک این جزایر و سفر به جزیره سوکوترا، خیلی با اطمینان نمی توان در مورد تعداد دقیق ساکنان آن صحبت کرد. با این که ساکنان جزیره غسل تعمید داده شدند و اغلب نیز متعلق به کلیسای شرق و کلیساهای قبطی آفریقای شرقی بودند، اما این جزیره به جادوی سیاهش و اینکه کارهای خود را خود انجام می داده است، شهره بوده و به سبب همین شهرت خود استقلالی، در طول تاریخ از حملات و جنگ های مختلفی در امان بوده است که یکی از شاخص ترین این حملات، حمله پرتغالی ها در عصر رنسانس بوده است که در هر حمله نیز با شکست مواجه می شده اند؛ فازغ از تمام این ها، در طول تاریخ نیز این مناطق به نوعی یک اتراقگاه میانی در بین مسیرهای دریایی سرخ و عربستان بوده است و زمینه تجاری خوبی را برای کشتی های در حال گذر از این منطقه، ایجاد می نموده است!

نام جزایر سوکوترا (Socotra)

نام جزایر سوکوترا می تواند از توصیفات یونانیان باستاننیز شکل گرفته باشد چرا که در یونان باستان به این جزایر دیوسکوریدو (Dioskourido) نیز گفته می شده است. اما می توان از نام های دیگری برای این مناطق همچون: سوکادهارا (Sukhadhara) که زبان سانسکریتی یعنی جزیره شادکامی و خوش بختی و یا جزیره سوقطرا که متشکل از دو کلمه سوق یعنی بازار و قطری یعنی روغن کندر که از واردات اقتصادی آن نیز به حساب می آمده است، استفاده نمود! چه سوکوترا باشد، چه سوکادهارا و چه سوقطرا؛ مهم این است که طبیعت این جزایر بکر و پوشش گیاهی و جانوری آن به خصوص می باشد و همین امر سبب استثنایی شدن این مناطق شده است! رفتن به جزایر سوکوترا کار سخت و دشواری است زیرا بادهای سهمگین و باران های موسمی جزیره را برای لااقل نیمی از سال از دسترس خارج می کند و از طرفی تعداد هواپیماهایی که به سمت جزیره سوکوترا پرواز می کنند بسیار کم هستند؛ اما خوب با گسترده شدن صنعت طبیعت گردی و افزایش میل دیدن چنین مناطقی در وجود گردشگران و توریست ها، امید است که به زودی امکانات و بستر مناسب سفر به این نقاط جزیره ای با قدمت نیز صورت پذیرد؛ در آخر نیز باید خواهش کرد همانند ساکنین قبلی جزیره سوکوترا، ما نیز در راستای حفظ زمین و طبیعت آن کوشا باشیم و همانطور که نیاکانمان آن را برای ما به یادگار گذشته اند ما نیز آن را همچون میراثی گران بها برای نسل بعدی فرزندان خود قرار دهیم؛