خانه عزیزالسلطان؛ بنایی که ملیجک شاه قاجار در آن زندگی کرد

در روزهای پرجنب و جوش قاجار، سرنوشت کودکی چنان زیبا رقم خورد که حتی کسی هم تصورش را نمی کرد. غلامعلی خان عزیزالسطان ملقب به ملیجک، کودکی زشت از خانواده ای معمولی بود که بخاطر شیرین زبانی نزد شاه، عزیز کرده او شد و به حدی مورد لطف شاهانه قرار گرفت که گویند ناصرالدین شاه به محض بیدار شدن از خواب، ملیجک را نزد خود فراخوانده تا با دیدن روی او روز را آغاز نماید. ملیجک این بخت و سرنوشت خوبش را مدیون عمه اش، اقدس گروسی یکی از سوگلی و امینان دربار قاجار بود و چنان بخت با او یار شد که اخترالدوله، دختر ناصرالدین شاه را به همسری خود درآورد. با ما در این مقاله خواندنی و جالب همراه باشید تا بدانید خانه عزیزالسلطان تهران کجاست و با زیبایی های خانه ملیجک ناصرالدین شاه آشنا شوید.

مختصری از زندگی ملیجک

غلامعلی معروف به ملیجک دربار قاجار و ملقب به عزیزالسلطان بعدها به سردار محترم شاه مشهور شد. ملیجک در کودکی مفتخر به دریافت شمشیر مرصع شده و دارای منصب امیر تومانی بود. وی برادرزاده یکی از سوگلی های دربار بود که بدین وسیله به دربار راه پیدا کرد و روزگاری نه چندان دور عزیز شاه قاجار شد. غلامعلی در بیست و یکم رمضان سال 1257 در یکی از محله های تهران به نام عباس آباد متولد شد. پدرش میرزامحمد خان ملقب به امین خاقان معروف به ملیجک اول هست. روایت است روزی این کودک به همراه عمه خود در حضور شاه با دیدن گنجشکی ذوق و به آن اشاره می کند و با لهجه زیبای گروسی می گوید: میلچک، میلچک و این شیرین زبانی سرنوشتی نیک را برای وی رقم می زند و به دل ناصرالدین شاه می نشیند.

از آن روز به بعد، عزیز کرده ناصرالدین شاه شد تا روزی که ناصرالدین شاه در یکی از اتاق های کاخ زیر یک چلچراغ بر روی زمین خوابیده بود و این کودک با شیرین زبانی از شاه خواست که رختخوابش را جابجا کند و به جای دیگری برود و شاه به حرف این کودک شیرین زبان گوش و جایش را عوض کرد. بعد از مدتی، چلچراغ به زمین افتاد و از بین رفت و ناصرالدین شاه ملیجک را فرشته نجات خود دانست. سالها بعد، به خواهش احتشام الدوله زندگی خویش را به نگارش درآورد و 6 سال بعد از ترور ولی نعمت، خاطرات خود را بر روی کاغذ نوشت و زمانیکه احمدشاه بر تخت نشست، قلم برزمین گذاشت و از نوشتن استعفا داد. از پایان زندگی ملیجک اطلاعاتی قابل قبولی در دسترس نیست.

اینطور روایت است که او شبی از شبهای سرد زمستان در یکی از کوچه های فرعی خیابان سعدی پایش در کاهگلی فرو رفت و به علت سکته قلبی فوت کرد. او در ده ونک و در مقبره خانوادگی مستوفی به خاک سپرده شد و هم اکنون قبر وی در وسط دانشگاه الزهرای تهران واقع شده است.

آشنایی با بنا

عمارت زیبایی که با نام خانه ملیجک ناصرالدین شاه از زمان قاجار در ذهنها به یادگار ماند، متعلق به شخصی به نام میزا حسن خان سپهسالار بود و از بدی سرنوشت چون وارثی در این دنیا نداشت، این عمارت زیبا را به شاه قاجار واگذار کرد و در روزگارانی نه چندان دور صدای ملیجک و خانواده اش از خانه عزیزالسلطان تهران به گوش رسید. تاریخ ساخت این بنای زیبا را از لابه لای خاطرات ملیجک میتوان فهمید و تاریخ آن به سال 1313 برمی گردد؛ سالی که ساخت این عمارت چنان آوازه اش در محله پیچیده بود که تمام ساکنان از زیبایی بی نظیرش صحبت می کردند.

خانه عزیزالسلطان از املاک میرزا حسن خان سپهسالار بوده و از مرگ وی همسرش قمرالسلطنه تا سال 1309 در این خانه زندگی می کرد و بعد از مرگ ایشان عمارت به ناصرالدین شاه رسید که در سال 1312 به عزیزالسطان از طرف شاه قاجار هدیه داده شد و بعد از آن به عمارت عزیزیه مشهور و معروف گردید. در همین سال، عزیزالسلطان با زیباترین دختر ناصرالدین شاه ازدواج کرد و جهیزیه شاهزاده قاجار به این عمارت منتقل شد و تا سال 1328 همراه خانواده اش در خانه اقامت داشت. اخترالدوله بعد از ترور پدرش از ملیجک جدا شد و با ارشدالدوله ازدواج کرد و بعد از طلاق آنها، دختر کامران میرزا به عقد ملیجک درآمد و عزیزالسطان با همسرش جدید در خانه عزیزالسلطان زندگی کرد.

اما، در سال 1339 ساختمان تخلیه و به شخصی بنام دکتر کردستانی واگذار شد. جای خوشحالی است که خانه ملیجک ناصرالدین شاه که از دوره قاجار برای ما به یادگار مانده، به فراموشی سپرده نشد. اکنون طبقه فوقانی آن در اختیار مجلس بوده و طبقه زیرین این عمارت در اختیار مرکز اسناد و معاونت مالی اداری کتابخانه مجلس شورای اسلامی و کتابخانه تخصصی انقلاب اسلامی هست.

معماری

گچبری های بی نظیر با گل های برجسته، درهای چوبی زیبا و پله هایی از دوطرف با نرده های چوبی که زیبایی این عمارت را چندان برابر کرده اند، از ویژگی های بنا بشمار می آیند. این عمارت زیبا سالهای سال صاحبانی مشهور و نامی داشت که بیشتر آنها سیاستمدار بودند و هرکدام در بخشی از تاریخ سرزمین ایران نقشی داشته اند. برای دیدن خانه عزیزالسلطان تهران به خیابان سعدی جنوبی، پایین تر از چهارراه مخبرالدوله و کوچه بانک ملت بروید و خاطرات روزگاران خوش عزیزالسلطان را در ذهن تداعی کنید.