قضیه وام سفر به مناطق آزاد به کجا رسید؟

ایسنا/ با اینکه مدتی از جریان وام سفر به مناطق آزاد میگذرد، اما همه می خواهند بدانند که سرنوشت این وام چه خواهد شد؟

از وام 20 میلیونی سفر تا سرنوشت کروزها

موضوع وام سفر به مناطق آزاد به سال 97 برمی گردد، زمانیکه مرتضی بانک، مشاور رئیس جمهور و دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی تفاهم نامه ای را با بانک قرض الحسنه مهر ایران، به انگیزه افزایش قدرت خرید از طریق اعطای تسهیلات قرض الحسنه و عرضه کارت های بانکی با قابلیت های خاص امضا کرد.

هدف اصلی آن تفاهم نامه، توسعه گردشگری و حمایت از تولیدات داخلی عنوان شد. قرار بود این بانک تسهیلاتی تا سقف 20 میلیون تومان با کارمزد 4 درصد به متقاضیان اعطا کند. هزینه کرد این تسهیلات فقط در بخش سفر تعریف شده بود.

حدود شش ماه بعد، محمدرضا رستمی، معاون فرهنگی، گردشگری و صنایع خلاق دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی جزئیات وام سفر به مناطق آزاد را شرح داد: در فاز اول 3 میلیون نفر کارت گردشگری مناطق آزاد را می گیرند و الزام این کارت این است که باید تمام هزینه های گردشگری در مناطق آزاد صرف شود.

حالا بعد از گذشت دو سال از آن وعده، هنوز از وام سفر به مناطق آزاد خبری نیست. حسین اله بداشتی، مدیر گردشگری و میراث فرهنگی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی درباره سرانجام این وام گفت: زمانی که موضوع این وام مطرح شد، من هنوز در این مسئولیت منصوب نشده بودم، ولی طرح را مطالعه و پیگیری کرده ام. بنابر این بود که بانک عامل در هماهنگی با کاتالیزور و در ازای خدماتی که بخش خصوصی عرضه می کند، تسهیلات بدهد، مثلا کارت اعتباری گردشگری بدهد، اما شرایط کشور اجازه نداد بانک به تعهدات خود در ارتباط نرخ سود تسهیلات عمل کند، در نتیجه طرح وام 20 میلیون تومانی سفر به مناطق آزاد فعلا متوقف شد.

او افزود: اگر نرخ سود این تسهیلات 18 تا20 درصد باشد که هیچ مزیتی برای مسافر ندارد و اصلا عامل تشویقی و منطقی نیست، همین حالا یکی از بانک ها آماده پرداخت این تسهیلات با چنین نرخی است. توافق اولیه ما روی 4 درصد نرخ بهره بود که با توجه به اوضاع اقتصادی کشور، از نظر بانک ها قابل اجرا نیست.

اله بداشتی گفت: طرح تسهیلات ارزان قیمت سفر به مناطق آزاد کاملا تعلیق یا رد نشده است، ما هنوز منتظریم اگر بانکی شرایط تسهیلات را پذیرفت، آن را اجرا کنیم. جزئیات طرح روشن و ساختار آن آماده است.

او ارزان سازی سفر را یکی از سیاست ها و اولویت های مناطق آزاد دانست و افزود: یکی از اقداماتی که در این راستا می توان انجام داد، اجرای تورهای مشترک بین مناطق آزاد است، مثلا به ارس، ماکو و انزلی اعلام شد تور مشترک برگزار کنند تا با این روش، مقداری از هزینه ها کاسته شود. تفاهم نامه ای هم بین ارس و ماکو بسته شد، اما شیوع ویروس کرونا ادامه پروژه را متوقف کرد. پیشنهاد برگزاری تور مشترک بین چابهار و ماکو هم مطرح شد، اما با توجه به نبود پرواز مستقیم، اجرای آن خیلی به صرفه نبود.

اله بداشتی اظهار کرد: باید بخش خصوصی و آژانس ها این تورهای مشترک را تعریف کنند، اگر مسافر باشد حتما ایرلاین ها بین مناطق آزاد پرواز برقرار می کنند.

سفر بدون محدودیت به مناطق آزاد، به جز اروند و چابهار

مدیر گردشگری و میراث فرهنگی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد با اشاره به از سرگیری سفرها به مناطق آزاد از اوایل خردادماه افزود: به جز اروند و چابهار، سفر به سایر مناطق آزاد برقرار شد، هرچند برخی از آنها مسافر ندارند و بعضی از تاسیسات گردشگری در آن مناطق فعلا ترجیح داده اند باز نشوند.

او درباره امکان کنترل تردد مسافران به مناطق آزاد یا تعیین ظرفیت برد برای ورود کمتر و کنترل شده گردشگر به این مناطق گفت: برخی از این مناطق، مثل کیش و قشم در مقطعی کنترل می شدند، چون جزیره بودند و انجام این کار سخت نبود، اما مناطقی مثل اروند و آبادان را که راه دسترسی به آنها زمینی و آزاد است، نمی توان کنترل کرد.

اله بداشتی درباره تحمیل خسارت ناشی از کرونا به تاسیسات گردشگری نیز گفت: براساس گزارش دریافتی از شش منطقه آزاد انزلی، ارس، اروند، ماکو، چابهار و کیش، میزان این خسارت حدود 558 میلیارد تومان برآورد شد. قشم هنوز رقم زیان واردشده را اعلام نکرد. بیشترین خسارت هم به جزیره کیش تعلق داشته که عددی بالغ بر 500 میلیارد تومان است که با توجه به درآمد زمان مشابه در سال گذشته برآورد شد.

او درباره نحوه جبران این خسارت اظهار کرد: رقم تسهیلات همان است که دولت مصوب کرده و خارج از آن تسهیلاتی وجود ندارد.

مدیر گردشگری و میراث فرهنگی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد درباره سطح توسعه صنعت گردشگری در این مناطق گفت: تردد گردشگری در هفت منطقه آزاد یکسان نیست، مثلا ماکو به نسبت کیش و قشم گردشگران کمی دارد، اما در کل، این مناطق در جذب گردشگر خوب عمل کرده اند، حتی منطقه ای مثل کیش به نسبت ایران موفق بود.

او در پاسخ به این سوال که منطقه ای با شرایط کیش که از همان ابتدا با محوریت گردشگری فعال شد، چقدر مطابق با ایدئولوژی و برنامه ها حرکت کرده، بیان کرد: کیش در مسیر ترسیم شده حرکت می کند، به هر حال مناطق آزاد منفک از کشور نیستند، آنچه برای سرزمین اصلی اتفاق می افتد، مناطق آزاد را هم تحت تاثیر قرار می دهد. با این وجود آمار گردشگری کیش هر سال رشد دارد و به نسبت دیگر مناطق آزاد کشور، موفق تر عمل کرده است.

اله بداشتی در پاسخ به این پرسش که قوانین منطقه آزاد چه تاثیری در توسعه گردشگری این مناطق داشته و آیا این قوانین امتیازی برای گردشگری مناطق آزاد محسوب می شود، گفت: ما هفت منطقه آزاد در کشور داریم که گردشگری جزئی از محورها و برنامه های این مناطق است، اما اینکه چقدر قوانین مناطق آزاد در توسعه گردشگری این مناطق نقش داشته، موضوعی کلی است؛ به هر حال کارهای زیادی شده و البته که قوانین مناطق آزاد هم بیشتر ماهیت اقتصادی داشته است، به اضافه اینکه هر مساله ای برای کشور رخ دهد، مناطق آزاد را هم متاثر می کند، این مناطق جدا از کشور نیستند.

مدیر گردشگری دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد درباره سیاست این مناطق در جذب گردشگر خارجی نیز گفت: سال گذشته با حضور در نمایشگاه گردشگری اسپانیا و گردهمایی چین فضا را تا حدی آماده کردیم تا مناطق وارد میدان شوند. از آنها خواسته شده در فضای مجازی حضور قوی تری داشته باشند، تاکنون که ضعیف بوده اند. باید در فضای مجازی تولید محتوا داشته باشند.

او درباره محدودیت دسترسی به مناطق آزاد با توجه به زیرساخت ضعیف حمل و نقل در این مناطق بیان کرد: کمبود زیرساخت حمل و نقل از موانع کلی است، اگر منطقه ای در جذب گردشگر موفق نبوده بخشی از علت آن را در این کمبود باید جست وجو کرد.

اله بداشتی درباره اتصال مناطق آزاد به راه های بین المللی و وعده هایی که قبلا درباره تردد کروزها بین مناطق آزاد جنوب کشور داده شده، توضیح داد: برخی کارها زمانبر است. طرح هایی مطرح شده اما تا اجرا زمان زیادی صرف می کند. برای تردد کروزها اروند، خرمشهر و چابهار ظرفیت دارند، اما اجرای چنین پروژه ای به پیگیری هایی در سطح بین الملل نیاز دارد.

او درباره مشارکت منطقه آزاد کیش با کشور قطر در جام جهانی 2022 گفت: قرار بود یکسری کمپ برای اردوی تیم های شرکت کننده در جام جهانی در منطقه آزاد کیش ایجاد شود اما، هنوز به نتیجه نهایی نرسیده و جزئیات بیشتر آن را کیش باید اعلام کند.

مدیر گردشگری و میراث فرهنگی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در ادامه در واکنش به این برداشت که به نظر می آید مناطق آزاد ساختاری مستقل از دبیرخانه دارند و مدیریت گردشگری نفوذی در برنامه های این مناطق ندارد و در جواب به این پرسش که مدیریت گردشگری دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تا چه حد امکان اعمال نفوذ و اثرگذاری در تصمیم گیری ها و اجرای برنامه ها و اولویت گذاری گردشگری دارد، بیان کرد: قاعدتا سازمان های مناطق آزاد تشکیلات مستقلی دارند، اما برای تایید دست کم دو مصوبه باید با دبیرخانه هماهنگ باشند؛ یکی تصویب بودجه سالانه دبیرخانه است و دیگری بررسی گزارش عملکرد سالانه در مجامع مناطق آزاد. سوای این، ما یکسری برنامه کلی به مناطق آزاد اعلام می کنیم ولی اجرا با توجه به ظرفیت هر منطقه، متفاوت است. مثلا به همه مناطق نمی توان حکم کرد بومگردی راه اندازی کنند. سیاست و برنامه ها متناسب با ظرفیت هر منطقه تعدیل و اجرا می شود.

او تاکید کرد: مدیریت گردشگری در دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد، کار اجرایی انجام نمی دهد؛ ماموریت آن، نظارتی و سیاستگذاری است. این دبیرخانه حالت ستادی دارد، با این حال، تعامل و هماهنگی خوبی بین سازمان های مناطق آزاد و شورای عالی برقرار است.

اله بداشتی سپس به اقدام ها و طرح هایی که مدیریت گردشگری و میراث فرهنگی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد، سیاستگذاری و به مناطق آزاد ابلاغ کرده، اشاره کرد و افزود: برگزاری تورهای مشترک بین مناطق آزاد، تور با علایق ویژه، در اختیار گرفتن نبض بازار گردشگری و تشدید تبلیغات، توسعه بومگردی متناسب با ظرفیت، مرمت بناهای تاریخی، جذب سرمایه گذار خارجی و تهیه بسته های خلاقانه سرمایه گذاری، توسعه موزه های خصوصی و گردشگری مجازی، ایجاد بازارچه های فروش صنایع دستی و درجه بندی تاسیاست گردشگری در مناطق آزاد تا شش ماه اول یا تا پایان سال از جمله اقداماتی است که مناطق آزاد مکلف به اجرای آنها شده اند.