بیماران مبتلا به هپاتیت چه بخورند و چه نخورند؟

جام جم/ هپاتیت، اسم رسمی یا علمی تر «یرقان» یا همان «زردی» است. همان عارضه ای که سفیدی چشم ها و پوست را زرد کرده و زندگی را به هم می ریزد. گرچه این بیماری در هر نوع دارای اثر سوء متفاوتی است، اما به هرحال می تواند ردش را روی بدن باقی بگذارد. یکی از راهکار های کمک به درمان هر بیماری ای تغذیه سالم و کامل است. به مناسبت ششم مرداد، روز جهانی هپاتیت با دکتر کوروش جعفریان، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران گفتگو کرده ایم که در ادامه می خوانید.

در سال های دور، یکی از درمان های رایج خوراندن ماهی ریز خام به بیمار مبتلا به یرقان بود. این شرایط گاهی این قدر ادامه پیدا می کرد که بیمار به دلیل مصرف ماهی خام و عدم هضم آن یا ابتلا به بیماری جدید، مشکلات جدیدی را تجربه می کرد! درواقع هرچند پروتئین می تواند عاملی کمک کننده به درمان بیماری باشد، اما مصرف ماهی خام، به هیچ عنوان درمان درستی برای هیچ یک از انواع هپاتیت نیست.

دکتر جعفریان درباره تغذیه افراد مبتلا به هپاتیت می گوید: «در حال حاضر و با پیشرفت علم، گرچه می توان به بعضی از توصیه های طب قدیمی یا درمان مادربزرگ ها اعتماد کرد، ولی همیشه این طور نیست؛ به ویژه وقتی پای بیماری سخت و جدی درمیان باشد.»

اشتها را برگردانید

افرادی که دچار بیماری خاصی نیستند هم باید اصل تعادل در تغذیه را رعایت کنند. این نکته درباره بیماران از اهمیت خاص تری برخوردار است. دکتر جعفریان معتقد است: «برای انتخاب غذای سالم باید به مغذی بودن غذا توجه کرد. غذای روزانه باید حاوی گروه های مناسب و اصلی غذاها، متناسب با توان و تحمل بیمار باشد.» بی اشت هایی یکی از نشانه های ابتلا به بیماری است.

در افراد مبتلا به هپاتیت نیز همین مشکل وجود دارد. علاوه بر این که ممکن است خیلی زود سیر شده و احساس پُری کنند. اما برای بهبود باید تغذیه مناسب داشت. دکتر جعفریان درباره شیوه غذا خوردن می گوید: «حجم غذا را کم کنید. به جای آن تعداد دفعه های خوردن غذا را افزایش دهید. غذا های سبک، اما مغذی در حجم کم یا مایعات گزینه های خوبی هستند. به علاوه این که غذا نباید خیلی داغ یا سرد باشد که طعم و عطر آن به خوبی احساس نشود».

نمکی ها را کم کنید

بی اشتهایی، اختلال در احساس عطر و طعم غذا به دلیل بیماری باعث می شود تا از نمک، شکر، ادویه ها و... بیشتر استفاده کنیم. این رفتار درست نیست. این استاد دانشگاه درباره مصرف نمک در افراد مبتلا به هپاتیت می گوید: «میزان مصرف نمک بهتر است به کمتر از 2000 میلی گرم نیاز روزانه در روز برسد؛ بنابراین علاوه بر کاهش مصرف نمک، بهتر است موادغذایی حاوی نمک مانند انواع تنقلات نمکی، کنسروها، گوشت های فرآوری شده، پنیر ها (به جز پنیر های بدون نمک) و... متوقف شود.» این متخصص تغذیه درباره میزان مصرف نمک توصیه می کند: «میزان مصرف روزانه نمک به اندازه 300 میلی گرم کافی است و بیش از این مقدار توصیه نمی شود.»

برای ترمیم بخورید

به نظر شما چرا به افرادی که بیمار شده یا دچار آسیب های بدنی می شوند، مصرف موادغذایی حاوی پروتئین پیشنهاد می شود؟ مثلا به آن ها کباب، تخم مرغ، ماهی و... می دهند. دکتر جعفریان درباره نیاز به مصرف پروتئین در افراد مبتلا به هپاتیت می گوید: «پروتئین ها، داروی طبیعی ترمیم بدن هستند. در این مورد نیز خوردن پروتئین ها توصیه می شود؛ اما باید از انواع سبک و زودهضم بوده و به مقدار کم مصرف شوند تا کبد دچار آسیب مضاعف نشود.»

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه می دهد: «سلول های کبد به دلیل ابتلا به هپاتیت، آسیب می بینند. مصرف پروتئین می تواند روند ترمیم آن ها را تسریع کند. اما خوردن پروتئین به مقدار زیاد یا از انواع سنگین در افراد مبتلا به بیماری های کبدی حاد، باعث آسیب مضاعفی به اسم آنسفالوپاتی می شود. این بیماری به سلول های مغز آسیب وارد می کند؛ بنابراین پیش از مصرف پروتئین، با پزشک یا متخصص تغذیه درباره خوردن نوع، زمان و مقدار پروتئین روزانه مشورت کنید.»

انرژی از منابع سالم

این بار بعد از سرخ کردن غذا حتی با روغن جامد مخصوص سرخ کردن (امیدواریم از این روغن ها استفاده نکنید!) به کف ماهیتابه نگاه کنید که چه لایه ضخیمی از روغن منجمد شده است. تصور کنید چه بر سر اندام های ما با رسوب روغن می آید! بنابراین گرچه یکی از مهم ترین منابع تامین انرژی بدن، روغن ها هستند، اما باید در مصرف آن ها دقت کنید. دکتر جعفریان درباره انتخاب روغن مصرفی می گوید: «روغن ها به انواع خوب و بد تقسیم می شوند.

انواع خوب، مانند روغن های تهیه شده از دانه ها و روغن موجود در بعضی دیگر از خوراک هاست.» این متخصص تغذیه ادامه می دهد: «روغن های دیگر شامل انواع روغن بذرکتان، زیتون و ماهی است. این روغن ها هم باید به مقدار کم مصرف شوند. از خوردن هر نوع روغن یا چربی نامناسب مانند روغن جامد، چربی مرغ و گوشت و کره نیز خودداری کنید.»

با میوه ها و سبزی ها باشید

هیچ کسی از خوردن میوه و سبزی تازه ضرر نکرده است. نهایت عارضه آنها، نفخ است که اتفاقا مانع چسبندگی روده بزرگ می شود. دکتر کوروش جعفریان درباره مصرف میوه و سبزی تازه می گوید: «روزانه تا پنج وعده میوه و سبزی تازه میل کنید. میوه ها و سبزی هایی که آنتی اکسیدان بالایی دارند، به ترمیم سلول های آسیب دیده کبد کمک بیشتری می کنند.»

شیرین نباشید

اگر از خوردن شیرینی و شکلات و... یک نکته مثبت پیدا کردید، نظرم را درباره مضرات آن ها تغییر می دهم! پوسیدگی دندان ها، تغییر ناگهانی در قند خون، اضافه وزن، افزایش اسید معده و... همگی از عوارض مصرف شکر و قند به هر شکل است. دکتر جعفریان برای مصرف قند ها توصیه می کند: «بهترین منابع دریافت هیدرات کربن، منابع طبیعی آن یعنی حبوبات و غلات به ویژه انواع سبوس دار، پاستا، برنج قهوه ای، توت، کشمش و خرماست؛ بنابراین از خوردن منابع حاوی هیدرات کربن مصنوعی جدا خودداری کنید.»

انواع هپاتیت را بشناسیم

هیاتیت دارای انواع مختلفی است که به شکل شاخص، آن را به سه شکل هپاتیت A، B و C می شناسند. این بیماری گرچه باعث التهاب کبد می شود، اما زمینه آن ویروسی است. از شاخص ترین راه های انتقال این بیماری می توان به خون و فرآورده های خونی، انتقال مادر به جنین، تماس جنسی، تیغ و سرنگ مشترک در معتادان اشاره کرد. هپاتیت A نوعی عفونت کبدی به شدت مسری است که به وسیله ویروس هپاتیت A ایجاد و منتقل می شود.

هپاتیت نوع B، عفونت کبدی است که با ویروس HBV منتقل می شود. هیاتیت نوع C، عفونتی ویروسی است که با ویروس HCV انتقال می یابد. گرچه بعضی نشانه های ابتلا به بیماری در انواع هپاتیت مشترک است؛ اما هرکدام دارای نشانه های اختصاصی نیز هستند.