خلیج فارس

خلیج فارس بخشی از دریای مدیترانه بوده که در آسیای غربی قرار دارد و از خاک ایران تا شمال شرقی شبه جزیره عربستان امتداد یافته است. این خلیج دیدنی و زیبا را می توان یکی از جذابیت های گردشگری آسیا تلقی کرد که در سال های اخیر به عنوان موضوع بحث و درگیری بین کشورهای منطقه شناخته شده است. از لحاظ تاریخی و بین المللی این خلیج تحت عنوان خلیج فارس شناخته می شود ولی با این همه، برخی دولت های عرب زبان از آن به عنوان خلیج عرب در متون خود یاد می کنند.

نامگذاری و تاریخچه خلیج فارس

در سال های 330 تا 550 پیش از میلاد و مقارن با فرمانروایی هخامنشیان (دوران داریوش اول) بر منطقه خاورمیانه، آب هایی که همجوار خاک ایران بودند، دریای پارس نامیده شدند. به مرور زمان، اسامی مختلفی همچون ایران و عجم بر این خلیج گذاشته شد تا اینکه نام فارس تا ابد برایش جاودانه ماند. حال این سوال پیش می آید که این خلیج دیدنی چگونه در جنوب ایران بوجود آمده است؟ براساس یافته های زمین شناسی، خلیج فارس ابتدای امر در کنار دشت های جنوبی ایران بوجود آمده و پس از مدتی سیری عظیم از تحولات را از سر گذرانده است که از جمله این تغییرات می توان به آخرین عصر یخبندان اشاره کرد. در عصر یخبندان آب و هوای زمین سردتر شده و یخچال های قطبی گسترش یافتند. به دنبال این جریان و جذب آب های سطحی زمین توسط یخچال ها، سطح آب های آزاد پایین رفت و گودالی بسیار بزرگ شکل گرفت که آب روخانه هایی نظیر اروند رود را در خود جای داد. امروزه ما به این گودال بزرگ که برایمان مهم و ارزشمند هست، خلیج فارس می گوییم. پس از پایان آخرین عصر یخبندان و ذوب شدن یخچال ها، آب فراوانی از سوی دریای عمان و از طریق تنگه هرمز به درون خلیج فارس جاری شد و مخزن عظیم آبی را شکل داد.

موقعیت جغرافیایی و آب و هوای خلیج فارس

خلیج فارس با وسعت تقریبی 251000 کیلومتر مربع (96.912 مایل مربع) توسط تنگه هرمز به خلیج عمان وصل شده و انتهای غربی آن توسط دلتای اصلی شط العرب مشخص می شود. کشورهایی که دارای خط ساحلی در خلیج فارس هستند، شامل ایران، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، قطر، بحرین، کویت و عراق بوده که برخی از آن ها موضوع اختلافات ارضی بین بخش های مختلف منطقه هستند. آب و هوای خلیج فارس خشک و نیمه استوایی بوده و دمای آن در فصل تابستان به 50 درجه سانتیگراد می رسد. همچنین، لازم هست بدانید که دمای زمستان های خلیج فارس 3 درجه سانتیگراد گزارش شده است.

جزایر خلیج فارس

از میان جزایر خلیج فارس تعدادی مسکونی بوده و جزایر غیرمسکونی خلیج فارس به عنوان زیستگاه موجودات دریازی شناخته می شوند. این جزایر دیدنی شامل جزیره کیش، جزیره قشم، جزیره تنب بزرگ و کوچک، جزیره ابوموسی، جزیره لاوان، جزیره هندورابی، جزیره فرور بزرگ و کوچک، جزیره سیری، جزیره لارک، جزیره ناز، جزیره هرمز، جزیره هنگام، جزیره خارکو، جزیره عباسک، جزیره فارسی، جزیره نخیلو، جزیره تهمادو، جزیره شیخ الکرامه، جزیره شیف، جزیره متاف، جزیره مرغی، جزیره ام سیله، جزیره سه دندون، جزیره مولیات، جزیره مینو، جزیره بونه، جزیره دارا هستند.

اهمیت خلیج فارس

خلیج فارس دارای مراکز ماهیگیری، صید صدف و مروارید و صخره های گسترده (عمدتا سنگی، مرجانی) بوده که به دلیل صنعتی شدن و ریزش روغن آسیب دیده اند. خلیج فارس و مناطق ساحلی آن بزرگترین منابع نفت جهان بوده و صنایع وابسته بر این منطقه تسلط دارند. در سال 2002 میلادی، کشورهای خلیج فارس حدود 25٪ از نفت جهان را تولید کردند و تقریبا دو سوم ذخایر نفت خام و حدود 35٪ از ذخایر گاز طبیعی جهان را در اختیار داشتند. پایگاه های نظامی متعددی در منطقه خلیج فارس وجود دارند که متعلق به انگلستان و آمریکا هستند و بارها ناوهای جنگی کشورهای غربی در آب های خلیج مشاهده شده اند. جنگ نفتکش ها نیز در دوران جنگ هشت ساله ایران و عراق در خلیج فارس روی داد که سبب افزایش اهمیت نظامی این منطقه برای جهانیان شد. خلیج فارس در تامین مواد غذایی ساکنان منطقه نقش مهمی دارد و بیش از 150 نوع ماهی از این منطقه بدست آمده اند. از مهمترین ماهی های خلیج فارس می توان به زبیده، حلوا سفید، قباد، شیر ماهی، شانک، سنگسر، پیش ماهی، هامور، سیکین، کارفه، طوطی، حلوا سیاه، شوریده، خبور، کفشک، سرخو، خابور و سبور اشاره کرد. همچنین از بستر خلیج فارس میگو و صدف هم بدست آمده که صید آن ها به رونق اقتصادی کشورهای بسیاری کمک کرده است. خلیج فارس همچنین دارای تنوع گسترده زیستی بوده و زیستگاه جاندارانی نظیر لاکپشت ، دلفین و نهنگ و کوسه به شمار می آید که در سال های اخیر با آلودگی این ناحیه، حیاتشان در معرض خطر قرار گرفته است.

آلودگی خلیج فارس

خلیج فارس به عنوان معبری برای تردد کشتی های نفتکش شناخته می شود و گاها به خاطر نقص در نفتکش ها نفت وارد آب خلیج شده که تجزیه این لکه های نفتی ممکن است سال ها به طول انجامد. همچنین، بسیاری از نفتکش ها یا حتی کارخانه و کارگاه های اطراف مواد زائد خود را وارد آب های خلیج فارس کرده و از این طریق حیات موجوداتش را به مخاطره انداخته اند. یکی از عوامل دیگری که سبب آلودگی خلیج فارس شده، گرد و غبار عربی است. در فصل خشک سال از شمال عربستان طوفان هایی شکل می گیرند که گاهی اوقات شدت آن ها آنقدر زیادست که ادارات و مدارس شهرهای حاشیه ای خلیج فارس را تعطیل کرده و اثرات مخربی بر خلیج دیدنی فارس می گذارند.