حمام خان سنندج

حمام خان یا حمام پیرظهیری در ضلع شمالی بازار سرپوشیده سنندج و در مجاورت مسجدی به نام داروغه قرار دارد. این حمام از گذشته تاکنون با توجه به موقعیت خاص آن با بازار ارتباط نزدیک داشته است. دسترسی به این بنا هم از خیابان های انقلاب و طالقانی و از سمت میدان انقلاب امکان پذیر است. از سمت خیابان چهار باغ و کوچه های پشت بازار و از سمت شمال میدان سنندجی میتوان به آن دسترسی پیدا کرد. به عبارتی، حمام در بافت قدیمی و هسته مرکزی شهر واقع شده است.

حمام خان به سبک حمام های دیگر ایرانی طراحی و ساخته شده و دارای بخش های مختلفی است که از جمله آنها سردر ورودی، هشتی، سربینه (حمام سرد)، میان در، بینه (حمام گرم)، خزینه، خلوتی، سرویس های بهداشتی، آب انبار اضافی و تون هست. ترکیب بندی فضاهای حمام توام با آب نماهای زیبا و استفاده از آب قنات برای استفاده قابل تامل است به ویژه که در دو سکوی این حمام دو آب نما وجود داشته که به احتمال در زمان «امین التجار» پر شده بودند و در پی گردی و کار مرمت کشف شدند.

هر چند که تمام سنگ ها و فواره آنها از بین رفته بودند ولیکن براساس قرائن و شواهد بازسازی شدند و این مسئله یکی از ویژگی های بارز حمام خان است. در کنار آن استفاده از فضاهای کفش کن در زیر سکوها هم کاری جالب توجه است. به طور کلی حمام در بخش سرد دارای سه آب نما و در بخش حمام گرم دو آب نما و در هر یک از خلوتی ها آب نمایی در کف تعبیه شده است. کف حمام سنگ مرمر بوده و ازاره و درپوش حمام سرد سنگ تیشه ای منطقه است هر چند که به طور دقیق کف سکوهای حمام از ترکیب حمام سرد مشخص نبود ولی برای همخوانی از سنگ تیشه ای استفاده شده است.

سقف تمام فضاهای حمام از ترکیب طاق و گنبد است که در استحکام و ایستایی ساختمان بسیار مؤثر بود. مصالح مورد استفاده نیز بیشتر از سنگ و آجر و آهک به صورت بسیار گسترده است و ملات آبی در این ساختمان نقش اول را داشته است.