دریای خزر (دریای کاسپین)

دریای خزر بزرگترین پهنه ی آب در خشکی جهان است که درواقع دریاچه آب نسبتا شیرین است ولی به دلیل اینکه بزرگترین دریاچه جهان است، به آن دریای خزر می گویند که اهمیت و ارزش بسزایی برای کشور ایران دارد و طی دهه گذشته همیشه مذاکرات و مناقشاتی درمورد درصد مالکیت آن بین کشورهای همسایه درجریان بوده است. دریای خزر از قدیم تا الان با نام های مختلفی مثل خزر، کاسپی، هیرکان، گیلان، طبرستان و مازندران خوانده شده که هرکدام هم بنا به دلایل تاریخی و موقعیت مکانی بوده است اما درحال حاضر نام بین المللی و رسمی آن، دریای کاسپین است. این دریا در گذشته در حدفاصل اقیانوس آرام و اقیانوس اطلس و بخشی از دریای تتیس بوده است.

تاریخچه

در تاریخ آمده است که دلیل نامگذاری این دریا به خزر این است که قومی به نام خزران همیشه درحال حمله به ایران و جنگ و شورش بودند و درنهایت به دلیل اینکه قوم خزران به قفقاز جنوبی حمله و بخشی از آن را تصرف کردند، به این نام شناخته و معروف شد. قوم خزران در اوایل قرن هفتم میلادی در شمال قفقاز که شمال غربی دریای خزر کنونی می شود، ساکن شدند

موقعیت جغرافیایی و ویژگی ها

طول دریاچه از 1030 تا 1200 کیلومتر و عرض آن 196 تا 435 کیلومتر است و با مساحت 371 تا 386 هزار کیلومترمربع، از خط ساحلی 7 هزار کیلومتری برخوردار است.
تعداد زیادی از جزایر دریای خزر در بخش شمالی آن قرار دارند که مساحت آنها روی هم رفته 2000 کیلومتر مربع از این دریا را تشکیل می دهد.
از بین 130 رودی که به دریای خزر می ریزند بیشترشان از شمال غرب و مهم ترین آنها به ترتیب، ولگا، کورا، اترک، اورال و سولاک هستند. سطح دریای خزر نسبت به دریاهای آزاد دیگر، 28 متر پایین تر است و عمق قسمت شمالی دریا به طور متوسط زیر 5 متر است و حجم آب 78700 کیلومتر مکعب را در خود جای داده است.
دریای خزر از شمال به روسیه، از شرق به ترکمنستان و قزاقستان، از جنوب به ایران و از غرب به روسیه و آذربایجان محدود می شود و همچنین زیستگاه 850 نوع ماهی، 575 نوع گیاه و1332 گونه جانوری است.

منابع دریای خزر

دریای خزر یکی از منابع نفت و گاز مهم و باارزش ایران است که حجم ذخایر نفتی آن به 50 میلیارد بشکه و ذخایر گاز طبیعی هم 257 هزار میلیارد فوت مکعب می رسد که 4 درصد از کل ذخایر دنیا است ولی به خاطر اهمیت بیشتر خلیج فارس در این مورد، فعلا هیچ برداشت نفت و گازی توسط ایران از دریای خزر انجام نمی شود اما کشورهای استخراج کننده شامل آذربایجان، ترکمنستان، روسیه و قزاقستان هستند.
به جز نفت و گاز، منبع باارزش دیگری که 90 درصد از آن از این دریا استخراج می شود، خاویار است که صید بی رویه ماهی های خاویاری باعث کاهش 90 درصدی تعداد این ماهی ها شده است.

آلودگی دریای خزر

با صنعتی شدن شهر ها، آلودگی می تواند روی طبیعت اثرات به شدت مخربی را بگذارد و دریای خزر نیز از این مسئله مستثنی نیست به طوریکه وارد شدن 122 هزار و 350 تن آلودگی در سال باعث آلودگی آن و به خطر افتادن محیط و گونه های زیستی ساکن در دریا شده است. در این میان تعداد ماهی های خاویاری افت شدیدی داشته است که دلیل آن درواقع به در خطر افتادن چرخه طبیعت برمی گردد. زیرا تعداد ماهی های کیلکایی که منبع تغذیه این ماهی ها هستند، به دلیل کاهش قابل توجه پلانکتون ها، کم شده است و دلیل کاهش تعداد پلانکتون ها هم تکثیر و پرورش شانه دار مهاجم دریای خزر است که از پلانکتون ها تغذیه می کند.