مسجد جامع ورامین

مسجد جامع ورامین یا مسجد جمعه ورامین مسجدی مربوط به دوره ایلخانی بوده و یکی از قدیمی ترین ساختمانهای شهر ورامین است. ساخت مسجد در دوره سلطان محمد خدابنده آغاز و در دوره پسرش، ابوسعید بهادر خان در 722 هجری به پایان رسید. نقشه بنا مستطیلی به ابعاد حدود 66 متر در 43 متر است.مسجد امروزه به شکل تقریباً کامل در میان میدانی شهری قرار دارد. نقشه منظم و چهارگوشی دارد و بنای دیگری به آن متصل نیست. در سه جداره خارجی نماسازی وجود دارد ولی در جبهه جنوبی قبلی نماسازی ندارد. نقشه این مسجد چهار ایوانی بوده و شامل سردر در شمال، شبستان در جنوب، رواق در شرق و غرب است. محمد کریم پیرنیا این بنا را در دسته بندی خود در سبک معماری آذری قرار می دهد. سردر مسجد بلند و کشیده به سان دیگر بناهای ایلخانی است و کاشی کاری معرق دارد.

طبق یافته های باستان شناسی هم احتمالاً حوض و آب انباری در جلوی ورودی مسجد قرار داشته اند. گنبد خانه مسجد اتاقی مربعی شکل به ابعاد 10/5 در 10/5 متر است که به کمک فیل پوش ها به هشت ضلعی و سپس شانزده ضلعی و نهایتا به گنبد ختم می شود. گنبد و بدنه گنبد خانه با آجر و گچ تزئین شد. پیرنیا معتقد است گنبد دو پوسته بوده و پوسته رویی از بین رفته و فقط پوسته زیرین (آهیانه) باقی مانده است. رواق شرقی که یک ردیف رواق است نیز مدخلی به بیرون دارد که در قیاس با سردر اصلی مدخلی فرعی محسوب می شود. رواق غربی اما هیچ مدخلی ندارد و از دو ردیف ستون تشکیل شده است. این رواق پیشتر کاملا تخریب شده بود و در مرمت بنا دوباره ساخته شده است.