قلعه قهقهه

قلعه قهقهه سازه ای است که در 85 کیلومتری شمال شرقی شهرستان مشگین شهر قرار دارد. این دژ محل زندانی شدن افراد سیاسی مهم مانند شاهزادگان صفوی بوده است. قهقهه از لحاظ لغوی به معنای آواز بلند در خنده و همچنین به معنای آواز کبک هست. این بنا در 7 مهر 1381 تحت شماره 6192 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. طبق تحقیقات باستان شناسی بعمل آمده، استقرار در این قلعه به دوران قبل از اسلام می رسد. در زمان بابک و صفویه هم از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و سالها به عنوان خزانه سلطنتی و مهمترین زندان مورد استفاده قرار گرفت.

این قلعه در تپه سنگی به ارتفاع تقریبی 300 متر از زمین های اطراف قرار داشته و اطراف آن را با حصار مستحکم و غیرقابل نفوذ احداث نموده اند که با گذشت سالیان دراز هم اکنون ورود به آن تقریبا غیرممکن بوده و فقط در شرایط جوی مناسب امکان پذیر است سطح قلعه حدود 5 هکتار (100×500) و اختلاف سطح در سطح فوقانی قلعه کمتر از 30 متر هست. تنها راه استحصال آب در این دژ، تجمع آب های سطحی حاصل از باران و برف است که دژبانان یا ساکنان برای ذخیره آب حفره هایی را در دل سنگ کنده اند که از آن جمله تعداد چهار مخزن به قطر 5 متر در قسمت شمال شرقی و تعداد 11 آب انبار به ابعاد 50×10×2٫5 در قسمت غربی قلعه هستند.

بلندترین بخش دژ قسمت جنوبی آن است. آثاری در این قسمت دیده می شوند که حکایت از وجود یک ساختمان 22×24 متری دارد که هم اکنون با خاک یکسان شده و به احتمال قوی جایگاه کوتوال بوده است، چرا که این قسمت به طور کامل به قلعه و دره های همجوار اشراف دارد. این ساختمان با ملات گچ آهک و آجر ساخته شده بود. این دژ شامل سه دیوار یا سه حصار متداخل است و از حصار چهارم به عنوان زندان استفاده میشد. تنها مسیر صعود به قلعه از مسیر شمال شرقی است که پس از حدود یک ساعت پیمایش مسیر میتوان به ورودی قلعه رسید.

این ورودی راهرویی با طاق جناقی است که از سنگ و آجر ساخته شده و از آن به محوطه قلعه راه وجود دارد. زندان دژ در منتهی الیه قسمت شرقی قلعه واقع شده و راه ورودی آن حفره ای طبیعی است که در دل تخته سنگی عظیم و قطور وجود دارد و با قرار دادن سنگی دیگر در مقابل آن، همچون درب، زندان را محصور می کردند. 3 قسمت فضای زندان به پرتگاه و به سوی دره ای 80 متری است. قلعه قهقهه با وجود امکانات طبیعی و اندکی تغییر به دست بشر، دژی مستحکم و دست نیافتنی و محلی امن جهت نگهداری خزاین و جواهرات سلطنتی و شورشیان خطرناک و زندانیان سیاسی بود.