کاروانسرای شاه عباسی قصرشیرین نیاز به تعمیر دارد

قصرشیرین در غرب کرمانشاه بیش از 27 هزار نفر جمعیت و 186 کیلومتر مرز مشترک با عراق دارد. در این شهر کاروانسرای شاه عباسی قرار گرفته که این روزها در انتظار نگاه مسئولان است.

کاروانسرای شاه عباسی از آثار تاریخی دوران صفویه شهرستان قصرشیرین است که در زلزله 21 آبان سال 96 و پس لرزه های پس از آن دچار آسیب شد که با گذشت نزدیک به 2 سال از آن زمان تاکنون این اثر تاریخی مرمت نشده و تن زخمی آن نیاز به درمان دارد.

با گذشت حدود 2 سال از زلزله 7.3 ریشتری آبان ماه در غرب کرمانشاه و ساخت بسیاری از واحدهای مسکونی و تعمیر و مرمت بسیاری از ادارات و سامان دهی آثار تاریخی، کاروانسرای شاه عباسی همچنان بلاتکلیف مانده و آثار خرابی های زلزله در پیاده روی این اثر تاریخی مشهود است.

زمین لرزه 7.3 ریشتری 21 آبان در 11 کیلومتری بخش ازگله و 32 کیلومتری شهرستان سرپل ذهاب در غرب کرمانشاه به 10 شهرستان و یک هزار و 930 روستای کرمانشاه خسارت وارد کرد. براساس ارزیابی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی 123 هزار واحد مسکونی شهری و روستایی در این مناطق آسیب کلی و جزئی دیده و این زلزله مخرب علاوه بر خسارت مادی فراوان، 620 کشته و 12 هزار و 386 مصدوم داشت.

کاروانسرای شاه عباسی، عمارت خسرو و چهارقاپی در شهرستان قصرشیرین، قلعه یزدگرد در شهرستان دالاهو و زیج منیژه در سرپل ذهاب جز آثاری بودند که در زلزله آبان سال 96 دچار خسارت شدند.

اما خرابی کاروانسرای شاه عباسی که در مرکز شهر قصرشیرین واقع است و هم اکنون مکانی پرتردد و محل عرضه اجناس بازارچه موقت، می تواند حادثه آفرین باشد.

از سوی دیگر روبروی کاروانسرا یک مدرسه راهنمایی دخترانه واقع شده که در اثر وقوع هرگونه پس لرزه ای شاهد ریزش دیوارهای آن به سمت مدرسه و اتفاق ناگواری خواهیم بود.

ضمن اینکه کاروانسرا در یکی از خیابان های پرتردد شهر قصرشیرین واقع است که پرت شدن هر نوع سازه ای از این اثر در اثر زمین لرزه و یا باران سیل آسای زمستان می تواند حادثه ای را برای عابران و یا خودروهایی که از این خیابان می گذرند، رقم بزند.

در جریان جنگ تحمیلی و حمله رژیم بعث عراق و اشغال قصرشیرین، قسمت اعظمی از این بنا تخریب شد که پس از آن مورد مرمت قرار گرفت.

کاروانسرای شاه عباسی قصرشیرین به عنوان یک مکان تاریخی و فرهنگی، از 28 مهر سال 87 با تصمیم استاندار وقت کرمانشاه و مسئولان محلی به مکانی برای عرضه کالاهای وارداتی و داخلی از جمله فروش محصولات صوتی و تصویری و لوزام خانگی وارداتی از بازارچه مرزی پرویزخان تبدیل شده است.

هم اینک 250 غرفه در محل این کاروانسرا ایجاد شده و به فروش و عرضه کالاهای خارجی و داخلی مبادرت می کنند، ضمن اینکه این غرفه داران با اداره اوقاف و امور خیریه قرارداد اجاره منعقد کرده و به اوقاف اجاره پرداخت می کنند. اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری معتقد بوده، این کاروانسرا یک اثر تاریخی است و برای بازسازی آن هزینه زیادی صرف شده، بنابراین نباید مورد تخریب واقع شود، ولی حضور غرفه داران و کاربری فعلی آن موجب شده به بخشی از این اثر تاریخی خسارت هایی وارد شود. این موضوع هم اینک به مناقشه ای میان اوقاف و امور خیریه و میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تبدیل شده و هر یک از طرفین خود را در این خصوص محق تر از دیگری می داند. اما مهمتر از این ها این است که آثار تاریخی هویت گذشتگان و شناسنامه هر شهری است که قدمت و پیشینه آن شهر را معرفی می کند و نباید این مناقشه ها باعث شود که غبار فراموشی بر چهره این آثار بنشیند، از این رو اکنون میراث فرهنگی و یا اوقاف باید همه تلاش خود را برای حفظ و مرمت این اثر به کار گیرند.

کاروانسرای شاه عباسی، اثر تاریخی دوران صفویه

شهرستان قصرشیرین دارای 97 اثر تاریخی و طبیعی بوده که از این تعداد 30 اثر در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. مهمترین این آثار کانال ساسانی، آتشکده چارقاپی، عمارت خسرو، نهر شاه گدار، بان قلعه و کاروانسرای شاه عباسی که زندگی مردمان روزگار گذشته را برای مردم این شهرستان تداعی می کند.

کاروانسرای شاه عباسی در فاصله 20 کیلومتری مرز مشترک ایران و عراق در شهرستان مرزی قصرشیرین واقع شده و معماری آن به سبک هنر ایرانی و اسلامی است، این کاروانسرا در زمان شاه عباس صفوی بر سر راه زائران عتبات عالیات و کربلا با طول و عرض 60 متر و ارتفاع پنج متر از داخل در زمینی به مساحت سه هزار و 600 مترمربع ساخته شده است.

مواد یا ملات استفاده شده برای ساخت کاروانسرای شاه عباسی قصرشیرین از نوع ساروج است که مخلوطی از آهک، خاکستر و گاهی سفیده تخم مرغ است.

کاروانسرای شاه عباسی قصرشیرین با توجه به شرایط اقلیمی این منطقه طراحی شده، به گونه ای که در گرمای شدید تابستان هوای داخل آن خنک و در سرمای خشک زمستان هوای داخل آن گرم است.

کاروانسرای شاه عباسی قصرشیرین به وسیله سنگ و آجر ساخته شده که در برخی از قسمت های آن از جمله ورودی نیز آجرهای بناهای ساسانی به کار رفته است.

در گذشته، کاروان های زیارتی و تجارتی در فصل تابستان با قرار گرفتن در حیاط بیرونی و بردن بار و بنه خود به درون اتاقک ها که به وسیله یک رواق به آن متصل است به استراحت پرداخته و در فصل سرما در درون دالان های درونی کاروانسرا که گرم می ماند، استراحت می کردند.

در درون هر راهرو یا دالان و یا شبستان چندین حجره قرار دارد که هر حجره دارای طاق های هلالی شکلی است که به وسیله رواق هایی به اتاق های کوچکتری متصل می شود.

از این حجره ها برای نگهداری بارهای تجاری استفاده می شد و گاهی نیز محل استراحت مسافران بود.

در چهار ضلع دیوار دور این کاروانسرا برج های نگهبانی برای حضور نگهبانان احداث شده که وظیفه حفاظت و حراست از کاروان ها را در مقابل حمله دزدان و غارتگران برعهده داشته اند.

یکی از شاهکارهای این بنای تاریخی احداث طاق های گنبدی است که به منظور استحکام طاق هایی به فاصله چند متر از یکدیگر به صورت گنبدی زده که از نمای بیرون و بالای پشت بام گنبدی شکل و از داخل با یک ظرافت زیبایی به صورت چهار ضلعی که از ابتدا و دهانه طاق بزرگ و هرچه به انتهای طاق می رود، کوچکتر و باریک تر می شود، بنا شده است.

کاوانسرای شاه عباسی قصرشیرین وضعیت مطلوبی ندارد

فرماندار قصرشیرین گفت: بخشی از بنای تاریخی کاروانسرای شاه عباسی این شهر در جریان زلزله 7 و سه دهم ریشتری کرمانشاه آسیب دیده و با گذشت نزدیک به 2 سال هنوز مرمت نشده و وضعیت مطلوبی ندارد.

مرادعلی تاتار افزود: پس از چندین جلسه و نشست با استاندار کرمانشاه و متولیان امر در خصوص کاروانسرای شاه عباسی قرار بر این شد که اعتباری در اختیار میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قرار گیرد تا این اثر مرمت شود.

وی اظهار داشت: یکی از خواسته های مردمی در شهرستان مرمت این اثر تاریخی به عنوان هویت گذشتگان ما است و ما نیز نمی خواهیم این هویت از بین برود و همچنین با تاکید شخص استاندار مرمت این اثر در دستور کار قرار گرفته است.

نماینده عالی دولت در قصرشیرین گفت: با توجه به تداوم پس لرزه ها و همچنین بارش های فصل زمستان و بارش باران امکان ریزش دیوار بیرونی این اثر و تهدید جانی برای شهروندان وجود دارد و همین امر باعث شد که مرمت این اثر تاریخی در دستور کار قرار گیرد.

کاروانسرای شاه عباسی قصرشیرین هرچه زودتر مرمت شود

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری کرمانشاه نیز خواستار مرمت هرچه سریعتر کاروانسرای شاه عباسی شهرستان قصرشیرین با همکاری و مشارکت اداره کل اوقاف و امور خیریه استان شد.

مهرداد سالاری در دیدار با مدیران ادارات کل میراث فرهنگی و گردشگری و اوقاف و امور خیریه استان اظهار داشت: باید از هر فرصتی برای رفع موانع اخذ اعتبار برای مرمت کاروانسرای عباسی قصرشیرین استفاده و عملیات اجرایی در اولین فرصت آغاز شود.

وی با بیان اینکه کاروانسرای عباسی در زلزله شامگاه 21 آبان سال 96 دچار آسیب و خسارت شد، افزود: از آن تاریخ تاکنون متأسفانه هنوز کار خاصی برای مرمت و بازسازی این اثر تاریخی انجام نشده است.

سالاری تصریح کرد: با توجه به تأخیر پیش آمده، لازم است مرمت اضطراری این اثر فرهنگی و تاریخی در دستور کار اوقاف و امور خیریه و با هماهنگی و نظارت اداره کل میراث فرهنگی قرار بگیرد.

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری کرمانشاه با بیان اینکه از این اثر فرهنگی اکنون استفاده تجاری می شود، یادآوری شد: لازم است شهرداری و اداره اوقاف برای تخلیه آن و اسکان غرفه داران در مکانی دیگر برنامه ریزی لازم انجام دهند.

وی تاکید کرد: کاروانسرای عباسی قصرشیرین در صورت مرمت می تواند مانند کاروانسرای بیستون یکی از بناهای ارزشمند استان باشد.

کاروانسرای شاه عباسی در قصرشیرین مرمت می شود

سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قصرشیرین نیز گفت: موافقت اولیه برای تامین اعتبار برای سامان دهی کاروانسرای شاه عباسی صورت گرفته که با تخصیص اعتبار مرمت این اثر آغاز می شود.

بهرنگ بابایی افزود: با توجه به اینکه اثر تاریخی کاروانسرای شاه عباسی در مرکز شهر قرار گرفته پیشتر قرار بر این شد که از این اثر دفع خطر شود تا دیوارها و بخشی از آنکه در جریان زلزله آبان 96 خسارت دیده بود، مرمت شود.

وی عنوان کرد: با توجه به تشکیل جلسات و پیگیری های فرماندار و همچنین تاکید شخص استاندار اکنون مرمت و تعمیر این اثر به عنوان هویت گذشتگان ما در دستور کار قرار دارد.

سرپرست میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قصرشیرین گفت: اکنون این بنای تاریخی در اختیار اداره اوقاف و امور خیریه است و تمامی وجوهات و درآمد آن نیز از محل اجاره غرفه ها در اختیار اوقاف است و ما تنها مشاور و ناظر این اثر تاریخی هستیم.

منبع: ایرنا