کاخ موزه بندر انزلی

کاخ موزه بندر انزلی در منطقه میان پشته و بین دو پل انزلی و پل غازیان واقع شده است. زمین کلی کاخ 102666 متر مربع و زیر بنای دو طبقه 1168 متر مربع هست. طبقه همکف از قسمت بیرونی تا حدود یک متر از سطح زمین دارای یک شیب ملایم جهت نما و استحکام است. بدنه ساختمان از سنگ بلوک 25×25×50 سانتیمتری و دو جداره ساخته شده و بین دو جداره حدود 10 سانتیمتر فاصله نهاده اند. کاخ دارای 11 اتاق و یک سالن پذیرایی با چهار سرویس حمام و دستشویی در ساختمان هست. سقف کلیه اتاق ها بتن آرمه بوده و روی سقف از داخل اتاق ها گچ بری شده و تعدادی مجسمه کوچک از گچ بر حاشیه اتصال دیوار سقف به چشم می خورد.

در اتاق ها لوسترهای کریستال آویزان است ولی در سرسرا که ارتفاع از کف تا سقف طبقه دوم بیش از 12 متر است، لوستر بزرگ 60 شاخه ای کریستال با زنجیری آویزان هست. ابتدا برای کاخ بامی از بتن آرمه ساخته و گنبد آهنی رویش را با حلب سفید پوشانده بودند. در تعمیرات قبلی دو شیر و تاج پهلوی را که در سمت شمالی بالای ساختمان بوده، برداشتند. کاخ دارای یک در بزرگ از سمت شمال است که پس از یک راهروی پهن سرسرای کاخ نمایان می شود که پلکانی پهن را در بردارد و پلکان به دو سمت شرقی و غربی به سمت طبقه بالا منتهی می شود و ما بین این پلکان پنجره های بزرگی به سمت جنوب وجود دارد که به نقش خورشید ساخته اند. منطقه وسیع زمین کاخ دارای چهار خیابان بوده که کاخ در تقاطع آن قرار دارد. در طرفین خیابان های اصلی کاخ درختهای سرو کاشته شده و کناره های خیابان را با بوته های کیش «شمشاد» محصور کرده بودند.

در داخل محوطه چهار خیابان صدها درخت نارنج را با نظم و ترتیب کاشته بودند که منظره ای جالب و بسیار فرح انگیز داشت. در برف سنگین سال 1328 هم بسیاری از درختهای نارنج کاخ می سوزند و خشک می شوند. در اوایل سال 1363 مقدار 22500 متر مربع از کل زمین کاخ در سمت جنوب شرقی را به منظور احداث مسجد امیرالمؤمنین (ع) و مجتمع علوم دینی و برگزاری نماز جمعه جدا کرده و آن را محصور کردند. این بنا در سال 1307 یک بار دچار آتش سوزی شد که در زمان رضا شاه برای اقامت وی آن را بازسازی کردند و نام کاخ سلطنتی را بر آن نهادند. به این نوع بناها در عهد قاجار کلاه فرنگی می گفتند. پس از اینکه ساختمان کاخ آتش گرفت، به دستور رضا شاه مهندس علی خان، معمار مخصوص شاه نقشه این کاخ را طراحی کرده و مهندس مظلومیان، آرشیتک و رئیس فنی اداره بندر مأمور اجرای آن شد.

این کاخ در ابتدا به وسیله اداره بندر اداره میشد و بعدا به استانداری گیلان و از نیمه دوم سال 1332، نیروی دریایی ارتش و پس از مدت کوتاهی توسط بیوتات سلطنتی اداره و از حدود سال 1348 مجدداً به نیروی دریایی واگذار گردید. بعد از انقلاب اسلامی چند سالی این بنا بلااستفاده ماند و از سال 1367 شمسی و پس از تعمیرات اساسی و تعویض حلب های شیروانی، ساختمان کاخ به موزه نیروی دریایی تبدیل شد و انواع سلاح های گرم و سرد از زمان صفویه تاکنون در قفسه های مخصوص برای بازدید کنندگان جاسازی و حتی بعضی اشیای قدیمی تر نیز در این موزه بچشم می خورد و از طرفی ماکت و مدل های انواع ناوهای جنگی نیروی دریایی ایران نیز در آنجا جلب توجه می نماید. به منظور حفاظت از موزه به ناچار روی پنجره ها را با شبکه ای از آلومینیوم پوشانیده اند، هر چند به زیبایی ساختمان لطمه زد ولی چون از آلومینیوم درست کرده اند، صدمه چندانی به ساختمان وارد نساخته است.